Tíminn - 14.08.1993, Qupperneq 8

8 Tfminn
Laugardagur 14. ágúst 1993
Maffumenn fyrir rétti f Palermo (1986)
— eru m.a. þeir aö missa kjarkinn?
Tvennt hefur öðru
fremur komið Ítalíu í
fréttimar síðustu vikur.
Annað er sjálfsvíg
tveggja af helstu mönn-
um þarlendis í atvinnu-
rekstri, hitt sprengjutil-
ræði sem valdið hafa
talsverðu mann- og
eignatjóni.
Hvorttveggja hefur beint
athyglinni enn frekar en
orðið var að herferð
þeirri gegn spillingu þar-
lendis sem látið er svo
heita í fjölmiðlum að
staðið hafí yfir í hálft
annað ár.
Sú herferð, sem gengur undir
nafninu Aðgerð Hreinar hendur,
beinist gegn stjómmálamönnum,
atvinnurekendum, fjármálamönn-
um og embættismönnum og hafa
yfir 2700 þeirra þegar orðið fyrir
barðinu á henni. Að herferðinni
standa dómarar landsins, hetjur
þessvegna f augum almennings.
Starfsstéttir þær sem herferðin
beinist að njóta þeim mun minni
virðingar. Þess munu vart dæmi að
efsta lag vestræns lýðræðisþjóðfé-
lags hafi áður glatað virðingu sinni
svo gersamlega í augum eigin
þjóðar.
Sjálfsvíg
Aðgerð Hreinar hendur beinist
einnig gegn mafíunum sunnan-
lands, sem þar hafa í áratugi haft
meiri völd en stjómin í Róm og
margir telja að hafi notið verndar
háttsettra manna í stjómmálum,
einkum í Kristilega demókrata-
flokknum, einskonar ríkisflokki
Ítalíu allan kaldastríðstímann.
Einn þeirra, sem lenti í netinu hjá
Hreinum höndum, var Gabriele
Cagliari, sem handtekinn var er
hann var að koma út úr La Scala í
Mflanó snemma í mars. Hann var
þá stjómarformaður Ente Nazion-
ale Itrocarburi (ENI), tröllaukins
ríkisfyrirtækis í orkumálum og
sem slíkur einn voldugustu manna
í atvinnurekstri og fjármálum þar-
lendis. Hreinar hendur töldu sig
hafa komist á snoðir um að Cagli-
ari hefði laumað milljörðum af lír-
um frá því fyrirtæki í vasa stjórn-
málamanna og -flokka, væntan-
lega þá gegn greiðasemi af þeirra
hálfu á móti.
Eftir að Cagliari hafði verið 134
daga í gæsluvarðhaldi komu fanga-
verðir að honum látnum á salemi í
fangelsinu. Sellófanpoki var bund-
inn um höfúð honum og hafði
hann kafnað. Ekki virðist ráð fyrir
öðm gert en að hann hafi stytt sér
aldur sjálfur.
Þegar helstu fjármálamenn og at-
vinnurekendur Ítalíu söfnuðust
niðurdregnir og ráðvilltir saman
við kirkjuna San Babila í Mflanó til
að fylgja manni þessum, sem til
skamms tíma hafði verið einna
fremstur í þeirra hópi, til grafar,
barst þeim önnur álíka harma-
fregn. Raul Gardini, fyrrum stjórn-
arformaður Femizzi-samsteyp-
unnar, annars stærsta einkafyrir-
tækis landsins, hafði fundist látinn
í rúmi sínu að morgni. Sagt er að
hann hafi skotið sig. Þennan sama
dag hafði staðið til að handtaka
hann. Astæða: Fyrrverandi stjóm-
arformaður efriaiðnaðarhringsins
Montedison, sem er í tengslum við
Ferruzzi, hafði sagt rannsóknar-
dómumm að Gardini hefði komið í
kring stórfelldum ólöglegum fjár-
veitingum til stjómmálaflokka úr
sjóðum fyrirtækjanna.
Áður höfðu a.m.k. átta menn, sem
Hreinar hendur höfðu undir gmn,
svipt sig lífi.
Tilræði við „móður
allra kirkna“
Nokkmm dögum síðar spmngu
tvær sprengjur í Róm og ein í Mfl-
anó, allar þrjár svo að segja sam-
tímis. f Mflanó fórust fimm menn
og yfir 30 særðust og limlestust í
tilræðum þessum þremur. Það
sem mesta athygli vakti þó af þessu
tilefni var að sprengjum þessum
virtist hafa verið fremur ætlað að
eyða menningarverðmætum en
mannslífum. Allar eyðilögðu þær
eða skemmdu sögufrægar bygg-
ingar. Önnur af sprengjunum í
Róm eyðilagði fomar freskur í Lat-
erankirkju, sem taldar voru mikil
listaverk. Laterankirkja hefúr verið
kölluð „móðir allra kirkna" vegna
þess að sagt er að þar sem hún
stendur hafi áður verið ein af elstu
kirkjum Rómar. Hin sprengjan í
Róm stórskemmdi kirkju nálægt
sjálfu Forum, aðaltorgi Rómar
hinnar fomu. Sú kirkja er talin
hafa verið byggð á 7. öld.
Samkvæmt fréttum er enn ekki
vitað hverjir eru hryðjuverkamenn
þeir, sem að sprengingum þessum
stóðu, en flestra mál er að tilgang-
urinn með þeim sé að stöðva her-
ferðina gegn spillingunni. Meint
sjálfsvíg tveggja fyrrnefndra stórat-
vinnurekenda höfðu vakið gagn-
rýni nokkra í garð Hreinna handa,
á þá leið að rannsóknardómaramir
gengju stundum fram af fullmikilli
hörku og sérstaklega að þeir héldu
mönnum fulllengi f gæsluvarð-
haldi. Fram hefur komið að þegar
Cagliari lést höfðu liðið svo 45 dag-
ar að hann hafði ekki verið tekinn
til yfirheyrslu.
Hryðjuverkamennimir, er sagt,
eða þeir sem fólu þeim að fram-
kvæma sprengingarnar, munu
hafa hugsað sér að hamra járnið
meðan það var heitt. Þá í bráðina
vom allmargir farnir að efast um,
að allt væri í nógu miklum sóma
með aðferðir Hreinna handa, og
með því að bæta með sprenging-
unum ótta ofan á þann efa, hafi átt
að koma því til leiðar að dregið yrði
úr herferðinni gegn spillingunni.
Einna helst em mafíurnar gmnað-
ar, en fleiri koma til greina.
Varla án fordæma
Hætt er við að hryðjuverk með
þesskonar tilgang frrir augum séu
ekki án fordæma í Ítalíusögu þess-
arar aldar. Almælt er þannig, og
ekki án raka, að sprengjutilræðin f
Mflanó 1969 og á aðaljámbrautar-
stöðinni í Bologna 1980 hafi verið
framin í svipuðum tilgangi og ætl-
að er að sé á bakvið sprengjutil-
ræðin þrjú nýverið. Þá þegar var
spillingin sem gagnsýrði ítalskt
þjóðlíf á kaldastríðstímanum á al-
mannavitorði og kröfur vom uppi
um að eitthvað yrði gert í málun-
um. Sprengingamar 1969 og 1980,
sem sviptu margt manna lífi og
limum, vom að margra mati ætl-
aðar til að valda almennum ótta og
öryggisleysi, sem kæmi í veg fyrir
að reynt yrði fyrir alvöm að fara of-
an í spillingarmálin og leiddi jafn-
vel til þess að almenningur færi að
kalla á hereinræði á þeim forsend-
um, að því væri helst trúandi til að
halda uppi lögum og reglu.
Margra mál er að hægriöfgahópar,
sumir meira eða minna á vegum
háttsettra manna, og leyniþjónust-
Gardini — látinn f rúmi aö morgni.
an séu ekki saklaus að nefndum
hryðjuverkum 1969 og 1980, sem
og fleirum.
Spillingarorð hefur legið á ítölum
með meira móti allt frá tíð Róma-
veldis og með hliðsjón af því vilja
sumir vart trúa eigin skilningarvit-
um, þegar þeir sjá hve dómarar
landsins ganga hart fram gegn
spillingunni. Það sem virðist vera
að gerast er hvorki meira né minna
en að þorri helstu manna í stjóm-
málum, atvinnurekstri og fiármál-
um landsins áratugi aftur í tímann
sé að glata völdum og virðingu.
Hætt er við að gamla valda- og
áhrifastéttin sé gagntekin örvænt-
ingu og ekki ólíklegt að óhlutvand-
ari aðilar innan hennar grípi þá til
„róttækra" varnaraðgerða, sem
ætla má að sumum þeirra hafi ekki
verið með öllu framandi áður.