Tíminn - 12.12.1992, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Laugardagur 12. desember 1992
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Timinn hf.
Framkvæmdastjóri: Hrólfur Ölvisson
Ritstjóri: Jón Kristjánsson ábm.
Aðstoðarritstjóri: Oddur Óiafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Stefán Ásgrimsson
Auglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason
Skrifstofur: Lynghálsi 9, 110 Reykjavik Sími: 686300.
Auglýsingasimi: 680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttastjórar 686306, iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Oddi hf.
Mánaðaráskrift kr. 1200,- , verð i lausasölu kr. 110,-
Grunnverö auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Miðstýring
aukin
Lagafrumvarp um breytingu á skipulagi Hús-
næðismálastofnunar ríkisins er nú til með-
ferðar á Alþingi. Það er eitt af mörgum frum-
vörpum og lagabreytingum sem hafa tekið
gildi á undanförnum árum varðandi húsnæð-
ismál. í raun má segja að sífelldar breytingar í
húsnæðiskerfinu skapi mikið óöryggi hjá hús-
eigendum og húsbyggjendum í landinu. Það
er sífellt verið að setja nýjar leikreglur og
rugla menn í ríminu og koma aftan að mönn-
um sem gert hafa sínar áætlanir í góðri trú.
Frumvarpið, sem nú liggur fyrir Alþingi, er
þess efnis að breyta fyrirkomulagi Húsnæðis-
stofnunar, afnema sjálfstæði hennar og gera
hana að nokkurs konar deild í Félagsmála-
ráðuneytinu.
Það hníga að því mörg rök að þetta fyrir-
komulag kalli á ennþá meiri breytingar, enn-
þá meiri óvissu hjá húseigendum og hús-
byggjendum. Frumvarpið gengur mjög langt
í því að veita ráðherra algjört alræðisvald í
málaflokknum, og allar kúvendingar í formi
reglugerða eru auðveldar.
Ákvæði í yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar um
lækkun vaxtabóta á árinu 1994 eru dæmigerð
um þær breytingar sem valda óöryggi og erf-
iðleikum hjá húsbyggjendum.
Fjöldi manna hefur fengið greiðslumat mið-
að við ákveðnar forsendur. Síðan er þeim for-
sendum einhliða breytt.
Hitt er svo annað mál að það er vafasamt, svo
ekki sé meira sagt, að hægt sé að planleggja
fyrir fólk hvað það getur borgað í 25 ár. Það er
að minnsta kosti gagn, ef slíkt fyrirkomulag á
að halda, að það sé ekki sífellt verið að breyta
forsendum sem þetta mat byggist á.
Þetta frumvarp Alþýðuflokks og Sjálfstæðis-
flokks gerir ráð fyrir því að taka upp mikla
miðstýringu, sem meðal annars er fólgin í því
að rjúfa tengsl verkalýðshreyfingarinnar og
Húsnæðismálastofnunar. Þau tengsl eru
söguleg og eiga sér djúpar rætur.
Það má mikið vera ef eining er í þjóðfélaginu
um þetta frumvarp ríkisstjórnarinnar. Það er
enn eitt tilhlaupið í þeim aðgangi sem verið
hefur í kringum húsnæðismálakerfið í land-
inu á undanförnum árum.
Atli Magnússon:
Bláir loftandar
Enn sé ég að auglýst er nám-
skeið handa þeim sem langar
til að hætta reykingum. Sú var
tíð að mér datt í hug að fara á
svona námskeið, enda langt
um liðið frá því er ég fór að
neyðast til að taka mér lengri
eða skemmri hvíld á göngu upp
alla meiri stiga og blása mæð-
inni. Líklega þarf maður bráð-
um að fara að setjast í eitthvert
þrepið á miðri leið. En nú er ég
hættur að hugsa til þessa.
Betra finnst mér að eiga von í
að geta dregið upp sígarettu-
pakkann eða pípuna (ég nota
hvort tveggja), þegar upp er
komið, og púa þetta meðan
maður varpar öndinni. Ég tala
nú ekki um ef húsráðendur
bjóða vindil, en slíkt er orðið
sorglega sjaldgæft nú til dags.
Þó kemur það fyrir — en varla
nema á allra bestu heimilum.
Reynsla mín er að þar sem
dregnir eru upp vindlar bregst
ekki að það kemur fram sand-
kaka og vanilluhringir með
kaffinu og þar verða samræð-
urnar fyrir vikið þægilegastar
og skemmtilegastar og andrík-
astar. Bláir reykjarlopar líða
eins og loftandar um vistarver-
urnar og verða loks að léttri
þoku sem sveipar allt rómant-
ískri móðu eins og „filter“ á
kvikmyndalinsu í fögru ástar-
atriði. Svona loftslag nefna
óinnvígðir mörgum illum
nöfnum, en þeir um það. En þó
ber að geta þess að ekki mega
kökuveislumar verða of marg-
ar, því kökuát verður til að sá
þrekni safnar enn meiru utan á
sig og ekki léttir það áreynsl-
una þegar lagt verður í næsta
stiga.
Tóbaksvamafræðsla
En ekki vildi ég missa af reyk-
inganautninni. Ég hef af henni
langa og góða reynslu og þegar
ég lít um öxl, verður mér æ
ljósara að aldrei hefði ég tób-
akslaus komist yfir ýmsa þá
mæðu sem á mér hefur dunið
um dagana. Þó var ég varaður
við tóbaki á æskualdri eins og
önnur börn. Ég skrifaði tóbaks-
varnaritgerðir í barnaskóla og
hlýddi á útlistanir um skað-
semi þessa eiturs. Þær vom
hrollvekjandi og þó eru þær tí-
falt meira hrollvekjandi nú til
dags. Sitthvað sagði Haildór
Kristjánsson á Kirkjubóli okk-
ur drengjunum, sem vomm í
sveit hjá honum á sjötta ára-
tugnum, líka um tóbaksávan-
ann. Ein sagan er mér sérlega
minnisstæð, en hún var svona:
Bóndi nokkur varð upp-
skroppa með munntóbak í hall-
ærisári og leitaði á náðir
granna síns um úrlausn.
Granninn átti stóra kmkku
með rjóli uppi á hillu, en tímdi
helst ekki að snerta það, því
hann var nirfill. Þó skar hann
sér bita þegar bónbjargamann-
inn bar að garði og tuggði ákaft
til þess að kvelja hann sem
mest. Auðvitað kom ekki til
mála að hann léti örðu af
hendi. Sagði þá þessi þjáði tób-
aksmaður í örvilnan sinni: „Æ,
hræktu þá uppí mig — svo ég
fái að minnsta kosti bragð!“
Þetta fannst mér voðaleg saga
og þegar tóbakslaust varð í
verkfallinu hér fyrir fáeinum
árum, rifjaðist hún upp fyrir
mér. Guð gefi að það komi ekki
aftur tóbaksleysi á íslandi. Nóg
hefur víst yfir þessa þjóð dunið
á umliðnum öldum og gerir í
kreppunni um þessar mundir,
þótt tóbaksleysi bætist ekki við.
Frjálslyndisandi
Því trúrri gerist ég tóbakslest-
inum sem umhverfið verður
sótthreinsaðra, kátara, spengi-
legra — og reyklausara. Ég tek
híbýli sem em gul af tóbaks-
reyk langt fram yfir hvítlakkað-
ar og gljáandi stælstofur. í hí-
býlum hæfilegrar óhollustu
býr af einhverjum ástæðum
miklu meiri frjálslyndisandi en
í gerilsneyðingunni. Líka er
mér geðþekkari þreytulegur
mæðusvipur andstuttra ístm-
belgja, sem horfa dauðyflislega
út úr reykjarskýi, en geislandi
bros eróbikk-fríkanna. Reynsl-
an hefur smám saman kennt
mér að lúnar og latar mann-
eskjur eru vænni og skilnings-
ríkari en hinar. Mjög frísku og
öguðu fólki fylgir oft grimmd,
óaðlaðandi sparsemi og allra
handa ófyrirleitin sérgæska.
Allt slíkt er mér viðurstyggð.
Að vísu eru til yndislegar und-
antekningar og þær manneskj-
ur þekkjast vanalega á því að
þær koma stökkvandi með
öskubakka handa reykinga-
manninum er hann ber að
garði, eins og vegmóðum píla-
grími, þótt sjálfar reyki þær
ekki. Svo er fyrir að þakka að
margar slíkar manneskjur er
að finna meðal æskunnar og
finnst mér þá eíga við orðin:
„Ef æskan vill rétta þér örvandi
hönd..."
Nú heyrist að reykingar fari
vaxandi meðal unglinga og ég
er ekki tilbúinn að trúa að það
þurfi að vera teikn um versn-
andi mannlíf eða að sjálfgefið
sé að það leiði til heróínfíknar.
Það kann vel að vera að menn
safni fýrr á sig einhverjum
kvillum með reykingum, en þá
það. Hve margir ætli þeir
skrokkar séu hvort sem er, sem
mikið er gefandi fyrir hvort
endast skemur eða lengur? Um
það hefur frá öndverðu mátt
deila. Hefur ekki heilbrigðis-
kerfið drjúgan kostnað af gam-
almennunum, sem aldrei ætla
að gefa upp öndina, þótt þau
tóri sjálfum sér til eintómra
Ieiðinda. Allt hefur ofansagt að
vísu verið margsinnis tuggið
upp aftur og aftur, en það held-
ur sínu gildi fyrir það.
Því mun ég, sem margir tób-
akskarlar og tóbakskerlingar,
horfa á það ósnortinn er menn
líma á sig níkótínplástra og
tyggja nikótíntyggigúmmí.
(Margir því ver til þess að gefast
upp á öllu saman og fer fjarri
að ég sé að hlakka yfir því).
En ég bregð yfir mig skikkju
Predikarans í Biblíunni, sem
býður áð njóta sem áhyggju-
minnst fárra ævidaga manns-
ins og varar við að taka jarðlífs-
hnaukið of alvarlega. Og jafnan
þegar á móti blæs, tek ég upp
sígarettuna eða pípuna og blæs
á móti eins og bilandi öndunar-
færi leyfa. Er þá og ekki ónýtt
að minnast orða séra Hall-
gríms:
„Tóbakið hreint fæ ég gjörla
greint
gjörirþað huganum létta,
skerpir vel sýn,
sorg hugarins dvín,
svefnbót er fín.
Sannprófað hefég þetta. “