Tíminn - 01.08.1992, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Laugardagur 1. ágúst 1992
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYHDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Tlminn hf.
Framkvæmdastjóri: Hrólfur Ölvisson
Ritstjóri: Jón Kristjánsson ábm.
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjóran Birgir Guðmundsson
Stefán Asgrímsson
Auglýsingastjóri: Steingrimur Glslason
Skrffstofur: Lynghálsi 9, 110 Reykjavik Sfmi: 686300.
Auglýslngasfml: 680001. Kvöldsfmar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjóm, fréttastjórar 686306, Iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Oddi hf.
Mánaðaráskrift kr. 1200,- , verð I lausasölu kr. 110,-
Grunnverð auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Hefor Byggðastoín-
un einhver ráð?
Eins og komið hefur fram síðustu daga, er fólkið á
landsbyggðinni undrandi og reitt yfir því að niður-
skurði aflaheimilda skuli velt yfir á þau byggðarlög,
sem byggja mest á þorskafla. í þessum hópi eru fá-
menn og veik byggðarlög, sem sæta mestum niður-
skurði hlutfallslega.
Þó að viðbrögð Matthíasar Bjarnasonar séu hörð-
ust, þá hafa ýmsir fleiri stjórnarliðar ekki getað leynt
grernju sinni og óróleika. Sjálfsagt eiga þeir ekki sjö
dagana sæla, ef þeir hætta sér í námunda við kjósend-
ur sína.
Einn tímapunkt óttast ríkisstjórnin meir en annað,
en það er 17 ágúst, þegar Alþingi kemur saman. Að
sjálfsögðu hlýtur þá að reyna á hvort það er þingmeiri-
hluti fyrir þeirri ákvörðun að hafna öllum jöfnunarað-
gerðum í kjölfar ákvörðunarinnar um heildarafla.
Bjargráð ríkisstjórnarinnar er að biðja Byggða-
stofnun um ráð. Nú á stofnunin á hálfum mánuði að
leggja fram tillögur til bjargar þeim byggðarlögum,
sem verst verða úti. Ráðherrar ríkisstjórnarinnar
mæna nú til hennar að bjarga þeim frá því að koma til
þings með buxurnar á hælunum.
Það kom að því að Byggðastofnun komst í álit hjá
stjórnarherrunum.
Það er hins vegar ekki auðvelt verk að hysja upp um
ríkisstjórnina, og það er lítil von til þess að Byggða-
stofnun takist það verk. Stofnunin hefur ýmsum hæf-
um starfskröftum á að skipa, en þar eru engir krafta-
verkamenn. Þar við bætist að stöðugt hefur verið
þrengt að stofnuninni síðan þessi ríkisstjórn tók við,
þannig að myndugleiki hennar til þess að takast á við
verkefni sín er stórum minni heldur en var.
Morgunblaðið birti síðastliðinn fimmtudag skrá yf-
ir hlutfallslegan niðurskurð aflaheimilda í einstökum
byggðarlögum. Þau minnstu á Norður-, Norðaustur-
og Austurlandi verða þar verst úti, ásamt Vestfjörðum.
Það er náttúrlega eins og hver annar farsi, að Byggða-
stofnun eigi að koma með bjargráð á tveimur vikum til
þess að mæta niðurskurði á einum fimmta og upp í
fjórðung á aflaheimildum þessara byggðarlaga. Þetta
er svo gegnsæ sýndarmennska að fólk verður ennþá
sárara og reiðara fýrir bragðið.
Jöfnun hefur verið hafnað. Það er kjarni málsins.
Úthlutun aflaheimilda Hagræðingarsjóðs hefði ekki
leyst vandamál sjávarútvegsins eða einstakra byggðar-
laga til fulls. Hins vegar hefði sú ráðstöfun verið til
marks um það að það væri vilji ríkisstjómarinnar að
létta þennan vanda.
Forsætisráðherra verður að svara því fyrir hönd rík-
isstjórnar sinnar hvort hér liggur ákveðin stefna að
baki. Sjálfstæðisflokkurinn hefur sett fram kenningar
um svokölluð „vaxtarsvæði" á landsbyggðinni. Lenda
þau litlu byggðarlög, sem nú verða fyrir miklum áföll-
um, utan þessara vaxtarsvæða? Passa þau ekki inn í
þessa stefnu? Er það aðgerðaleysi, sem birtist í kjölfar
ákvörðunar um heildarafla, þáttur í því að þétta byggð
í landinu? Ef svo er, væri miklu heiðarlegra að það
kæmi fram í umræðum um þetta mál.
Atli Magnússon:
Vel lukkaður æviferill
Þá hafa þýðverskir fengið því
framgengt að framseldur er
austan frá Rússlandi fyrrum
landshöfðingi í A-Þýskalandi,
Erich Honecker. Er það vel, fyrst
ýmsum mikilsháttar mönnum
fannst það svo miklu máli skipta
að komast yfir kostagrip þennan.
Heimpressan birtir í vikunni
myndir af karlskröggnum að
keifa niður þrepin á chileska
sendiráðinu í Moskvu. Ber hann
sig mannalega á myndunum,
rekur upp krepptan hnefa, sem
var kveðja lagsbræðra hans í
kommúnistaflokkum á eldri sem
nýrri tíð á löngum og viðburða-
ríkum ferli. Hann lætur þannig í
það skína að hann sé jafnódeigur
í sinni trú og hann forðum var
og það þarf engum að koma
neitt á óvart. Það eru gamlir
fautar og hengingameistarar
eiginlega alltaf undir leiðarlok-
in, hvort sem þeir eru að stíga
inn í ævarandi tugthús eða upp á
höggpall. Þeir álykta sem svo —
og það er alveg rétt ályktað hjá
þeim — að það sé engu að tapa
hvort sem er, en nokkuð að
vinna: Láti þeir sem allra
minnstan bilbug á sér sjá og
mæti endalokunum af staðfestu
muni þeirra að líkindum verða
minnst með sinni lotningu í
sögubókum. Endir sögu eða
æviferils er alltaf mjög þýðingar-
mikill, þótt hann hafí að öðru
leyti verið bröndóttur. Það má
nefnilega mörgu bjarga með
snotrum endi. Þetta vissu til
dæmis Rómverjar hinir fomu
vel. Þeir lögðu alltaf mikið upp
úr tilkomumiklum endalokum
sjálfra sín og höfðu sumir hjá sér
skrifara til þess að nóta á blað
andlátsorð sín.
Litlu að kvíða
Annars þarf Honecker líklega
ekki svo miklu að kvíða. Það er
varla sennilegt að kastalastjórar
hins nýja bissniss-Þýskalands
verði ýkja harðhentir við gamlan
og slitinn mann. Honum verður
sjálfsagt hlýtt yfír af og til meðan
öndin þöktir í honum og reynt
að hafa upp úr honum hitt og
þetta sem verða kann fróðlegt
fyrir sagnfræðinga framtíðar-
innar. En búast má við að karl sé
útundir sig og því vís til að svara
út og suður og leika á ákærend-
uma með ýmsu móti. Hann
kann í ofanálag að spila á þá
strengi að sumir em þeir sálmar
sem marga virðulega landa hans
mun ekki langa til að fara of ná-
ið út í — eigin vondu samvisku
vegna. Að endingu mun hann
svo njóta þess að hvað sem taut-
ar og raular þá skipaði hann eitt
sinn sitt „Napoleons“-sæti og er
því enginn „ótíndur", þótt leiða
megi rök að því að hann hafi
komið 49 liðhlaupum síns
gamla ríkis fyrir kattamef. En
ekki drap hann þá eigin hendi,
ótal milliliðir komu við þá sögu,
og Honecker ætti að geta sloppið
nokkuð létt frá þessu á endan-
um. Kannske verður banabeður
hans ekki innan fangelsismúra
heldur á einhverju heldur nota-
legu elli- og hvfldarheimili.
Kannske hann eigi eftir að selja
endurminningar sínar hæst-
bjóðanda og kaupa spilavíti fyrir
andvirðið. Önnur eins ódæmi
galskaps og endileysu gerast
hvort sem er daglega á yfirstand-
andi undra-, kraftaverka- og
spaugöld.
Tannlausir háfískar
Framsal Honeckers vekur
annars enn upp þanka um hvaða
gildi það hafi að kosta svo miklu
til að hafa uppi á útbmnnum og
í sjálfu sér þýðingarlausum
mannherfum, sem em fulltrúar
fyrir útbmnnin þjóðfélagsskeið
sem ekki gegna neinu hlutverki
meir. Slysin og ódæðin verða
ekki afturkölluð, þótt ummerkin
sjáist svo sem. En menn hafa frá
öndverðu haft þörf fyrir að knýja
fram einhvers konar endurgjald
eða þá hefndir í nafni réttlætis.
Þessi eltingarleikur við að ná
uppgjöri við óafturkallanlega
fortíð átti sér stað t.d. eftir að
Napóleon valt úr valdastóli;
franskir konungssinnar vom
lengi á höttunum eftir sam-
verkamönnum hans. Ekki þarf
að minna á veiðar á gömlurn
nasistum og nú em það léns-
menn Sovétkommúnismans.
Meðan á þessu fiskiríi á tann-
lausum háfiskum fortíðarinnar
stendur er í öllum áttum verið
að timbra upp nýjum ríkjum og
jafnvel heimsveldum djöfúldóms
og kúgunar. Þar em enn nýir
harðstjórar að tylla sér á valda-
stóla, nýir Napóleonar, Hitlerar
og Honeckerar, sem vísast kem-
ur í hlut seinni kynslóða að
draga skakka og elliæra til reikn-
ingsskila í fjarlægri framtíð - -
en svo sem engum til gagns, því
er ekki fullreynt að mannkynið
lærir ekkert af sögu sinni?
Má vel við una
Það mun verða fylgst af áhuga
með réttarhöldum, sem nú má
ætla að í hönd fari yfir Erich
Honecker. En menn munu lesa
um þau meira til að svala vissri
forvitni en að þeir finni til svöl-
unar einhvers þorsta eftir rétt-
lætinu. Sé á allt litið má á ýmsan
hátt telja að Honecker hafi verið
gæfumaður um sína daga og að
ævi hans hafi verið betur lukkuð
en langflestra annarra. Það er
vegna þess að hann fékk að lifa
það um langt skeið að æskuhug-
sjón hans virtist vera að rætast
og honum hlotnaðist að stjóma
því að meira og minna leyti sjálf-
ur hvemig hún mótaðist. Slíkt
auðnast auðvitað ekki nema
ákaflega fáum dauðlegum
mönnum. Honum tókst að láta
sautján milljónir manna bauka
við það í áratugi að reyna að
raungera þær hugsmíðar, sem
hann ól með sér sem unglingur.
Það er ekki nein fiarstæða að
segja að Erich Honecker hafi
veist það að teygja þriðja áratug
aldarinnar, árin þegar hann sjálf-
ur var unglingur, fram á elliár
sín!
Það væri að réttu lagi van-
þakklæti af manni sem honum
að una ekki hið besta við það
lóð sem forlögin lögðu á vogar-
skál ævi hans, þótt gæfan hafi
að sönnu snúið við honum baki
loks nú — áttræðum karlin-
um!
Nei, sannarlega má hann una
sínu hlutskipti vel. Gamall
prakkari sendir nýrri öld hinstu
hveðju með því að kreppa nötr-
andi krumluna ffaman í hana í
kveðjunni „Rot Front!“ Hlæj-
andi getur hann safnast til feðra
sósíalismans og félaga sinna
annarra. Honum féll mikið í
skaut og hefur nú minna en
engu að tapa.