Tíminn - 07.03.1992, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Laugardagur 7. mars 1992
Land Rover‘ ‘
kaupbæti
með konu-1
efninu
Finnbogi Eyj-
ólfsson, full-
trúi hjá Heklu
h.f., rekur
sögu Land
Rover- jepp-
anna, sem
umvafðir eru
svo mikilli
rómantík
Saga véltækni í íslenskum landbún-
aði er stutt en merkileg. Þar hafa mikl-
ar umbyltingar átt sér staö á skömm-
um tima, sem sanna aö landinn lætur
ekki bíöa aö tileinka sér nýjungarnar
jafnóöum og þær koma fram. Einn
þáttur þessarar viðburðaríku sögu eru
jeppamir, sem urðu til þess að gjör-
breyta samgöngum til sveita, auk
þess sem þeir léttu búskaparstörfm
meö svo margvíslegu móti. Fram til
þess tíma er þeir tóku að renna um
tún og þjóövegi, höföu varia aðrir bíl-
ar sést til sveita en mjólkurbilar og
rútubílar. Nú er bílaeign á mann sögö
mest meöal Rangæinga!
En byltingin átti sér staö meö jepp-
unum. Þeim var tekiö opnum örmum
og er ekki aö undra aö saga þeirra er
nátengd kaupakonurómantíkinni og
æskuástum margra, sem nú eru kom-
ir yfir miðjan aldur, þvi í þeim var ekiö
á stefnumótin og undir blæjuþökum
þeirra hafa mörg hljóö ástarorðin fall-
iö. Hver man ekki eftir dæguriaginu
um „Kaupakonuna hans Gísla í Gröf',
blómarósina glettnu? Land Roverinn
er fyrirferðarmikill í þessari sögu og
okkur datt ( hug á dögunum aö gam-
an væri aö rifja upp sitthvað um sögu
hans. Til þess fengum viö Finnboga
Eyjólfsson, fulltma hjá Heklu h.f., sem
var og er umboðsaðili þessara bíla.
Finnbogi hefur starfaö hjá Heklu alla
tíö og er kunnur um land allt, ekki síst
fyrir samskipti sín viö menn vegna
Land Rover-jeppanna, því hann sá
um þjónustu vegna þeirra frá byrjun
og síðar sölu.
Fyrst spyrjum við hvernig leiö fyrstu
bflanna hafi legið hingaö.
„Forsagan er sú að eftir stríðið
ákváðu breskir bifreiðaframleiðendur
að gera tilraun með framleiðslu bíla
með aldrifi, í líkingu við bandaríska
jeppann," segir Finnbogi. „Ástæðan
var að mönnum var í fersku minni hve
Willys-jeppinn hafði verið notadrjúgur
við erfiðar kringumstæður í seinni
styrjöldinni, og þótti trúlegt að eftir-
spum yrði nú eftir slíkum bílum. Það
voru Rover-verksmiðjumar, sem riðu
á vaðið og smíðuðu frumgerð af
breskum jeppa 1947, sem svo var sett-
ur í framleiðslu undir nafninu „Land
Rover".
Fyrstu bílarnir
Fréttin um þennan nýja bíl barst til
íslands og þá var það að sá merki við-
skiptajöfur Sigfús Bjarnason, sem
stofnað haföi Heklu h.f. 1933, geröi
sér Ijóst að hér mundi vera um ákjós-
anlegan kost að ræða fyrir íslenskan
landbúnað. Sigfús var fágætur maður,
hafði komið tiltölulega lítt skólageng-
inn piltur norðan úr Húnavatnssýslu,
en var gæddur sjaldgæfu viðskiptalegu
innsæi, sem sannast hefur á viðgangi
fyrirtækis hans. Hann byrjaði snemma
að sinna innflutningi véla og tækja,
m.a. flutti hann inn vindrafstöðvar um
skeiö og 1946 hóf hann innflutning
International-vörubíla og Hudson-
fólksbíla, sem voru vinsælir hér, en
eru úr sögunni fyrir löngu nú. Land
Rover varð enn eitt dæmi þessa inn-
sæis hans og svo Volkswagenbílamir
1952.
Það lá þó ekki alveg á lausu að fá um-
boðið fyrir Land Rover. Samband fsl.
samvinnufélaga hugðist ná umboðinu
og vissu menn þar ekki betur en að
þeir hefðu tryggt sér það. Það var loks
er fyrstu bílamir komu, að ljóst varð
að Sigfús hafði orðið fyrri til að
tryggja sér umboðið fyrir Land Rover
á íslandi. Hann lét senda hingað tvo
eða þrjá Land Rover jeppa til kynning-
ar 1948, og þótt ekki muni mikið hafa
gerst í byrjun — því orðið „jeppi" var
einskorðað í hugum manna við Willy-
sinn — þá varð þetta til að vekja um-
ræðu um hinn nýja bíl. Og smám
saman sáu menn að hann var ígildi
þessa eina og sanna „jeppa".
Bílar til presta, lækna og Ijósmæðra
Þetta var á þeim árum innflutning-
haftanna, þegar hið svonefnda Fjár-
hagsráð var við völd, sem venjulega
úthlutaði mjög takmörkuðum fjölda
innflutningsleyfa fyrir bílum. Helst
vom það sjómenn og flugmenn, er
fengu nokkurn gjaldeyri vegna starfs
síns, sem gátu keypt bfla. Árið 1951
var loks ákveðið að úthluta bflakaupa-
Ieyfum til nokkurra bænda og ann-
arra, og var þar einkum um að ræða
presta, lækna og Ijósmæður. Hjá
Heklu brugðust brugðust menn nú
hart við og flýttu sér að kanna hjá út-
hlutunarnefndinni hverjir mundu hafa
fengið leyfin, en þau voru alls um 200.
Fór nokkur tími í að komast í sam-
band við leyfishafendur og kynna þeim
bflinn. Er ekki að orðlengja það að
áhugi á Land Rover- bflunum varð um
síðir svo almennur að þarna seldum
við hvorki fleiri né færri en 107 bfla,
eða ríflega helming þess er inn mátti
flytja. Það var Egill Vilhjálmsson, sem
hafði umboðið fyrir Willys, og höfðu
þeir setið einir að sölu jeppa fram að
þessum tíma. Olli það þeim að sjálf-
sögðu vonbrigðum, hve vel Land Ro-
ver-bflunum var strax tekið hérlendis.
Menn þekktu lítið til þess þá, sem nú
er kallað „markaðssókn", og vildu
ýmsir halda því fram að það hefði ver-
ið óeðlilegt að snúa sér svona beint til
leyfishafanna. Ræddu þeir um að
kunningsskapur og ýmsar krókaleiðir
hefðu verið með í spilinu, sem þó var
alls ekki til að dreifa. Verðið á Land
Rover og Willys var svipað, en Land
Rover man ég að kostaði 29- 30 þús-
und eftir búnaði. Margir tóku nefni-
lega með þeim aflúttak, sem notað var
til að knýja sláttuvélar, og stöku mað-
ur á Vestur- og Norðausturlandi not-
uðu Land Rover til þess að knýja reka-
viðarsagir.
Á þjónustunámskeiö í
Birmingham
Ég var þá ungur bifvélavirki, og hafði
lært iðnina á bifreiðaverkstæði sem
Stefnir hét og var að meirihluta í eigu
Heklu. Þegar séð var fram á þennan
mikla innflutning var ákveðið að
senda mig út til Rover-verksmiðjanna
í Bretlandi vorið 1951, svo ég gæti
kynnt mér viðgerðir og þjónustu við
bflana. Fór ég utan með flugvél til
London og þaðan með lest til Birm-
ingham. Þetta varð mín fyrsta utanför
og var ég þarna í þrjár vikur. Bretar
tóku mér ágætlega og fræðslan var
góð, en gistiaðstaðan fátækleg. Þeir
ráku heimili fyrir menn héðan og það-
an, sem þeir voru með í læri frá um-
boðsmönnum, og var ég látinn sofa í
rúmi með karli sunnan frá Wales. Ekki
líkaði mér það allskostar. Og þótt
komið væri fram í maí var hálfkalt og
maturinn var fátæklegur, enda Bretar
enn að jafna sig eftir stríðið. Ummerk-
in voru alls staðar sjáanleg. Ekki varð
um frekari skólun varðandi Land Ro-
ver að ræða síðar, enda breyttist bfll-
inn tiltölulega lítið í tímans rás. Bfl-
arnir komu til landsins 20- 30 í senn.
Þeir komu á tímabilinu frá júní og
fram í ágúst 1951 og þetta var ákaflega
spennandi tími. Ég fékk það hlutverk
að búa þá undir afhendingu, því þeir
komu ekki alveg samsettir til landsins,
m.a. var ekki á þeim hús heldur segl,
og þurfti að koma því fyrir og einnig
að festa í þá sætin. Höfuðstöðvar
Heklu voru þá niðri á Skólavörðustíg,
en bflarnir voru afhentir í elsta húsinu
okkar við Laugaveg 170.
Misjafnir bílstjórar
Það var misjafnt hverjir komu að
sækja bflana. Stundum komu eigend-
ur sjálfir og óku þeim burtu, en aðrir
höfðu ekki bflpróf og höfðu því bfl-
stjóra með sér. Margir staðir á iandinu
voru enn ekki komnir í vegasamband
og bflar, sem þangað fóru, voru sendir
með skipi.
Ég hafði gaman af að hitta allt þetta
fólk og kynna því bflinn, en það hafði
Sigfús brýnt fyrir mér að gera, því
honum var Ijóst að þjónustan skipti
miklu máli. Þetta varð til þess að
kaupendur fengu traust á okkur og við
vildum fyrir alla muni forðast að
menn skemmdu bflana fyrir vanþekk-
ingu. í gegnum þessi samskipti eign-
aðist ég fjölda kunningja og vina vítt
og breitt um landið. Flestir tóku því
vel að fá tilsögnina, þótt auðvitað
kæmu fyrir undantekningar eins og
gengur, helst þá ungir menn sem
fannst verið að gera lítið úr bflstjóra-
hæfileikum sínum með þessu. Að
þeim varð því að fara með lagni.
Framhaldið á þessu þjónustustarfi
var að um haustið vorum við sendir