Tíminn - 23.01.1993, Side 18

Tíminn 18
Laugardagur 23. janúar 1993
Með sínu nefi
Bóndadagur var í gær og markaði hann upphaf þorra. í síðasta þætti var raunar
tekið nokkuð mið af því að þorri var á næstu grösum og svo verður einnig nú.
Fyrsta lagið, sem hljómar verða gefnir við í dag, er „Þegar hnígur húm að þorra",
ljóðið er eftir Hannes Hafstein en lagið gerði Björn M. Olsen. Hitt lagið, sem verö-
ur í þættinum að þessu sinni, er lag C.E.F. Weyse við hið gullfallega ljóð Jónasar
Hallgrímssonar, „Vísur íslendinga". Annað lag, hvergi nærri eins þekkt, er einnig
sungið við þetta Ijóð, en þessir hljómar passa engan veginn við það og ætti það því
ekki að valda ruglingi.
Góða söngskemmtun!
ÞEGAR HNÍGUR HÚM AÐ ÞORRA
D A7
Þegar hnígur húm að þorra,
D
oft ég hygg til feðra vorra,
G
og þá fyrst og fremst til Snorra,
D A7 D
sem framdi háttatal.
D G D
(sem framdi háttatal,
G D
sem framdi háttatal,)
C
D
og þá fyrst og fremst til Snorra,
D A7 D
sem framdi háttatal.
2. 6.
Áður sat hann skýr at Skúla
og þar skálda lét sinn túla
bæði um hann og Hákon fúla,
sem hirti frelsi vort.:,:
3.
Fögur knáttu fullker geiga,
sem að gaman væri að eiga,
:,: fullafsafasætraveiga,
ersveifáalladrótt.:,:
4.
Snorri kallinn kunni að svalla
og að kæta rekb snjalla,
:,: þegar húmi tók að halla
íhöllu Skúlajarls.:,:
5.
Og hann þoldi að þreyta bögur
og að þylja fomar sögur,
:,: já, allt fram til klukkan fjögur,
þá fór hann í sit ból.:,:
Samt frá hilmi heim hann stundar
út til helgrar fósturgrundar,
:,: og sitt skip að búa skundar
þaðskáldmæringaval.:,:
7.
Þá kom boð frá herra Hákon
sem var harður eins og Drákon.
:,: „Ég er hákon," sagði Hákon,
„ég er hákonservativ.":,:
8.
„Ég vil út! Ég vil út að bragði!
Ég vil út,“ þá kempan sagði.
:,: „Ég vil út,“ og út hann lagði
il íslands sama dag.“:,:
9.
Af því beið hann bana síðar
fyrir buðlungs vélar stríðar.
:,: Síðan gráta hrímgar hlíðar
og holt um Borgarfjörð.:,:
VÍSUR ÍSLENDINGA
C G C
Hvað er svo glatt sem góðra vina fundur,
C F C G
X 3 2 O 1 O
D7
X O O 2 1 3
F
er gleðin skín á vonarhýrri brá?
C G C G
Eins og á vorí laufi skrýðist lundur,
G7 G D7 G
lifnar og glæðist hugarkætin þá;
E Am
og meðan þrúgna gullnu tárin glóa
F C G7 C G
og guðaveigar Iífga sálaryl,
C F C
þá er það víst, að bestu blómin gróa
F C G7 C
í brjóstum, sem að geta fundið til.
G7

1 » 4 » 4 ►
4

X O 1 1 , 3
Látum því, vinir, vínið andann hressa,
og vonarstundu köllum þennan dag,
og gesti vora biðjum guð að blessa
og best að snúa öllum þeirra hag.
Látum ei sorg né söknuð vínið blanda,
þó senn í vinahópinn komi skörð,
en óskum heilla’ og heiðurs hverjum landa,
sem heilsar aftur vorri fósturjörð.
Am
< >
4 » < >

X O 2 3 , O
Það er svo tæpt að trúa heimsins glaumi,
því táradaggir falla stundum skjótt
og vinir berast burt á tímans straumi,
og blómin fölna á einni hélunótt.
Því er oss best að forðast raup og reiði
og rjúfa hvergi tryggð né vinarkoss;
en ef við sjáum sólskinsblett í heiði,
að setjast allir þar og gleðja oss.
Látum því vinir! vínið andann hressa,
og vonarstundu köllum þennan dag,
og gesti vora biðjum guð að blessa
og best að snúa öllum þeirra hag;
því meðan þrúgna gullnu tárin glóa
og guðaveigar lífga sálaryl,
þá er það víst, að bestu blómin gróa
í brjóstum, sem að geta fundið til.
f Steingrímur Gunnarsson:
Ár Evrópu,
ár sundrungar
Atburðir nýliðins árs hafa minnt
á hvað eining Evrópu stendur
vbeikum fótum. Við árið 1992
voru bundnar miklar vonir og í
Briissel höfðu menn unnið að gerð
Maastricht samningsins sem í
byrjun 1992 Iá frammi til sam-
þykktar Evrópusamfélagsríkjanna
12.
Síðan þá hefur samningurinn
verið eitt helsta pólitíska bitbein
aðildarríkja Evrópusamfélagsins
þar sem hann felur í sér að koma á
fót sameiginlegri mynt, sameigin-
legum seðlabanka og sameigin-
legri stefnu í utanríkis- og örygg-
ismálum. Markmiðið með þessu er
að mynda Bandaríki Evrópu og þar
með nýtt heimsveldi. Búist var
einnig við í ársbyrjun 1992 að
Bandaríkin myndu draga enn
fremar úr umsvifum sínum og
áhrifum í Evrópu og sú skoðun var
ríkjandi að hlutverki þeirra væri
iokið eftir að hafa bjargað álfunni
úr hremmingum tveggja heims-
styrjalda. Margir framámenn í
Evrópu höfðu löngum verið gagn-
rýnir á yfirráð Bandaríkjanna í
Evrópumálum, töluðu um evr-
ópskar lausnir á evrópskum
vandamálum og bentu gjarnan á í
leiðinni að Bandaríkin gætu ekki
lengur veitt hinum vestræna
heimi forystu vegna efnahagslegr-
ar og þjóðfélagslegrar hnignunar
heima fyrir. Á hinn bóginn væri
Evrópa álfa framtíðarinnar þar
sem framfarir væru tryggðar í ljósi
hagvaxtar, samruna og aukinna
áhrifa út á við. Staða mála við upp-
hafársins 1992 gaf þessum vonum
byr undir báða vængi.
Atburðir liðins árs hafa leitt í ljós
hversu óraunhæfar þessar vænt-
ingar voru og það er kaldhæðnis-
legt að rifja upp að árið 1992 var
valið til að vera ,M Evrópu". Þess
verður fyrst og fremst minnst
vegna pólitískrar sundrungar,
aukinnar spennu milli þjóðar-
brota, kynþáttaofsókna, efnahags-
legrar lægðar og ringulreiðar á
gjaldeyrismörkuðum í álfunni.
Þeir atburðir sem varpa þó mest-
um skugga á „ár Evrópu“ er stríð-
ið sem geisar í sambandsríkjum
fýrrverandi Júgóslavíu sem eru
fýrstu vopnuðu átök í Evrópu eftir
að kalda stríðinu lauk.
Hryðjuverkin í Bosníu eru lýs-
andi dæmi um þau takmörk sem
sameiningu Evrópu eru sett. Núna
erum við vitni að glæpum sem
minna á valdatíma nasista. Þús-
und manna eru hrakin á brott úr
heimkynnum sínum vegna þjóð-
VElTWANGUBl
ernis; fangabúðum hefur verið
komið á fót; fjöldaaftökur fara
fram og konum jafnt sem börnum
misþyrmt á grimmilegan hátt.
Sprengjuárásir hafa lagt blómleg-
ar borgir í rúst og heilu þorpin
hafa verið jöfnuð við jörðu. Tala
látinna er komin yfir 80 þúsund og
straumur flóttamanna frá Króatíu
og Bosníu er kominn á þriðju
milljón manna. Óblíð örlög bíða
tugþúsunda múhameðstrúar-
manna í Bosníu. Þeirra bíður ekki
annað en að farast úr kulda,
hungri og sjúkdómum ef endi
verður ekki bundinn á stríðið sem
fyrst.
En þrátt fyrir styrjaldarástandið
og skerandi neyð eiga Evrópuríkin
í erfiðleikum með að koma sér
saman um leiðir til lausnar á vand-
anum. Refsiaðgerðir hafa verið
samþykktar sem lítt hafa stoðað
þegar á reyndi því ekki hefur náðst
samkomulag um að fýlgja þeim
eftir með hervaldi. Einnig hafa ár-
angursíausar friðarráðstefnur ver-
ið haldnar og þær hafa leitt til lít-
ils annars en að gefa ráðstefnufull-
trúum ástæðu til að ferðast til ráð-
stefnuborga Evrópusamfélagsins.
Mörg vopnahlé hafa verið sam-
þykkt til lítils halds og hafa flest
þeirra verið rofin innan sólar-
hrings frá undirritun.
Þessi veikleiki Evrópuríkja að
ráða fram úr sínum vandamálum
er því alvarlegri þegar haft er í
huga að stríðið í fyrrverandi Júgó-
slavíu getur breiðst út til annarra
ríkja á Balkanskaga með ófýrirsjá-
anlegum afleiðingum.
Undirrót stríðsátakanna er ljós.
Sökudólgurinn er Serbía sem
stjórnað er af síðasta harðlínu-
manni álfunnar, Stalínistanum
Slobodan Milosevic sem með hjálp
stríðsvélar Serba ætlar að koma á
fót Stór- Serbíu með því að inn-
lima sem mest af landssvæði hins
fallna sambandsríkis Júgóslavíu.
Stríðið hefur einungis verið háð
utan Serbíu og er augljóst land-
vinningastríð. Serbum hefur tek-
ist með yfirgnæfandi herstyrk sín-
um að hernema stóra hluta Króa-
tíu og Bosníu og lýst yfir að her-
numdu svæðin séu hluti Stór-
Serbíu. Serbneski herinn hefur
með þessu sýnt fram á að hernað-
arlegt ofbeldi borgi sig og undir-
strikað máttleysi fyrrverandi stór-
velda Evrópu til að stöðva hildar-
leikinn. Um leið hefur verið grafið
undan trúverðugleika ráðstefn-
unnar um öryggi og samvinnu í
Evrópu (RÖSE) að ekki sé minnst
á hæfni Evrópusamfélagsins til að
mynda sameiginlega stefnu í utan-
ríkis- og öryggismálum.
Margir hafa bent á að deilan á
Balkanskaga líkist æ meir ástand-
inu sem leiddi til fyrstu heims-
styrjaldarinnar og hætt er við að ef
Serbar verði ekki stöðvaðir í land-
vinningum sínum og þjóðar-
morði, boði það endalok „Nýju
Evrópu."
Höfundur er leiðsögumaður og kennari.
Opinberar ráð-
stafanir í efiiahags-
málum í Japan
Umfangsmiklar ráðstafanir til efl-
ingar efnahagslífi birti japanska rík-
isstjórnin 28. ágúst 1992:
(i) Aukningu framlags til fram-
kvæmda um 8,6 billjónir jena, —
þar af 3,4 billjónir til almannafram-
kvæmda ríkisins (public works), 0,5
billjónir til aðstoðar vegna náttúru-
hamfara, 0,55 billjónir til mennta-
og menningarstofnana, 0,55 billjón-
ir til opinberra stofnana til jarða (og
lóða?) kaupa, 1,8 billjónir til fram-
kvæmda sveitarstjórna og lands-
hluta, 1,1 billjón til sveitarstjórna til
kaupa á jörðum (og lóðum?), 0,8
billjónir til lánasjóða vegna íbúðar-
kaupa.
(ii) Framlög (lán) Þróunarbanka
Japans til fjárfestingar til vinnu-
sparnaðar upp á 0,9 billjónir jena,
en þeim munu líka fýlgja skatta-
ívilnanir. Póstúr og sími, rafveitur
og önnur almenningsfyrirtæki
munu ráðast í framkvæmdir upp á
0,7 billjónir jena.
(iii) Opinberar lánastofnanir munu
veita lán til lítilla og miðlungi stórra
fýrirtækja upp á 1,2 billjónir jena.
(VIÐSKIPTI)
(iv) Við atvinnuleysi verður brugð-
ist með örri skýrslusöfnun, endur-
hæfingu, tilfærslu starfsfólks (trans-
fers) og uppsögnum aðeins um til-
greindan tíma.
(v) Vegna minnkandi eftirspurnar
eftir neysluvörum verður brugðist
við með rannsóknum, í samvinnu
við einkafyrirtæki, til að setja fram
nýjar vörur, aukin verða Ián til neyt-
enda og vörukynning bætt.
(vi) Innflutningur verður örvaður
með því að setja upp útlenda vöru-
markaði (foreign trade terminals),
að auka lán vegna innflutnings
varnings og að auka not opinberra
aðila af innfluttum vörum.
(vii) ítrekuð voru fýrirheit, gefm
tíu dögum áður, um stuðning við
banka. Þeir voru hvattir til að
mynda samlög um kaup á landi, sem
er trygging fyrir lánum í vanskilum,
og þeim heitið auknum skattaíviln-
unum vegna afskrifta vanskilalána;
boðuð breyting á skipan fjármála-
stofnana annarra en banka (non-
bank fínancial institutions) og íbúð-
arlánasjóða, og bönkum loks heitið
aðstoð til að auka eigið fé.
(viii) Verðbréfamarkaðir verða efld-
ir með því að beina inn á þá auknu
almannafé, en sölu á hlutabréfum
pósts og síma, sem verið er að einka-
væða, verður frestað tilmars 1994.