Tíminn - 15.08.1991, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 15. ágúst 1991
Tíminn 5
Jarðskjálftar hrista íbúa Hveragerðis:
Stærsti kippurinn
var þrír á Richter
Um kl. 9 í gærmorgun fannst jarð-
skjálftakippur í Hveragerði og ná-
grenni. Þessi kippur sem var sá
stærsti af mörgum smáum mældist
vera 3 á Richterkvarða. Kippirnir
voru taldir eiga upptök sín um 2 km
suðaustur frá Hveragerði.
Að sögn Steinunnar Jakobsdóttur,
jarðeðlisfræðings hjá Veðurstofu ís-
lands, fann fólk þar í bæ óvenju vel
fyrir þessum kipp þar sem upptök
hans voru nálægt bænum.
Menn á vegum Orkustofnunar hafa
í sumar verið við störf í Fljótshlíð
að leita þar jarðhita, með svokölluð-
um viðnámsmælingum. Niðurstöð-
ur rannsókna þeirra liggja enn ekki
fyrir en heimamenn telja yfirgnæf-
andi líkur á að jarðhita sé að finna í
sveitinni.
Þegar unnið verður úr rannsókn-
um sumarsins verður fyrst hægt að
segja til um hvort og þá hvar jarðhiti
Steinunn segir að þó nokkrar jarð-
skjálftahrinur hafi fundist á þessu
svæði. Hún segir að Hveragerði sé á
mörkum jarðskjálftabeltis á Suður-
landi og þetta svæði hafi verið virk-
ara en endra nær í kjölfar Heklu-
gossins í vetur sem leið. Steinunn
álítur samt að síðasti mánuður hafi
verið mjög rólegur. Hún segir að
hrinur hafi byrjað í janúar sem leið
og síðan hafi orðið vart við jarð-
skjálftakippi víða um Suðurland.
sé í Fljótshlíð. Mikið jarðhitasvæði
er í Tindfjöllum og ekki er talið ótrú-
legt að þaðan Iiggi heitar æðar.
Rannsóknir þessar voru gerðar á
vegum Fljótshlíðarhrepps sem varði
til þeirra 400 þúsund krónum. Til
þessa hafá flestir bændur sveitarinn-
ar hitað hús sín upp með rafmagni,
sem þykir dýr kostur samanborið við
heitt sjálfrennandi vatn.
sbs, Selfossi.
Steinunn álítur hrinumar innbyrðis
líkar. Hún segir þær vera þannig að
margir litlir jarðskjálftakippir komi
á undan og eftir stærri kipp. Hún
álítur þessa hrinu líka fyrirrennur-
um sínum og þess vegna muni hún
koðna niður smátt og smátt. Þrátt
fyrir það segir hún að haft verði öfl-
ugt eftirlit með jarðhræringunum.
Steinunn álítur ekki að þessir
skjálftar séu undanfari hins svokall-
aða Suðurlandsskjálfta. Að hennar
sögn yrði hún fyrst áhyggjufull ef
nokkrir skjálftar af sama styrkleika
og sá sem var hvað öflugastur í
Hveragerði í gær fyndust með stuttu
millibili. Steinunn segir að með til-
komu tölvuvkerfis náist miklu betri
vitneskja um jarðhræringar á Suð-
urlandi en áður var hægt að afla.
Steinunn hefur heyrt að taldar séu
um 90% líkur á svokölluðum Suð-
urlandsskjálfta á næstu 20 árum. Að
hennar sögn mældist 7,1 stigs
skjálfti á Richterkvarða á austan-
verðu Suðurlandi árið 1912. Árið
1896 kom hins vegar stór Suður-
landsskjálfti og af hans völdum
hmndu bæir víða á Suðurlandi.
Þær upplýsingar sem fengust hjá
Almannavörnum ríkisins hermdu
að þar á bæ væri fylgst með gangi
mála en ekki þótti ástæða til sér-
staks viðbúnaðar. -HÞ
JARÐHITALEIT
í FLJÓTSHLÍÐ
Hluthafar tapa
200 milljónum
Sigurgísli Skúlason, fram- kvæmdasjóði íslands sem hefur
kvæmdastjóri fiskeldisfyrirtælds- lánað tð stofnframkvæmda. Síðan
ins ísþórs hf. í Þorlákshöfn, segir eru það fóðursalar, rafmagnsveit-
í samtali við Tímann að síðastlið- an, hitaveitan og ýmsir smærri að-
inn þriðjudag hafi verið lögð fram ilar. Það eru mildir peningar sem
beiðni stjómar um að fyrirtæidð eru komnir í þetta. Mannviridn eru
yrði tekið til gjaldþrotasldpta. til staðar og erfitt að hugsa sér
Hann segir að það sé áhugi fyrir önnur not fyrir þessi mannvirkl
því að halda rekstrinum áfram og heldur en fiskeldi. „Þetta eru svo
það er verði að leita ieiða í því. sérhæfð mannvirki að það er eig-
Starfsmenn hafa hka mildnn inlega ekki hægt að nota þetta í
áhuga fyrir málinu, segir Sigur- neitt annað," segir Sigurgísli.
gísH, þetta er þeirra atvinna. Síðan Sigurgísli segir nokkurs konar
eru það nokkrir aðHar aðrir sem „Thatcherisma** tröllríða sfjórn
hafa áhuga á að skoða það hvort landsins. Þar er sagt burt með alla
hægt sé að ná samstoðu um þetta. sjóði og öH millifærslukerfi og nú
Það verður náttúriega rætt við bú- eiga einstakHngamir aö standa á
stjóra þegar að því kemur. Mönn- eigin fótum án aðstoðar ríkisms.
um finnst það ansi hart að þurfa ísþór er ekki aflögufært með veð
að sjá á eftír þessum eignum, að og þess vegna fékk fyrirtækið ekki
það lokist allt og menn bara hætti lán úr sérstökum rekstrariána-
þessu. Sigurgísli kveður þó ekkert sjóðiá vegum landbúnaðarins. All-
öruggt {þessu, það er ekkert ör- ar lánastofnanir vilja lána þér pen-
uggt að menn nái þessu. Búsfjóri inga ef þú getur komið með full-
mun stýra málsmeðferðinni og þá gild veð, ef þeir eru vissir um það
væntanlega kita að kaupendum að þeir tapl ekki aurunum, segir
eða leigjendum, hann gerir það Slgurgísli.
sem honum finnst skynsamkgt í Sigurgísli tekur fram að við gjald-
þessu. þrot séu það eldd aðeins bankinn
Landsbankinn hefúr ákveðið að og sjóðir sem tapa, heldur eru
hætta f fiskeldi, þeir hafa ckki hluthafamir búnír að leggja mikla
lengur áhuga á þessari grein, peninga fram og mikla vinnu.
finnst hún of áhættusöm. Bank- Hlutaféð er 140 milljónir króna.
inn hefur tllkynnt að hann muni Hann áætlar að tap þetrra sé um
segja upp öllum viðskiptum við 200 milljónir króna og það er bara
fiskeldisfyrhtæld og þar á meðal það sem einstaklingamir, hluthaf-
ísþór. Afurðalán Ísþórs vora þar arair, tapa. Þeir trúðu á þetta og
og fískurinn er veðsettur bankan- þeir hafa lagt allt sitt undir sumir
um. Mannvirkin eru veðsett Fram- og tapa mjög miklu. -js
Norrænt þing um umferðarlækningar, yfirlit:
SKYNDIHJÁLP OG RÉTT VIÐ-
BRÖGÐ GETA SKIPT SKÖPUM
Það getur skipt sköpum fyrir fórnarlömb umferðarslysa að almenn-
ingur kunni skyndihjálp, og geti veitt fyrstu aðstoð á slysstað. Lífs-
líkur fólks sem fá hjartastopp og fá strax meðferð á slysstað eru t.d.
mun meiri en þeirra sem látnir eru bíða eftir sjúkrabíl eða lækni.
Þetta kom m.a. fram í erindi sem Gríma Huld Blængsdóttir, læknir
og umsjónarmaður Neyðarbílsins, flutti á norrænu þingi um um-
ferðarlækningar sem fram fór á Akureyri um helgina.
í erindi Grímu kom m.a. fram að
könnun sem gerð var á afdrifúm fólks
sem fékk hjartastopp í Reykjavík á ár-
unum 1982-86, leiddi í ljós mikilvægi
þess að almenningur kynni eitthvað
fýrir sér í skyndihjálp. Könnuð voru
afdrif allra Reykvíkinga sem fengu
hjartastopp á umræddu tímabili og
leiddi könnunin í ljós að 29% þeirra
sem fengu fyrstu hjálp frá vegfairanda
eða öðrum nærstöddum lifðu af, en
mjög fair lifðu af fengju þeir enga
hjálp áður en sjúkrabíll eða læknir
kom á staðinn.
Lengri sjúkraflug
á íslandi
Þorvaldur Ingvarsson læknir fiallaði
um fimm ára yfirlit sjúkraflutninga
með þyrlu á íslandi. í máli hans kom
fram að sjúkraflug á íslandi eru tíðum
mun lengri en gerist og gengur í ná-
grannalöndunum. Hérlendis er al-
gengt að sjúkraflug séu allt að tveggja
klukkustunda löng, en í nágranna-
löndunum er miðað við að sjúkraflug
sé helst ekki lengra en ein klukku-
stund.
Þorvaidur sagði að brýn þörf væri á
að endurskipuleggja sjúkraflug á ís-
landi m.a. með tillití til öryggis sjúk-
linga.
Þórir Sigurbjömsson, kennari hjá
RKÍ, flallaði um sjúkraflutninga al-
mennt á íslandi, og kom m.a. fram að
þeir sem annast sjúkraflutninga á ís-
landi em tíðum alls ekki nógu mennt-
aðir til að annast sjúkraflutninga og
vanhæfir til að veita sjúklingum rétta
umönnun.
Höfuð- og andlitsáverk-
um hefur fækkað
Kristinn Guðmundsson, yfirlæknir
á heila- og taugaskurðdeild Borgar-
spítalans, sagði í sínu erindi að höfuð-
og andlitsáverkum hefði fekkað und-
anfarin ár, eða frá þeim tíma að notk-
un bfibelta jóksL Umferðarslysum
hefði hins vegar fjölgað. Kristinn
sagði að á árunum 1974-1990 hefðu
6.800 manns komið með slíka áverka
á bráðavakt Borgarspítalans. Þar af
voru 1.580 lagðir inn, karlmenn í
miklum meirihluta eða um 65%. Al-
gengast er að ökumenn hljóti höfuð-
og andlitsáverka, því næst farþegar í
bfium og þar á eftir koma hjólreiða-
menn, fótgangandi og ökumenn og
farþegar bifhjóla.
Háir vegir slysagildra
Gísli Auðunsson, yfirlæknir á Húsa-
vík, fjallaði um umferðarslys í Þing-
eyjarsýslum. í máli hans kom m.a.
fram að vegir sem eru byggðir mikið
upp úr landslaginu vegna snjóa, séu í
raun dauðagildrur í hálku. Gísli sagði
að á árunum 1988- 89 hefðu orðið
þrjú banaslys í Þingeyjarsýslu þar sem
ökumenn hefðu misst sjóm á bfium
sínum í hálku og ekið út af háum upp-
byggðum vegum.
Aukin hjálmanotkun
bama og unglinga
Bengt-Ake Ljungblom, yfirlæknir í
Svíþjóð, greindi frá því að með mark-
vissum áróðri hefði tekist að auka
notkun reiðjólahjálma meðal bama
og unglinga í Svíþjóð. Könnun Þor-
valdar Ingvarssonar á reiðhjólaslysum
á Akureyri Ieiddi einnig í ljós að böm á
Akureyri nota hjálma í auknum mæli,
sérstaklega yngri bömin. Þorvaldur
gerði könnun á reiðhjólaslysum á Ak-
ureyri á árunum 1985-86 annars veg-
ar, og til samanburðar árin 1989- 90.
Könnunin leiddi í Ijós að reiðhjóla-
slysum fækkaði um 20% á þessu tíma-
bili eða úr 125 í 103. Könnunin leiddi
einnig í ljós að innlögnum á sjúkra-
hús vegna reiðhjólaslysa fækkaði um
helming, og einnig fækkaði tilfellum
þar sem böm höfðu fengið höfuð-
áverka um helming. Þorvaldur sagði
að það hefði vakið athygli sína að böm
á Akureyri virtust vera á hjóli jafnt
sumar sem vetur, og kvað hann það
skilyrðislausa skyldu foreldra að
banna bömum að vera að þvælast á
hjólum í hálku, og jafriframt mættu
foreldrar leggja enn frekari áherslu á
notkun reiðhjólahjálma.
Fjöldi slasaðra í um-
ferðinni fímmfalt hærri
en tölur segja til um
Gunnar Þór Jónsson, yfirlæknir á
Borgarspítalanum, sagði að fjöldi slas-
aðra í umferðinni í Reykjavík væri f
raun fimmfalt hærri en opinberar töl-
ur gæfu til kynna, og sagði hann þær
ómarktækar. Útreiknuð tíðni umferð-
arslysa í Reykjavík árið 1989 var 93 af
hverjum 10 þúsund íbúum, eða
0,93%. Opinberar tölur segja hins
vegar 18,5 íbúar af hverjum 10 þús-
undum, sem sýnir að fjöldi slasaðra er
a.m.k. fimmfalt fleiri. Gunnar sagði að
nokkru fleiri konur en karlar slösuð-
ust í umferðinni í Reykjavík, og um
65% slasaðra væm á aldrinum 10-29
ára. Gunnar sagði að flest slysin yrðu
vegna aftanákeyrslu, og stærsti
áverkaflokkurinn væri hálsáverkar.
Gunnar kvað athyglisvert að fjarvistir
frá vinnu væru að meðaltali 26 dagar,
en jafnframt færi allstór hluti þessara
sjúklinga fram á slysabætur vegna
áverka sem erfitt væri að greina og
yllu í fæstum tilfellum vinnutapi.
Sérstaða íslands
varðandi hópslys
Guðjón Pedersen hjá Almannavöm-
um fjallaði um sérstöðu íslands varð-
andi hópslys. Það kom m.a. fram hjá
Guðjóni að víðast hvar erlendis eru
fyrstu viðbrögð við hópslysum þau að
fómarlömbin em flokkuð eftir því
hversu mikið þeim liggur á læknis-
hjálp. Á fslandi verður hins vegar að
leggja höfúðáherslu á að koma öllum í
hús til að forða þeim frá því að ofkæl-
ast eða hreinlega krókna. Með þessu
færi dýrmætur tími til spillis, og gæti
leitt til þess að þeim sem bráðlægi á
aðhlynningu, bærist hjálp of seint.
Vel heppnað þíng
Ólafúr Ólafsson landlæknir var fors-
teti þingsins og kvað hann þingið
hafa verið mjög vel heppnað og gagn-
legt. Ólafúr sagði að á þinginu hefðu
komið fram miklar og gagnlegar upp-
lýsingar og fyrirhugað væri að taka
þær saman og nýta til forvamarstarfs
gegn umferðarslysum á Norðurlönd-
unum. Ólafur lýsti áhyggjum sínum
yfir þeim upplýsingum sem fram
komu á þinginu um háa tíðni dauða-
slysa og alvarlegra slysa á íslandi, sér í
lagi meðal ökumanna með nýlegt bfi-
próf. Ólafur sagði að fara þyrfti í
saumana á þeim málum, m.a. með
tilliti til þess hvort ökukennslu á ís-
landi væri ábótavant.
hiá-akureyri.