Tíminn - 23.01.1993, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Laugardagur 23. janúar 1993
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Tíminn hf.
Framkvæmdastjóri: Hrólfur Ölvisson
Ritstjóri: Jón Kristjánsson ábm.
Aöstoöarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guömundsson
Stefán Ásgrímsson
Auglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason
Skrifstofur: Lynghálsi 9, 110 Reykjavik Sími: 686300.
Auglýsingasími: 680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttastjórar 686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Timans. Prentun: Oddi hf.
Mánaöaráskrift kr. 1200,-, verö i lausasölu kr. 110,-
Grunnverö auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Sj ónhverfingar
Þótt ekki sé liðinn nema mánuður síðan fjárlög fyrir
yfirstandandi ár voru afgreidd og þrjár vikur af fjárlaga-
árinu, er ljóst að fjárlagahallinn hefur hækkað um
milljarð miðað við horfur og er nú áætlaður á áttunda
milljarð króna.
Friðrik Sophusson fjármálaráðherra reynir að fela
þessa niðurstöðu með því að þrástagast á því í fjölmiðl-
um, að fjárlagahallinn á síðasta ári hafi reynst minni en
hann var árið þar á undan og telur það mikil tfmamót í
efnahagssögunni. Samt varð hallinn meiri en gert var
ráð fyrir.
Ef hallarekstur ríkissjóðs eykst með svipuðum hraða
það sem eftir er ársins og frá því að fjárlög voru af-
greidd til þessa, er tiltölulega auðvelt reikningsdæmi
að sjá hvert stefnir.
Það er einkar athyglisvert, en ekki að sama skapi upp-
örvandi, að hallinn eykst óðfluga þrátt fyrir gífurlegar
skattahækkanir, sem lagðar eru á almenning, og hækk-
anir á gjöldum margs konar, sem það opinbera tekur til
sín.
Þá eru ótaldar þær miklu upphæðir, sem skornar eru
af hinum ýmsu þáttum samneyslunnar og kostnaður-
inn færður yfir á þá sem mest þurfa á aðstoð samfélags-
ins að halda. Þá er allri eðlilegri byggðastefnu afneitað
og dregið úr framlögum til að jafna kjör fólksins í land-
inu. Útgjöld eru færð frá ríkinu yfir á sveitarfélög, jafn-
framt sem tekjustofnar þeirra eru skertir.
Atvinnuleysið stefnir í áður óþekktar stærðir og er
auðsjáanlegt að útgjöld ríkisins vegna atvinnuleysis-
bóta verða miklu meiri en fjárlög gera ráð fyrir, eða sú
bráðabirgðaendurskoðun, sem nú er kunngerð, gerir
ráð íyrir. Samt er nánast ekkert gert til að bæta at-
vinnuástandið nema að færa til skattbyrði frá fyrirtækj-
um yfir á einstaklinga, sem standa frammi fyrir sí-
minnkandi tekjumöguleikum.
Það liggur í augum uppi að skatttekjur ríkisins hljóta
að rýrna að sama skapi sem atvinnuleysið eykst og tekj-
ur þeirra, sem halda störfum sínum, minnka, þar sem
yfirvinna og aukagreiðslur margs konar eru að leggjast
af.
Þrátt fyrir svona framtíðarhorfur bólar hvergi á ný-
sköpun eða neins konar framkvæmdasemi til að byggja
upp nýja atvinnuvegi eða hressa upp á þá sem fyrir eru.
Hið eina, sem stjórnvöld láta sér detta í hug, er að
finna upp nýjar og nýjar efnahagslegar sjónhverfingar,
sem engan blekkja nema í hæsta lagi ráðherrana sjálfa.
Fjármálaráðherra kallar skattahækkanir skattalækk-
anir og aukinn ríkissjóðshalla í ár kallar hann minnk-
andi horfur á halla í fyrra. Þegar velferðin er skorin
niður við trog, segir heilbrigðisráðherra að það sé gert
til að verja kjör aldraðra og þjáðra. Og forsætisráðherr-
ann skrökvar því upphátt að sjálfum sér, að þjóðin
muni fyrr en varir skilja hvað henni er gott gert með
svokölluðum efnahagsaðgerðum og muni flykkjast
undir merki hans í fyllingu tímans.
Að blekkja aðra er ljótur vani
að blekkja sjálfan sig er hvers manns...
Hvað, Davíð?!
Atli Magnússon
T árast í gegn-
um brosið
Á miðvikudaginn gerðu þeir
Bandaríkjamenn sér dagamun,
enda tilefni nóg þar sem nýr for-
seti þeirra var að tylla sér á valda-
stól sinn. Hinum hátíðlega at-
burði var sjónvarpað hvað af tók
og mun varla ofmælt að allur
hinn rafvæddi heimur hafi á
táknrænan hátt tyllt sér einnig
— það er að segja á sjónvarps-
stólinn sinn. Rak menn hér síst
nauður til, því serémónía þessi er
skrautleg og fjörleg hjá þeim
vestra — og þó einkum hugnæm.
Bandaríkjamenn eru nefnilega
snillingar í þeirri list sem nefna
mætti að „tárast í gegn um bros-
ið“ — karlar og konur brynna
músum í ákafa þegar eitthvað
gleðilegt ber að höndum. Sömu-
leiðis stendur ekki á þeim að
„brosa í gegn um tárin,“ þegar
einhverja huggulega sorg ber að
höndum, eins og þegar menn
horfðu viknandi (en gleiðbros-
andi) á eftir gamla forsetanum
lötra heim til Texas.
Söngvar og þulur
Við athöfnina var fagur söngur
og ljóðalestur og kolsvört skáld-
kona flutti drápu sem þótti að
vísu í lengra lagi, en það kom af
því að hún þurfti að koma fyrir í
ljóðinu einhverju um alla minni-
hlutahópa í Ameríkunni svo úr
varð ein réttnefnd „Gilsbakka-
þula“, sem von var. En minni-
hlutarnir eru nú einu sinni
mesta uppáhaldsfólkið nú til dags
og hefði skáldkonan vel mátt lofa
stjórnarflokkunum á íslandi að
fljóta með í drápunni. Svo sór
Clinton eiðinn og tók að halda
ræðu, þar sem hann sagðist ætla
að láta vorið byrja á miðjum vetri
og bera þjóðina — hóstandi og
kjöltrandi vesalinga að ætla mátti
— út í blíðuna í fanginu. Sérstak-
lega munu þeir sem skáldkonan
gerði að yrkisefni eiga von á að
geta notið hinna komandi góð-
viðra sem ekki er síðar að vænta
en á Góu. En þótt vilji forsetans
sé sjálfsagt einlægur er hætt við
að honum fatist að ná utan um
slíkan skara að sinni og þetta
verði eins og þegar Bakkabræður
ætluðu að bera sólskinið inn í bæ
sinn.
Gunnar og Rollant
Mikill maður á velli er nýi for-
setinn og satt að segja hið mesta
tröll, en drengilegur og fríður
álitum er hann fyrir það. Oft hef-
ur mér dottið í hug að Gunnar á
Hlíðarenda hafi litið út eins og
Clinton, enda er Clinton þrek-
maður mikill sem best kom á
daginn í kosningabaráttunni.
Sömuleiðis þá er hann lét sig
ekki muna um að heimsækja
fimmtán böll fyrir eiðtöku sína
en tuttugu eða fleiri að henni
lokinni. Hann reynist vera sax-
ófónleikari ofan við meðallag að
hæfileikum og á hverju ballanna
þeytti hann saxófóninn af snilli
og verðum við að kannast við að
það mundi Gunnar ekki hafa
leikið eftir. Mun verða að seilast
til enn magnaðari hetjusagna ef
samjöfnuð á að fá og taka dæmi
af tröllinu Rollant er svo mjög
þeytti lúðurinn Ólifant við Rúnsí-
val að heyrist um sjö lönd.
Dæmi Hallgerðar
Svipurinn með þeim Clinton og
Gunnari á Hlíðarenda kemst hins
vegar í horf á ný þegar litið er til
kvenna þeirra. Hallgerður hefur
af lýsingum að dæma verið fullt
eins gjörvileg kona og nýja for-
setafrúin og gædd sama fram-
taks- og sjálfstæðisanda og hún.
Hefði Gunnar verið kænni í sinni
pólitík og Hallgerði veist sömu
tækifærin í lífinu og frúnni hefði
hún aldrei lent í því að þurfa að
stela í Kirkjubæ, en líklega gerst
kven-uppi og sagt upp lög á Lög-
bergi.
Fleira er líkt með „skyldum."
Báðir munu þeir Gunnar og Clin-
ton hafa verið hundamenn í eðli
sínu. Sámur Gunnars varð sem
kunnugt er vopndauður og
hundur Clintons hlaut einnig
einhvern sviplegan dauðdaga,
sem nú er úr mér stolið hver var,
en mig minnir að hafi verið bíl-
slys. Clinton hefur að sögn Dag-
blaðsins komið sér upp ketti,
Sokka að nafni, og er ekki fráleitt
að Gunnar hefði tekið hinn sama
kost hefði honum enst aldur.
Stímt mót óhæfunni
En hugnæm var embættistaka
Bandaríkjaforseta, þótt hitt liggi í
loftinu að engum mun hollt að
framkalla hjá Bandaríkjamönn-
um „tár“ sem þeim er um megn
að „brosa í gegnum". Þá hefja
orrustuvélar þeirra sig óðara á
loft eins og mýflugnasveimur og
dunur berast frá akkerum flug-
vélamóðurskipa á stærð við
marga fótboltavelli sem taka að
stíma mót einhverri óhæfunni á
fjarlægri strönd.
Því var það að daginn eftir hina
hugnæmu athöfn hlaut saxófón-
leikarinn að skipta um á nótn-
astatífinu og grípa sinn Ólifant
sem hefur jú annan og snöggtum
rámari róm en sá fyrrnefndi: Orr-
ustuþotur brunuðu inn yfír írak
að hnykkja á því heiti nýja forset-
ans að hann skyldi ekki verða
deigari í viðskiptum við féndur
sína en fyrirrennarinn. Það var
sem kunnugt er einn sneggsti
bletturinn á Clinton að hann
hafði engar orrustur átt, eins og
sumir fyrri forsetar sem voru
frægir stríðskappar, svo ekki sé
minnst á að honum varð það á að
marséra gegn Víetnamstríðinu í
London á árunum. Fyrir það
mun honum nú gefast færi á að
bæta og mun hann til þess meira
en fús, þótt það hljóti að kosta að
minni tími gefist í böll og músík-
iðkanir...
En ekki fékk Gunnar á Hlíðar-
enda svosem fremur að sitja í
náðum inni á bæli „í sæmd
sinni," þótt Clinton sé meiri vor-
kunn þar sem sá fyrrnefndi hafði
engan saxófóninn að una sér við
og tefja fyrir sér. Margháttaðar
annir kalla mikilmenni heimsins
til verka á öllum tímum: Vopn
syngja fýrir vígum í einu horni
og minnihlutar kveina á líkn í
öðru.