Tíminn - 25.03.1995, Blaðsíða 5

Laugardagur 25. mars 1995

Tímamynd CS
Jón Kristjánsson:
Kosningabaráttan, barátta um ímynd
Nú fer ab styttast í þaö aö gengið verði til
kosninga þann 8. apríl og kosningabar-
áttan nær hámarki þann tíma sem eftir
er. Fólk upplifir þessa baráttu með mis-
munandi hætti. Frambjóbendur fara um,
koma á vinnustaði og hitta fólk, eða
halda fundi í kaffitímanum, dreifa bæk-
lingum og merkjum. Flokkarnir efna til
funda og krydda sínar samkomur með
einhverjum uppákomum til þess að
draga fólk að. Þab er auglýst í blöðum,
útvarpi og sjónvarpi og nýjustu auglýs-
ingamiðlarnir eru flettiskiltin, sem hafa
vakið athygli og verið umrædd.
Að taka ákvörðun
Mér verður oft sem frambjóðanda
hugsað til þess í hve miklum mæli fólk
tekur ákvörbun um hvernig þab kýs eftir
auglýsingum og útgáfu á bæklingum og
slagorðum. Bæklingasúpan dynur inn
um lúgurnar og þetta eru snyrtilega upp-
settir pappírar, enda er prenttækni góð
nú til dags. Ég hygg nú samt ab umhverf-
ib, áhrif frá fjölskyldu, kunningjum eða
vinum sem hafa ákveðnar skoðanir, eða
persónulegt samband við frambjóöend-
ur, hafi mest að segja.
Einn er þó sá þáttur kosningabaráttu
sem ég er sannfærður um að hefur mikil
áhrif, en það eru umræðuþættir hvers
konar í fjölmiðlum og þá einkum í sjón-
varpi. Þeir hafa þá sérstöðu að fólk kem-
ur inn í stofuna hjá fólki í þeim ágenga
mibli sem sjónvarpib er. Myndin er
hlífðarlaus og dregur fram hvers konar
klaufaskap og mistök. Sjónvarpsfram-
koma skiptir æ meira máli í stjórnmála-
baráttunni og þeir stjórnmálamenn, sem
koma vel út úr þeim slag, hafa forskot.
Fjölmiðlaumræða er komin vel af stað,
en ég verð ab viðurkenna ab ég hef ekki
tilfinningu fyrir áhrifum hennar. Ég hef
einfaldlega verið á stöðugum ferðalög-
um, eins og frambjóöenda er siður í
kosningabaráttunni, og hef verið heima
eitt kvöld síðustu þrjár vikur þegar hittist
svo á að var sjónvarpsþáttur um velferð-
arkerfið. Það var málefnalegur þáttur.
Yfirbragð áróbursins
Það er alveg ljóst að auglýsingastofur
og markaðsmenn starfa
í meira mæli en áður í
skipulagningu áróburs
fyrir stjórnmálaflokk-
ana. Fjármunir skipta
miklu máli um hvað
hægt er að leggja í þessa
ráðgjöf. Sjálfstæðis-
flokkurinn hefur löng-
um staðið vel að vígi
fjárhagslega og hefur
lagt mesta peninga í áróbur. Það er því
dálítið fróðlegt ab virba fyrir sér yfir-
bragb áróðurs stærsta flokks landsins, en
í honum er samhengi.
Öll áróðurstækni flokksins beinist að
því ab veita bæði flokki og formanni
hans landsföðurímynd. Sjónvarpsauglýs-
ingarnar sýna gjarnan landið úr lofti
með hátíölegum texta um betra ísland í
sólskini með Davíð Oddsson í broddi
fylkingar.
Uppstilling Davíbs og Friðriks á „pers-
neska teppinu" er framhald af þessu yfir-
bragði, sem er fjarlægt og hátíölegt og
hluti af því að reyna að skapa föður-
ímynd flokks og formanns. í þessari
áróðursstarfsemi er forðast að minnast á
óþægilega hluti, en því meira talab um
stöðugleika sem verði að haldast.
Formaður Sjálfstæðisflokksins hefur
forbast eins og heitan eldinn að lenda í
stælum eða yfirlýsingum í garð andstæb-
inga sinna. Þetta er úthugsuð lína, enda
er Davíb ekki þekktur að hógværð þegar í
slaginn er komið.
Allt þetta er umhugsunarvert fyrir þá,
sem taka þátt í stjórnmálum núna og
eiga eftir að taka þátt í þeim næstu árin.
Það er umhugsunarvert ef hægt er á aug-
lýsingastofum og hjá markaðsfyrirtækj-
um ab búa til nýja ímynd af stjórnmála-
mönnum. Ég er svo gamaldags að ég vil
að fólk komi til dyranna eins og það er
klætt. Þab á ekki ab sigla fram undir ein-
hverri ímynd sem búin er til á auglýs-
ingastofum, draga fram
hluta af veruleikanum
sem fólki er hagstæður
og sleppa hinu. Það eru
blekkingar af versta
tagi.
Hrikalegt dæmi um
blekkingar heyrði ég í
útvarpi nú í vikunni.
Það var þegar Halldór
Blöndal sprengdi síð-
ustu sprenginguna k Vestfjarðagöngun-
um. Ég heyrbi hann lýsa því yfir án þess
ab blikna, að núverandi ríkisstjórn hefði
ákveðið að rábast í göngin. Hann tók sér
með öbrum oröum máttinn og dýrðina
fyrir málið. Staðreyndin, að ákveðið var
að ráðast í göngin í tíb fyrri ríkisstjórnar
þegar Steingrímur Sigfússon var sam-
gönguráöherra, var látin kyrr liggja.
Svona aöfarir auka ekki virðingu fyrir
stjórnmálamönnum. Staðreyndin er
aubvitað sú að samfella er í vinnu ab
ýmsum framfaramálum. Vestfjarðagöng-
in eru framkvæmd þjóöarinnar. Allir
stjórnmálaflokkar hafa stutt gerð þeirra
og komib við sögu á einn eða annan
hátt. Þetta á auðvitað ab viðurkenna og
láta pólitíska andstæbinga njóta sann-
mælis.
Hvar er sól og vor?
Eitt af því, sem er reynt að leyna í
kosningabaráttunni, er hib raunverulega
ástand í málefnum heimilanna í land-
inu. Á heimilum þar sem atvinnuleysi er
og fólk með skuldbindingar sínar í van-
skilum er ekki sól og vor. Það er ekki sól
og vor í auðum skólum þar sem stórdeil-
ur standa um skólastarf og nemendur
bíða heima óþreyjufullir eftir að byrja í
skólunum aftur. Það er ekki sól og vor hjá
bændum sem eru vib fátæktarmörk eða
undir þeim. Það er heldur ekki sól og vor
hjá sjómönnum sem missa veiðiheimild-
ir jafnt og þétt. Þab er heldur ekki sól og
vor á heilbrigbisstofnunum þar sem
miklar deilur hafa staðið um kaup og
kjör og niðurskurðarhnífnum hefur ver-
ið beitt óspart. Engin auglýsingastofa
getur breytt þar um, þótt litfögur teppi
séu breidd undir forustumenn í stjórn-
málum eða glansmyndir teknar úr lofti á
lognkyrrum degi á Reykjanesi. Þetta
breytir engu um þá raunverulegu stöbu
sem er í landsmálum í dag, þegar misrétti
vex og biliö milli hinna ríku og fátæku.
Nýja stefnu raunsæis
Ég er sannfæröur um það, núna fyrir
lokaþátt kosningabaráttunnar, aö þaö
þarf nýja stefnu raunsæis í stjórnmálum.
Það verbur að líta á hinar raunverulegu
aðstæður og mynda stefnu samkvæmt
því. Það má ekki líða að atvinnuleysi þre-
faldist á einu kjörtímabili, eins og skeð
hefur. Þab breytir þjóbfélaginu og mynd-
ar lagskiptingu fólks, sem er ólíðandi.
Stjórnmálamenn mega ekki gleyma
þessu.
Næsta ríkisstjórn verður að ganga af al-
vöru fram í því verkefni að vinna aftur
störf til baka fyrir þá sem misst hafa
vinnuna. Þeir sem viðurkenna ekki
vandann og segja einfaldlega ab það hafi
verið spáð 25% atvinnuleysi og þaö sé
bara 5% og allt sé harla gott, því aö at-
vinnulausir séu bara 6000 en ekki
30.000. Svona hugarfar á ekki heima I
landsstjórninni og það veröur að gera út-
lægt þann 8. apríl meö áminningum
kjósenda. ■