Tíminn - 18.10.1994, Blaðsíða 4

4
tííœwn
Þri&judagur 18. október 1994
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Utgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: jón Kristjánsson
Ritstjórn og auglýsingar: Stakkholti 4, 105 Reykjavík
Inngangur frá Brautarholti.
Sími: 631600
Símbréf: 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Prentun: Prentsmiöja
Frjálsrar fjölmi&lunar hf.
Mána&aráskrift 1400 kr. m/vsk. Ver& í lausasölu 125 kr. m/vsk.
Hið frjálsa orö
Málefni Ríkisútvarpsins eru enn einu sinni
komin á dagskrá. Enn eru starfsmannamál
stofnunarinnar aflvaki þessarar umræðu.
Kvartanir til Rásar 2 vegna pistlahöfundar sem
er ágengur og beittur, veröa til þess að honum
er sagt upp störfum og annar flýtur með sem
er kunnur fyrir pólitískt trúboð.
Allt þetta mál er hið vandræðalegasta og lítt
til þess fallið að auka hróður Ríkisútvarpsins.
Það er miður, því hlutverk þeirrar stofnunar er
afar þýðingarmikið í þjóðfélaginu.
Það er vitað að Ríkisútvarpið er eitur í bein-
um frjálshyggjuafla í þjóðfélaginu. Þau geta
með engu móti þolað að fjölmiðill starfi í
þjóðfélaginu sem lýtur stjórn almannavalds-
ins. Allir þekkja linnulausar árásir á útvarps-
ráð í gegnum tíðina, en hlutverk þess er m.a.
að gæta þess að sýnd sé óhlutdrægni í störfum
og dagskrárgerð stofnunarinnar. Ohlutdrægni
er ekki það sama og hlutleysi og merkir ekki
að sjónvarp eða hljóðvarp sem rekið er undir
merki RÚV eigi að sitja hjá í átökum þjóðfé-
lagsumræðu samtímans.
Það er þessi hönd sem stýrði hringingum og
kvörtunum á Rás 2 vegna Illuga Jökulssonar.
Það er hönd frjálshyggjusjónarmiðanna og
henni stýrir það hugarfar að þessi sjónarmið
eigi að vera allsráðandi í fjölmiðlum samtím-
ans.
Þau mál sem upp hafa komið á Rás 2 eru
skyld einstæðu máli sem upp kom á síðasta ári
þegar dagskrárstjóra sjónvarpsins var vikið frá
vegna samstarfsörðugleika og menntamála-
ráðherra skipaði hann síðan framkvæmda-
stjóra sömu stofnunar. Það er að dómi Tímans
í góðu lagi að pistlahöfundar á við Hannes
Hólmstein flytji barnalegar predikanir um
ágæti Davíðs Oddssonar og hnjóðsyrði um
pólitíska andstæðinga hans í útvarp meðan
það brýtur ekki í bága við meiðyrðaiöggjöfina
eða almenn siðalögmál. Þetta er þó einungis
líðandi á meðan önnur sjónarmið fá að koma
fram.
Nú hefur verið tekinn sá kostur að gera „pól-
itíska húsleit" hjá Ríkisútvarpinu og reka þá
sem eru ágengir í pistlum sínum. Þetta er dag-
skrárgerðinni óneitanlega ekki til framdráttar.
Það er ánægjuefni þeirra sem vilja Ríkisútvarp-
ið feigt.
Ríkisúfvarpið hefur miklu hlutverki að
gegna, ekki síst í menningarlegu tilliti. Allar
uppákomur í kringum starf þess draga úr því
trausti og þeirri virðingu sem þarf að ríkja fyr-
ir þessari stofnun og löng hefð er fyrir í þjóð-
félaginu. Það þarf að slá skjaldborg um stofn-
unina og láta gól varðhunda frjálshyggjunnar
í símatímum hennar sem vind um eyru þjóta.
Verja þarf frjálst orð og óhlutdrægni með því
að þetta fer saman ef vel er stjórnað.
Kartöflustríö og ESB
Hagfræöistofnun Háskólans hef-
ur komist aö þeirri ni&urstööu
samkvæmt frétt í Tímanum um
helgina aö innganga okkar í ESB
muni leiöa til stórfelldrar lækkun-
ar á matvöru. Áður hefur Félags-
vísindastofnun og Sjávarútvegs-
stofnun gefið til kynna aö fleiri
þættir mæltu meö aðild en því aö
gerast ekki aöili aö ESB. Garri hef-
ur aö vísu ekki séö hvernig þessir
ágætu háskólamenn mæla mikil-
vægi þess sem þeir tína til, enda
tala þeir jafnan um aö þaö séu
fleiri þættir sem mæla meö aðild
en sem mæla gegn henni. Hins
vegar hafa þeir ekki lagt mat á
hvort þeir þættir sem mæla meö
aðild séu þýðingarmeiri en þeir
sem mæla gegn henni. Það er
heldur ekki viö því að búast aö
Háskólastofnanir geti lagt mat á
mikilvægi með þessum hætti, því
spurningin um mikilvægi er pól-
itísk spurning en ekki akademísk.
En Garra þótti þaö einmitt ágæt
tímasetning aö birta niöurstööur
Hagfræöistofnunar um landbún-
aöarafurðir og matvæli nú þegar
Finnar eru búnir aö ákveða að
ganga í ESB. Þá hittist ekki síður
vel á aö um helgina geisaði og
geisar enn kartöflustríö í höfuö-
borginni þar sem neytendur hafa
hagnast vel á miklu framboði af
ódýrum kartöflum, sem aftur má
rekja til góðærisins í sumar. í Evr-
ópu ríkir líka mikið góðæri í land-
búnaði, eiginlega viðvarandi góð-
æri með tilheyrandi umfram-
framleiðslu og heil fjöll landbún-
aðarafurða hafa nú sett mark sitt
á evrópskt landslag um langt ára-
bil.
Meblag meb
kartöfium
Sú framleiðslustýring, sem tíðk-
ast hefur í hinum ýmsu landbún-
aðargreinum, hefur mikið veriö
gagnrýnd á þeirri forsendu að án
hennar væri hægt ab fá matvörur
á lægra verbi, eins og dæmið um
kartöflurnar sanni svo ekki verði
um villst. Undirboðin ganga nú
svo langt ab seljendur eru farnir
að borga meðlag með kartöflu-
kílóinu til að hafa útsöluverðið
nógu lágt. En þrátt fyrir þetta dá-
samlega ástand, standa kartöflu-
GARRI
bændurnir fyrir utan Bónus og
kvarta undan undirboðum.
Bændurnir skilja ekki hvað þetta
er allt gott mál meb verðfallið á
kartöflum, ekki frekar en þeir
skilja hvernig þeir eiga að lifa á
því að framleiða afurðir sem þeir
fá ekkert fyrir. Enda benti einn
bændanna á að ef annaö góðæri
kæmi á næsta ári með tilheyrandi
undirboðum á kartöfluverðum,
færi stétt kartöflubænda í heild
sinni á hausinn. Þannig myndi
kartöflustríðinu ljúka sjálfkrafa.
Finnska leiöin
Fréttir frá Finnlandi segja okkur
aö reiknaður hafi verið út hjá
hagfræðistofnunum talsverður
ávinningur af inngöngu Finn-
lands í ESB. Aö vísu hefur þessi
útreikningur verið nokkub á reiki
að undanförnu og í gær bárust
fréttir af því að verulegur hluti
landbúnabar- og matvælafram-
leibslu þar í landi muni hrynja
við inngönguna. Eflaust hefur þó
einhver reiknað þab út ab neyt-
endur muni, þrátt fyrir allt, hagn-
ast einhver ósköp á lækkuöu mat-
arverði. Hagfræðistofnun Há-
skóla íslands hefur reiknab út að
neytendur muni fá ódýra mat-
vöru með því ab íslendingar
gangi í ESB. Hins vegar hefur það
ekki verib reiknað út hvort örlög
íslenskrar matvælaframleiðslu
yröu þau sömu og kartöflubænda,
sem lentu í tveggja ára góðæri.
Fjöldagjaldþrot í matvælafram-
leiðslu eru mikið áhyggjuefni,
jafnvel þó menn fái fram í leið-
inni stórfellda tímabundna lækk-
un matvöruverðs. Spurningin
hvort er þyngra á metunum, mat-
vælaframleiðslan innanlands eða
verð á innfluttum mat er pólitísk
spurning, en ekki fræðileg. Henni
ættu því stjómmálamenn að
svara, en ekki prófessorar. Það
sem Hagfræðistofnun hlýtur hins
vegar að gera núna — ef hún vill
ekki sitja undir ásökunum um að
vera trúboðsstöð gegn innlend-
um matvælaframleiðendum — er
að reikna út þjóðfélagsleg áhrif af
hruni matvælaframleiðslu innan
lands, á sama hátt og hún hefur
reiknað út ávinninginn af inn-
flutningi. Garri
Norsarar í „krigshumör"
Norðmenn em greinilega í
„krigshumör" um þessar mund-
ir. Þeir eiga í þorskastríbi viö ís-
landinga og Rússar em að hefja
þorskastríð við þá. Heima fyrir
stríða þeir hver vib annan og
skera upp herör meb og móti að-
ild að ESB, og hitnar í þeim kol-
um dag frá degi.
En stríðsástin rís hæst hjá
norsku Nóbelsnefndinni sem út-
hlutar fribarverölaununum. Þar
eru stríðsherrar og hermdar-
verkaforingjar verðlaunaöir aft-
ur og aftur fyrir framlag sitt til
heimsfréttanna.
Fribarnefndin bætti á sig enn
einu skammarstrikinu í síbustu
viku, þegar nokkrir stríðsjálkar
voru spyrtir saman og verblaun-
aðir fyrir ab hafa tekiö nokkur
glansnúmer fyrir myndavélar
heimspressunnar á flötinni
framan vib Hvíta húsiö í Wash-
ington fyrr á árinu.
Þessir sömu menn hafa verið aö
myröa konur og börn hvers ann-
ars undangengna áratugi og att
sonum sínum út í gegndarlaus
hefndarvíg og harðvítug land-
vinningastríö.
Daginn eftir aö þeir vom út-
nefndir friöarherrar ársins, fóm
menn þeirra á hendur hver öör-
um meö vígum og moröum.
Misskilin fri&þæging
Hvers eiga sannir boðberar fribar
og mannúðar, sem einstaka
sinnum fá svona verblaun, að
gjalda?
Hvers á göfugi mannvinurinn
Móöir Teresa að gjalda ab vera
sett á bekk með stríbsjálkum,
sem lifa eftir kenningunni auga
fyrir auga og tönn fyrir tönn og
líta á stríðstól sem sjálfsögb am-
boö í daglegu amstri sínu og öllu
stjórnmálastússi.
Sagt er að Alfreð Nóbel hafi
stofnað til verölaunanna, sem
viö hann eru kennd, til ab frib-
þægja sjálfum sér fyrir dýnamit-
Á vfoavangi
ið, sem hann fann upp og
græddi offjár á. Hægt er aö láta
sér detta í hug ab norska Nóbels-
nefndin hafi misskilið hlutverk
sitt eitthvað og telji ab verðlaun-
in séu vel komin í höndum mik-
illa sprengimeistara.
En það stangast á við að ein-
staka sinnum er reglan brotin og
friðelskandi mannvinir eru verö-
launaðir fyrir framlag sitt og for-
dæmi, sem stuðlar ab trú manna
á mannkindinni þrátt fyrir allt.
Gleggsta dæmib um það á síöari
árum er verölaunaveitingin til
Móöur Teresu, en lengi mátti
hennar góða starf bíöa vegna
þess að terroristar og sprengjuk-
astarar gengu fyrir og hafa öðlast
einhverja eilífðamáö í augum
norsku nefndarinnar, sem Stór-
þingið kýs til að verölauna frið-
inn.
Leikreglurnar
Þeir, sem áhuga hafa á ab hljóta
friðarverðlaunin, geta unnib til
þeirra á þann auðveldasta hátt
að vera í forsvari fyrir hermdar-
verkaklíkur eöa stunda öflugan
stríösrekstur. Meö því aö semja
svikafrið eöa lýsa yfir að viðkom-
andi sé hættur hermdarverkum
og hyggist ekki taka þau upp aft-
ur nema að hann eigi valdasvipt-
ingu á hættu, fara ótilgreindir
abdáendur á stúfana og tilnefna
„göfugmennin" sem væntanlega
fribarverðlaunahafa. Þing-
mannafauskarnir í nefndinni
velja svo úr.
Ef engir talsmenn fjöldamorð-
ingja og vígamanna hafa fundiö
náb fyrir augum sjónvarps-
myndavélanna eða hafa verið
auglýstir upp sem sérstakir
verndarar friöar og manngæsku
það árib, neyðist norska nefndin
aö láta verðlaunin ganga til ein-
staklinga og stofnana, sem eitt-
hvað hafa lagt af mörkum til
friðarvona mannkynsins.
En séu fulltrúar stríðsjálka og
terrorista, sem uppfylla lág-
marksskilyrði, í boöi, velur
nefndin þá öllum öbrum fremur
til að mæta í Ósló og taka við
fagurgala og verölaunafé.
Friðarverðlaunaveitingar
norska Stórþingsins eru slíkur
skrípaleikur, að affarasælast fyrir
friðinn væri að leggja hann nið-
ur. En það er til of mikils mælst,
þar sem umráðamenn pening-
anna og valdsins til að úthluta
þeim og viðeigandi orbstír til
hverra þeirra sem nefndin kýs.
En það sýnist óþarfi að fjölmiðl-
ar og önnur skoöanamyndandi
öfl taki ávallt undir og samþykki
að verölaunahafar séu vel valdir
og eigi upphefðina skilið.
Norska Nóbelsnefndin er ekki
starfi sínu vaxin, og sannast það
best á henni sjálfri að hún getur
ekki einu sinni úthlutað friðar-
verðlaunum nema allt fari upp í
loft innan hennar og nefndar-
menn segi sig úr lögum hver viö
annan, eins og raun varð á við
síöustu endemisútnefningu. Þar
eru menn greinilega í „krigs-
humör".
OÓ