Tíminn - 13.06.1996, Blaðsíða 4

4
Fimmtudagur 1 3. júní 1996
Útgáfufélag:
Ritstjóri:
Ritstjórnarfulltrúi:
Fréttastjóri:
Ritstjórn og auglýsingar:
Sími:
Símbréf:
Pósthólf 5210,
Setning og umbrot:
Mynda-, plötugerb/prentun:
Mánaöaráskrift 1700 kr. m/v<
Tímamót hf.
Jón Kristjánsson
Oddur Olafsson
Birgir Gubmundsson
Brautarholti 1, 105 Reykjavík
5631600
55 16270
125 Reykjavík
Tæknideild Tímans
ísafoldarprentsmiðja hf.
<. Verb í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Þekking nýrrar
kynslóðar
Gamalt máltæki segir ab „bókvitið verði ekki í ask-
ana látið". Þarna var í orð færð sú skoðun, að það
væri verkþekkingin en ekki bóknámið sem skæri úr
um lífsafkomuna.
Þessi skoðun var afsprengi hins einfalda og frum-
stæða lífs tæknin var ekki komin á það stig sem nú
er.
Það er deginum ljósara að við þær aðstæður, sem
ríkja í dag, eru tengsl menntunar, atvinnulífs og lífs-
afkomu augljós. Nútíma verkaskipting, þjónusta,
framleiðsluaðferðir og sölumennska í hvaða at-
vinnugrein sem er byggist á þekkingu. Þeir sem búa
yfir góðri menntun og færni, verða ofan á í hinni
hörðu samkeppni sem ríkir um allan hinn þróaða
heim.
Það er mikil nauðsyn að skólakerfið taki mið af
þessum staðreyndum; ekki aðeins háskólamenntun-
in, heldur sé framhaldsskólakerfið þannig úr garði
gert að það undirbúi nemendur sína undir árangurs-
ríka verk- og tæknimenntun á háskólastigi. Á Alþingi
í vetur voru samþykkt ný lög um framhaldsskóla,
sem eiga að gera verkmenntun hærra undir höfði.
Það ber nauðsyn til þess að framkvæmd þeirra laga
verði með þeim hætti að svo verði.
Menntakerfi nítjándu aldar var fyrst og fremst ætl-
að til þess að framleiða embættismenn og svo var
langt fram á þessa öld. Það er ekkert nema gott um
það hlutverk að segja. Það ævistarf þarfnast þekking-
ar og færni. Hitt er þó staðreynd að sú hátækni, sem
nútíma framleiðslustarfsemi byggir á, þarf á að halda
mjög vel hæfu og menntuðu fólki í sem flestum
greinum.
Okkur íslendinga skortir ekki efniviðinn í gott
starfsfólk á þessum sviðum. Ungt fólk, sem farið hef-
ur inn á nýjar brautir, hefur sýnt að það er gjaldgengt
til samkeppni á sviðum hátækninnar. Útflutningur á
hugbúnaði hefur vaxið stórlega og virðist vera sam-
keppnisfær á alþjóölegum mörkuðum. Þessi hug-
búnaður er framleiddur með hugviti nýrrar kynslóð-
ar á íslandi. Hins vegar hefur verið talið að aukna al-
menna færni skorti í stjórnun og markaðssetningu.
Ráðning Rannveigar Rist sem framkvæmdastjóra
álversins í Straumsvík hefur vakib athygli. Sú athygli
er vissulega fyrir það að óvenjulegt er að kona sé ráð-
in til svo veigamikilla stjórnunarstarfa í þessum iðn-
aði, þótt engin rök séu fyrir því að kona geti ekki
stjórnað framleiðslu áls. í framtíðinni þykja ráðning
konu til þessara verka vafalaust engin tíðindi. Hitt er
vert að benda á ab þarna er um að ræða vel mennt-
aðan og hæfan einstakling, sem er falinn mikill trún-
aður í harðri alþjóðlegri samkeppni þar sem hægt er
að velja úr miklum fjölda hæfileikafólks. Rannveig
Rist er ekki aðeins brautryðjandi fyrir konur á nýjum
sviðum atvinnulífs, heldur er hún glæsilegur fulltrúi
hinnar nýju og vel menntuöu kynslóðar, sem komin
er á vinnumarkaðinn hérlendis og tekur hlutina nýj-
um tökum. Mannauðurinn og þekkingin er ein af
auðlindum okkar, og sú aublind er í framtíðarþjóðfé-
laginu forsendan fyrir nýtingu allra hinna auðlind-
anna.
Loks fundin lausn í Langholti
Fjölmarga undanfarna mánuði hefur þjóöin ram-
baö á barmi taugaáfalls og innlagnar á Klepp
vegna innri vandræða kirkjunnar. Trúarlíf land-
ans hefur kvalist af opnu magasári, sem kemur til
af streitu vegna samskipta á vinnustað. Hiö órjúf-
anlega samspil orös og tóna við helgihaldið hefur
veriö rofið og hyldýpisgjá hefur myndast milli
fylkinga í einni af stærstu kirkjum landsins. Mað-
ur hefur gengið undir manns hönd — og það
meiraðsegja engin smámenni —
að leita sátta, en hvorki gengur né
rekur í sáttfýsisátt og standa allar
gáttir galopnar í átt til ósamlyndis og sundur-
þykkju. Kompás klerksins segir annað en áttaviti
organistans og sáttasemjarar eru rammáttavilltir í
dimmri og drungalegri þokunni, sem umlykur
hinar raunverulegu ástæður fyrir þessum lang-
vinnu deilum. Þar eru sáttasemjararnir reyndar í
sama fúafeni og þjóðin öll og jafnvel má ætla að
ásteitingarefnin séu óljós og þokukennd þeim
sem mest deila.
Lausnin fundin!
En nú er komin lausn mála og allt að verða gott.
Eftir langvinnar deilur, vandræðagang á öllum
stjórnsýslustigum, ráðaleysi kirkjulegra yfirvalda
og að því er virðist vonlausa stööu mála í Lang-
holti er skyndilega komin ósköp einföld lausn á
öllu heila veseninu. Lausnin er svo einföld og
skýr að það er í rauninni merkilegt að engum
skuli hafa dottið hún í hug fyrr. Lausnin felst í því
ab sóknarnefndin segi af sér. Sóknarnefnd, sem
ekki getur unnið með presti, skal segja af sér, seg-
ir lögfræðingur prestsins.
Þar með er lausnin á Langholtsmálinu fundin.
Nú segir sóknarnefndin barasta af sér og ný sókn-
arnefnd tekur við. Þá verða allir hamingjusamir á
ný í Langholtssókn og allir fara aö mæta í messur
hjá síranum og sírann fer að leyfa organistanum
ab spila á orgelið við messur. Áttavitarnir snúast í
sömu átt og söfnuðurinn fyllir hyldýpisgjár ósam-
lyndis og sundurþykkju að börmum af náunga-
kærleika og kristilegri samhygð þar sem prestur og
organisti ganga í broddi fylkingar með sínar hjól-
börurnar hvor, yfirfullar af samstarfsvilja og sam-
lyndi. Ekki satt?
Langholtsmálið er í rauninni einn allsherjar
brandari, en þó er varla hægt að hlæja að því, þar
sem aðstæðurnar eru eiginlega grátlegar. I mörg-
um kirkjum landsins eru prestar
og sóknarnefndir í sameiningu að
berjast við af veikum mætti að
halda uppi einhvers konar tónlistarlífi. Tónlistar-
líf og hæfileikar, sem búa innan múra Langholts-
kirkju, eru eitthvab sem þeir láta sig ekki dreyma
um, ekki einu sinni í sínum villtustu draumum.
Tvennur lærdómur
Lærdómurinn, sem menn hafa dregið af Lang-
holtsmálinu, er fyrst og fremst tvennur: Kirkjan er
gersamlega máttvana þegar kemur að því að leysa
innri deilur, en það er beinlínis hjákátlegt, þar
sem tilgangur þessarar stofnunar er að breiða út
kristilegan kærleika og samhygö. Hinn er að ævi-
ráðning opinberra starfsmanna er fyrirbæri sem
ekki á að þekkjast í nútímasamfélagi. Við eðlileg-
ar aðstæður er hægt að leysa starfsmann frá störf-
um, séu þeir sem hann þjónar ekki ánægðir með
störf hans. Þar eru opinberir starfsmenn öðruvísi
settir en venjulegt launafólk, þeir þurfa ekki að
hafa neinar sérstakar áhyggjur af því að standa sig
í starfi.
Það er löngu tímabært að fyrirmenn kirkjunnar
hysji upp um sig og taki á þessu máli, í stað þess
ab láta það reka á reiðanum um ófyrirsjáanlega
framtíð. Einhver lausn, af hvaða tagi sem er, er
margfalt betri en þær eilífu frávísanir og undan-
skot undan ábyrgð, sem einkennt hafa málið
hingað til.
Garri
GARRI
Fribartal í forsetaslag
Sigur Ástþórs Magnússonar í
þessum forsetakosningum er
mikill. Honum hefur tekist —
með 30 milljóna tilkostnaði að
vísu — að auglýsa upp sjálfan
sig og samtök sín, Frið 2000,
langt umfram það sem fyrirfram
hefði mátt búast við að hann
kæmist upp með. Málflutningur
hans hefur líka breyst nokkuö í
gegnum aðdraganda baráttunn-
ar. Nú virðist Ástþór í raun
stefna að því að komast í emb-
ætti forseta og nota það til land-
vinninga í friðarmáli sínu. í
upphafi var hins vegar ekki
hægt að skilja hann öðruvísi en
að hann ætlaði fyrst og fremst
að nota þá athygli, sem forseta-
kosningarnar fá hjá lands-
mönnum, til þess að kynna frið-
arboðskap sinn og samtök.
Mikið fyrir mikib
Hvort heldur sem er, að Ástþór hafi ætlað að
sækjast eftir embættinu sjálfu eða einungis að
notfæra sér kosningarnar í auglýsinga- og áróburs-
skyni, þá er ljóst að hann er búinn að ná hreint
ótrúlegum árangri við að kynna sig og sín mál.
Þannig að út frá sjónarmiði auglýsingamennsk-
unnar og kynningarstarfseminnar hefur heilmik-
ið fengist fyrir þessar 30 milljónir. Það út af fyrir
sig hlýtur að teljast stórsigur fyrir mann, sem
dúkkar skyndilega upp í íslensku samfélagi og ætl-
ar að bjarga heiminum með því að tala um fyrir
vondum mönnum. En stóri sigurinn í kosninga-
baráttunni sjálfri hjá Ástþóri er þó ekki sú gríðar-
lega kynning, sem hann hefur fengið. Sigurinn
felst í því að hann hefur náð að þröngva sínum
hugmyndum um hvernig beri að leysa vandamál
heimsbyggðarinnar inn á dagskrá umræðunnar
um forsetakjörið. Aðrir frambjóðendur hafa allir
— í mismiklum mæli þó — farið að tala meira um
einhvers konar fribarmál en þeir heföu annars
gert. Þeir hafa jafnvel gengið svo langt í þeim efn-
um, að málflutningur þeirra orkar mjög tvímælis
miðað við þá hefð og þann ramma sem forseta-
embættið á að vera innan, samkvæmt núverandi
stjórnskipan. Fullyrða má að sumt af því, sem
fram hefur komið í þessum kosningaslag varðandi
utanríkis- og friðarmál, hafi síöur en svo orðið
þeim frambjóðendum, sem með slík framlög
komu, til framdráttar. Svo virðist sem þessi til-
finning, að friðarmál í einhverj-
um afar illa skilgreindum skiln-
ingi séu mikilvægur hluti for-
setaembættisins, sé alls ekki ein-
skorðuð við frambjóðendurna.
Kannanir sýna aö kjósendur eru
frekar hlynntir „friðarforseta",
séu þeir spurðir, þó hvergi komi
fram hvað það sé í raun sem átt
er við þegar spurt er um friðar-
starf eða friðarboðskap hjá for-
seta lýðveldisins.
Fylgi Ástþórs Magnússonar í
skoðanakönnunum gefur ná-
kvæmlega ekkert tilefni til að
ætla að hann geti ógnað öðrum
frambjóðendum eða að mál-
flutningur hans eigi sérstakan
hljómgrunn hjá þjóðinni. Engu
að síður hefur honum tekist
ótrúlega vel meb hjálp auglýs-
ingamagnsins að snúa umræðu
frambjóöenda að sér, samtökum
sínum og bobskap og einhvers
konar fribartali. Honum hefur líka tekist að fá fólk
til að tengja saman í huga sér embætti forseta og
heimsfriðinn, þannig ab þegar það er spurt beint í
könnunum svarar það því játandi að tengsl beri
að vera mikil þar á milli.
Efnisskránni breytt
Sannleikurinn er hins vegar sá að heimsfriður-
inn er ekki og hefur til þessa ekki verið talinn vera
með einhverjum sérstökum hætti á verksviði for-
seta íslands, og því er ótrúlegt ab allt þetta friðar-
tal hefbi verið eins áberandi, ef ekki hefbi komið
til framboð og auglýsingaherferð Ástþórs. Efnis-
skrá kosninganna hefur þannig verið breytt veru-
lega frá því, sem hún hefði aö öllum líkindum
orðið, með 30 milljónum hugmyndaríks mann-
kynsfrelsara sem allt í einu skýtur upp.
I sjálfu sér skal enginn dómur felldur yfir fram-
taki eða hugsjónum Ástþórs Magnússonar hér, þó
það sé dregið í efa að embætti forseta íslands sé
heppilegt ræöupúlt fyrir mannkynsfrelsara. Hitt
er ljóst að þau miklu áhrif, sem Ástþór hefur haft
á umræðuefnið í þessum kosningaslag, benda til
þess að hvorki þátttakendurnir sjálfir né við hin
séum nógu örugg á því um hvab forsetakosningar
eiga að snúast og hvað forsetaembættið gengur út
á.
-BG
*
A víbavangi