Tíminn - 30.12.1995, Blaðsíða 4

4
flrf w WW ww
Laugardagur 30. desember 1995
Wfmhm
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: Jón Kristjánsson
Ritstjórnarfulltrúi: Oddur Olafsson
Fréttastjóri: Birgir Gu&mundsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 563 1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Mynda-, plötugerð/prentun: ísafoldarprentsmiöja hf.
Mánabaráskrift 1550 kr. m/vsk. Verb í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Þensla er ekki
góð byggðastefna
Þaö er venja að staldra við um áramót og líta um
öxl og spá í það sem framundan er. íslendingar
hafa ástæðu til að ætla að framundan sé betri tíð
en þeir hafa átt að venjast undanfarin ár. Ýmis
teikn eru á lofti um að efnahagur landsins sé að
batna og við það hefur mönnum aukist bjartsýni.
Ýmsar stórframkvæmdir eru á döfinni eða eru
þegar hafnar sem líta ber á sem velkomna hvata í
atvinnulífið. Flestar þessara framkvæmda eru
vissulega á suðvesturhorninu — Hvalfjarðargöng,
álver á Grundartanga og stækkun í Straumsvík.
Það er þó barnaskapur að ætla að áhrifa slíkra
framkvæmda gæti ekki um allt land. ísland er
þrátt fyrir allan sinn mikilfengleik ekki nema eyja
með 260 þúsund íbúa, en ekki hólfaskipt heims-
álfa með aðskildum efnahags-, félags- og menn-
ingarkerfum. Það er því ástæðulaust að fara á
taugum þó vettvangur stórframkvæmda verði að
þessu sinni einn landsfjórðungur umfram annan.
Vissulega eru upplýsingar um byggðaþróun á
árinu tilefni til að skoða og íhuga hvað er að ger-
ast varðandi jafnvægið í byggð landsins, eins og
blaðið fjallaði um hér í forustugrein fyrr í vik-
unni. Hins vegar er fráleitt að rjúka upp til handa
og fóta, eins og sumir stjórnarandstöðuþingmenn
af landsbyggðinni hafa gert, og krefjast stórauk-
inna framkvæmda á vegum hins opinbera í hin-
um og þessum kjördæmum landsins, til þess eins
að vega upp á móti því að álver og Hvalfjarðar-
göng gætu verið á dagskrá á Suður- og Vestur-
landi.
Þvert á móti er brýnt aö gæta aðhalds í ríkisfjár-
málum, ekki síst ef fjárfesting og nýframkvæmdir
á vegum einkaaðila eru að glæðast. Sígandi lukka
er best og enginn er betur settur með einhverri
framkvæmdasprengingu í nafni byggðastefnu og
kjördæmasjónarmiða með tilheyrandi þenslu-
ástandi í þjóðfélaginu.
Slysaári ab ljúka
Árið, sem nú er að líða, hefur verið mikið slysa-
og hörmungaár. Samtals hafa orðið 86 banaslys á
árinu, sem er næstum helmingi meira en í fyrra.
Þar af hafa 84 íslendingar látist af slysförum, á
móti 35 í fyrra. Mest munar hér um stórslysin í
Súðavík og á Flateyri, sem sett hafa sorgarmark
sitt á minningar manna frá þessu ári með svo af-
gerandi hætti. Á þessu eina ári hafa 35 íslending-
ar látist í snjóflóðum og einn útlendingur. En
öðrum tegundum banaslysa hefur líka fjölgað á
árinu, og er áberandi að umferðin hefur krafist 28
mannslífa í ár, á móti 10 í fyrra.
Slysaáriö mikla 1995 er senn að baki og mikill
fjöldi landsmanna á um sárt að binda. Tíminn
vill votta öllu þessu fólki samúð sína, um leið og
þess er óskað að mikill viðsnúningur verði í þess-
um efnum á nýju ári. Megi lesendur allir eiga
gleðilegt nýtt ár. Tíminn þakkar fyrir það gamla.
Halldór Ásgrímsson, formabur Framsóknarflokksins:
Vib
áramót
Enn er ár að líöa í aldanna
skaut og nýtt á næsta leiti.
Líðandi ár er um margt merki-
legt og margar ákvarðanir hafa
verið teknar, sem eru mótandi
fyrir framtíðina. Á þessum
tímamótum lítum við yfir far-
inn veg og reynum að meta
hvort árið hefur verið okkur
gjöfult, hvort við höfum náð
þeim markmiðum sem við
settum okkur. Markmiðin
reynast oft haldlítil, því marg-
ir lenda í ófyrirsjáanlegum
áföllum og hafa misst ástvini
sína og félaga. Þannig móta
óvæntir atburðir framtíðina.
Nýjar vonir og þrár kvikna, en
aðrar kólna og deyja. Lífið
heldur áfram sinn gang og við
sem búum í þessu landi erum
þrátt fyrir allt mótendur fram-
tíðarinnar með þá trú að leið-
arljósi að við eigum gott og
auðugt land, sem getur búið
börnum okkar góöa framtíð.
Ríkisstjórn og
fjáriagahalli
í aprílmánuði gengu íslend-
ingar að kjörborði og var nið-
urstaðan sú, að Framsóknar-
flokkurinn vann ágætan sigur
og Sjálfstæðisflokkurinn hélt
sinni fyrri stööu. í ljósi þessara
úrslita mynduðu Framsóknarflokkur og Sjálf-
stæðisflokkur ríkisstjórn saman. Báðir flokk-
arnir voru reiðubúnir að taka af festu á þeim
vandasömu úrlausnarefnum, sem blöstu við. í
stjórnarmyndunarviðræðunum hélt Framsókn-
arflokkurinn til haga kosningamálum sínum
og eru þau tryggilega bundin í stjórnarsátt-
mála.
Mikil samstaða var um það milli flokkanna,
að helstu framfaramál samfélagsins séu undir
því komin að skuldasöfnun ríkissjóðs verði
hætt og velferðin sett á traustan grunn. Menn
mega ekki láta umræður um einstakar ríkis-
stofnanir og margvíslega þjónustu hins opin-
bera setja okkur út af sporinu. Hvort sem okk-
ur líkar betur eða verr, þá þurfa bæði sjúkrahús
og aðrar mikilvægar stofnanir þjóöfélagsins að
búa við fjárhagslegt aöhald. Það er skylda
þeirra, sem þar starfa, aö veita sem besta þjón-
ustu fyrir sem minnst verð.
Á sama hátt og stjórnmálamenn verða að ná
fjárlagahallanum niður, verða aðrir stjórnend-
ur að sníða stakk eftir vexti. Stjórnmálamenn
bera mikla ábyrgð í þessu sambandi og þeir
verða að ætlast til mikils af öllum opinberum
stofnunum. Sameiginlega berum við mikla
ábyrgð gagnvart fólkinu í landinu, sem á kröfu
á því að fá góða þjónustu fyrir þá skatta sem
það greiðir. Þetta mikilvæga verkefni verður
aðeins leyst með góðri samvinnu og ekki má
útiloka neinar aðgerðir fyrirfram, svo lengi
sem þær samrýmast grundvallarsjónarmiðum
um jöfnuð og réttlæti.
Sáttmálasamfélag
Við íslendingar teljum að við tilheyrum svo-
kölluðum sáttmálasamfélögum, eins og önnur
ríki á Vesturlöndum. Samskipti þegnanna
byggjast á sáttmálahugmyndum og samning-
um. Það er nú sem fyrr ekkert sjálfgefið að sátt
ríki meðal þjóða.
Fáir hafa verið áhrifameiri á sviði sagnfræði
og þjóðfélagsfræði á Vesturlöndum en Rússinn
Pitirim A. Sorokin, sem fæddist fyrir rúmum
100 árum og vann mestu afrek sín í Bandaríkj-
unum. Hann kom þeim skilaboðum á framfæri
að vestræn menning væri á vegamótum.
Séra Guðmundur Sveinsson, fyrrverandi
skólameistari og einn merkasti fræðimaður
sem við höfum átt, átti fund með Sorokin fyrir
rúmum 30 árum. í grein sem Guðmundur
skrifaði kemur m.a. fram: „Þjóðfélagsform
framtíðarinnar mun að verulegu leyti skera úr
um það hvort takast muni að skapa í kristnum
löndum nýtt göfgunarskeið, nýja kristna há-
menningu. Sorokin er bjartsýnn. Hann telur
að kristin lýöræðishugsun Vesturlanda búi yfir
þeim gróðurmætti og þeim sköpunarkrafti að
takast megi að tryggja sáttarhug og góðvild.
Þess vegna trúir hann aö framundan sé bjartur
dagur friðar, frelsis og sannra framfara." Þar
sem sáttarhugur og umhyggja fyrir nágrannan-
um ræður ríkjum er þeim, sem minnst mega
sín, ekki gleymt. í slíkum samfélögum er virð-
ingin fyrir lífinu og öllu, sem því fylgir, aflvak-
inn.
Ég hef áður sagt að við framsóknarmenn vilj-
um náigast þjóðfélagsmálin með þeim skiln-
ingi að í gildi sé sáttmáli milli kynslóðanna í
landinu. Oskrifaður en órjúfanlegur. Virðingin
fyrir þeim, sem hafa unnið sitt dagsverk á und-
an okkur og jafnframt fyrir þeim sem á eftir
okkur koma, er grundvallaratriði þessa sátt-
mála. Stjórnmálamenn og aðrir valdamenn í
þjóðfélaginu hafa þær skyldur að gæta þessa
sáttmála og hrófla ekki við meginmarkmiðum
hans. Við, sem nýtum gögn og gæði landsins,
tókum við ákveðnum skyldum um leið og við
fengum landið í arf. Okkur ber að sjá æskufólk-
inu fyrir betri menntun en við nutum og skila
landinu í hendur nýrrar kynslóðar í betra
ástandi en við tókum við því.
Skyldur við kynslóðina, sem lét okkur í
hendur land tækifæra og lífsgæða sem hvergi
gerast betri, um að hún geti átt áhyggjulaust
ævikvöld og horfið sátt frá dagsverki sínu.
Okkur ber að viðhalda velferöarkerfi sem er í
fullu samræmi við siðferðiskennd þjóðarinnar
og tryggir hlut þeirra sem við andstreymi búa.
Grundvallaratriði í sáttmálanum er að mögu-
leikar til mannsæmandi lífs og velmegunar fari
batnandi kynslóð fram af kynslóð.