Tíminn - 13.06.1996, Blaðsíða 9

Fimmtudagur 13. júní 1996
WtUWwtt
9
Marshallaöstoöin 14% af gjaldeyristekjum íslendinga á árunum
1949-1953, eba 209 dollarar á mann:
Marshallaðstoð
íslendinga 2-30 falt
hærri en annarra
Marshallaösto&in til íslend-
inga nam 209 Bandaríkjadoll-
urum á hvem landsmann á ár-
unum 1948-1952. íslendingar
fengu þannig hlutfallslega tvö-
falt hærri aöstob en Hollend-
ingar, sem komust næst þeim,
meö 109 dollara á mann og
rúmlega fjómm sinnum hærri
upphæö en meöaltaliö til
þeirra 15 Evrópulanda sem að-
stoö fengu, aö meöaltali 48
dollara á hvern af u.þ.b. 269
milljón manns í þessum Iönd-
um. Langmestur hluti Mars-
hallaðsto&arinnar til íslend-
inga, eða 77%, vom óaftur-
kræfir styrkir. Þegar um helm-
ingur Marshallaöstoöarinnar
kom á ámnum 1950 og 1951
og nam hún þau ár um 6% af
þjóðartekjum þessi ár, sem nú
mundi svara til 28 milljaröa á
ári, eöa samtals yfir 100 millj-
öröum króna á tímabilinu.
Upplýsingar um upphæð
Marshallsaöstoðarinnar til Evr-
ópuríkja koma fram í viðamikilli
grein Gunnars Á. Gunnarssonar
stjórnmálafræðings í Sögu, tíma-
riti Sögufélagsins. Upphaflegan
tilgang aðstoðarinnar segir
Gunnar hafa verið að fjármagna
endurreisnarstarf á stríðshrjáð-
um svæðum og draga úr dollara-
halla Evrópuríkja. Velgengni ís-
lendinga hafi hins vegar ekki síst
stafað af því að hinir íslensku
samningamenn hafi kunnað að
hagnýta sér hernaðarlegt mikil-
vægi landsins fyrir Bandaríkin
sem skiptimynt fyrir fjármögn-
un framkvæmda og viðskipta,
sem verið hafi undir umsjón
vinveittrar ríkisstjórnar.
Marshallaðstoð til íslendinga
var t.d. nærri þrisvar sinnum
Cullfalleg bók send á öll
hótelherbergi landsins:
Kæri ferðamað-
ur — rándýr
prentgripur
Á 2.740 hótel- og gistiherbergjum
á íslandi verður ab finna hótel-
bókina Dear Visitor, sem Miblun
ehf. sendi frá sér í gær. Þama er
reyndar um ab ræba óvenju glæsi-
legan prentgrip, og án efa rándýr-
an í framleibslu, 256 blabsíbur
meb 350 glæsilegum litmyndum
eftir flesta af bestu ljósmyndur-
um íslands.
Bókinni er ætlað að vera ferða-
fólki hér á landi til trausts og halds
og fræðir þá um ýmis íslensk mál-
efni.
Upplag bókarinnar er 3.300 ein-
tök, hún er rituð á ensku og prent-
ub á besta fáanlega prentpappír. Og
bókina á að nýta til fullnustu. Þegar
sumarhótelin loka í september
verður heilum bókum smalað sam-
an og munu SAS, Atlanta og Flug-
leibir dreifa þeim eintökum víða
um heim í landkynningarskyni. Án
efa munu einhver afföll hafa orðib,
enda títt að gestir taki með sér gripi
sem þessa af hótelum. Ritstjóri Dear
Visitor er Helgi Steingrímsson. -JBP
hærri en til Norðmanna (sem
fengu 79 $ á mann), Dana,
Frakka og Breta (sem fengu 63-
69 $ á mann) og um sexfalt
hærri en Þjóöverjar fengu í Mars-
hallaðstoð (30 dollara á mann).
Af alls nærri 12.920 milljóna
dollara Marshallaðstoð á árun-
um 1948-1952 komu 29,3 millj-
ónir dollara í hlut íslendinga,
eða rösklega 430 milljónir
króna, reiknað á gengi hvers árs.
En aðstoðin hélt áfram að
streyma til landsins, sérstaklega
á árinu 1953, þannig aö alls
hafði hún náð 550 milljónum
kr. á árinu 1955.
Á árunum 1949-53 var hlutur
Marshallaðstoðarinnar að með-
altali 14% af gjaldeyristekjum
þjóðarinnar ár hvert, eða hærri
en nokkurrar annarrar atvinnu-
greinar að sjávarútvegi undan-
skildum, segir greinarhöfundur.
Enda hafi hún átt mikinn þátt í
að rétta af halla á gjaldeyrisvið-
skiptum við dollarasvæöi. Að-
stoðin hafi sömuleiðis liðkað
mjög fyrir innflutningi og veitt
aukið svigrúm til kaupa á
neysluvörum. Árin 1949- 53 hafi
um 17% innflutningsins að
meðaltali verið fjármagnaður
beinlínis með framlögum
Bandaríkjanna.
Fjárfestingar í atvinnulífi sam-
kvæmt áætluninni skiptust
þannig að ríflega þriðjungur fór í
orkuframleiðslu (Sogs- og Laxár-
virkjanir), um 28% í sjávarútveg,
um 14% í iðnað (Áburðarverk-
smiðjuna), 13% í flutningastarf-
semi og 11% til landbúnaðar.
Norrœna rábherranefndin —
rábherrar jafnréttismála:
Jafnréttissjónar-
mib samofin starfi
á öllum sviöum
Rábherrar jafnréttismála á
Norburlöndum samþykktu í
gær ab setja á stofn verkefni
meb þab ab markmibi ab jafn-
réttissjónarmib verbi samofin
starfi hins norræna samfélags
á öllum svibum. í verkefninu,
sem er til þriggja ára, verbur
áherslan lögb á stefnu í at-
vinnumálum og inálefni ungs
fólks. Jafnréttisrábherrarnir
krefjast einnig jafnari kynja-
skiptingar í hinu norræna
samstarfi.
Markmib verkefnisins er að
flétta jafnréttismálin inn í öll
svib þjóðfélagsins og sama gildir
um starfsemi Norrænu ráðherra-
nefndarinnar. Á þetta við um
áætlanagerð, mat á árangri og
gerð fjárhagsáætlana. Auk þess
er stefnt að kerfi, sem gerir kleift
að meta á raunhæfan hátt þau
áhrif sem ákvarðanir ráðherra-
nefndarinnar hafa á daglegt líf
kvenna og karla á Norðurlönd-
Verkefnið tekur til allra nor-
rænu landanna, svo og til sjálf-
stjórnarsvæðanna. Ráðherrarnir
vilja að þegar verði hafist handa
á þeirra eigin vettvangi og innan
Norrænu ráöherranefndarinnar
um að flétta jafnréttissjónarmið-
um inn í alla þætti starfseminn-
ar. Þess vegna eru samstarfsráð-
herrar í ríkisstjórnum landanna
nú hvattir til að mæla meb því
að innan norræns samstarfs
verbi keppt að því að jöfn kynja-
skipting ríki. Markmiðið fyrir ár-
ið 1999 er að lágmarkshlutfall
beggja kynja fari ekki niður fyrir
40%.
í frétt frá ráðherrum jafnréttis-
mála innan Norrænu rábherra-
nefndarinnar segir að staðan í
dag sé með þeim hætti, að engar
konur séu nú í fjórum embættis-
mannanefndum. í einni emb-
ættismannanefnd séu engir karl-
menn, en þab er einmitt emb-
ættismannanefnd jafnréttis-
mála. - PS
FORSETAKOSNINGARNAR . . . FORSETAKOSNINGARNAR . . . FORSETAKOSNINGARNAR . . .
Forsetaframbob:
Sumir prestar læsa
kirkjudyrum á Ástþór
en aörir opna þær
Ástþór Magnússon var í gær-
kvöldi á Isafirði og kynnti
forsetaframboð sitt og fíiðar-
hugsjónir. Hann hélt friðar-
vöku á Hótel ísafirði en var í
mötuneyti Kambs á Flateyri í
hádeginu í gær og hélt þar
friðarvöku. Hann mun hafa
komið að læstum dyrum
kirkjunnar á ísafirði að lok-
inni friðarvöku.
Ástþór segir að ætlunin hafi
veriö að ljúka friðarvökunni í
gærkvöldi með friðarbæn í ísa-
fjarðarkirkju, sem sóknarprest-
urinn, séra Magnús Erlingsson
héldi. Séra Magnús hafi hins
vegar tekið fyrir það með öllu
að halda slíka bænastund.
Taldi presturinn að þarna væri
um innlegg í framboðsmál að
ræða. Hann vildi heldur ekki
ljá máls á því að kirkjan yrði
höfð opin fyrir kyrrðarstund.
„Ljóst má vera af afstöðu
sóknarprestsins á ísafirði að
hann bregst boðunarskyldu
sinni sem embættismaður og
þjónn íslensku þjóðkirkjunn-
ar," sögðu stuðningsmenn
Ástþórs í gær.
En Ástþór og friðarvökufólk
kemur ekki alls staðar að læst-
um kirkjum og varkárum
prestum, eins og á ísafirði og á
Akureyri. Ástþór heldur friðar-
vöku í Tjarnarsal Ráðhússins
kl. 21 í kvöld og að aflokinni
vökunni er fólki boðið að taka
þátt í blysför að Dómkirkjunni
þar sem séra Jakob Ágúst
Hjálmarsson flytur friðarbæn
og söngfólk syngur. Annað
kvöld verður Astþór á Egils-
stöðum og heldur friðarvöku í
Valaskjálf. Þar mun sóknar-
presturinn, séra Vigfús Ingvar
Ingvarsson, flytja friðarbæn.
-JBP
Forsetaframbob:
Guórún Agn-
arsdóttir
heimsækir
Eyjamenn
Guðrún Agnarsdóttir forseta-
frambjóðandi flýgur á morgun
til Vestmannaeyja. Mun hún
heimsækja vinnustaði, verslan-
ir, leikskóla, sjúkrahús og elli-
heimili. Kl. 18 á morgun heldur
Guðrún fund í Hótel Bræðra-
borg. Fundur er opinn öllum
þeim, sem vilja kynnast skoð-
unum og viðhorfum Guðrúnar
til embættis forseta íslands.
-JBP
Fyrrverandi borgarfulltrúi sjálfstœöismanna fordœmir Jón Steinar og Sig-
urö Helgason á fundi Ólafs Ragnars á Hótel Sögu. Siguröur Magnússon:
Sekir um lítilsviröingu
vib fólkið í landinu
Góð aðsókn var að fyrsta
hverfafundi Ólafs Ragnars
Grímssonar og Guðrúnar
Katrínar Þorbergsdóttur á
Hótel Sögu í fyrrakvöld og
var þeim vel fagnað af stuðn-
ingsmönnum. Fyrsti fundur-
inn gaf góð fyrirheit, segir í
Fréttum af kosningabarátt-
unni sem berast frá skrif-
stofu frambjóðandans.
Á fundinum bar það til tíð-
inda að Sigurður Magnússon,
fyrrverandi kaupmaður og
bæjarfulltrúi Sjálfstæðisfiokks-
ins í Reykjavík, síðast fram-
kvæmdastjóri ÍSÍ, réðst harka-
lega að þeim Jóni Steinari
Gunnlaugssyni hæstaréttar-
lögmanni og Sigurði Helga-
syni, fyrrverandi forstjóra
Flugleiða. Kvaðst Sigurður
þekkja báða mætavel. Þeir
hefðu gerst sekir um „lítils-
virðingu við fólkið í landinu".
Framgöngu Jóns Steinars lýsti
Sigurður sem „lúabragði".
Báðir hefðu orðið sér til
skammar á opinberum vett-
vangi. Lýsti Siguröur yfir per-
sónulegri fordæmingu á fram-
ferði þeirra.
Ólafur Ragnar Grímsson
sagði í svari sínu að hann
hefði lagt áherslu frá upphafi á
að kosningabaráttan yrði háð
drengilega og málefnalega.
Kvaðst hann skilja að stuðn-
ingsmönnum hitnaði stund-
um í hamsi, en bað menn
gæta hófs og stillingar um leið
og hann minnti á að allir
hefðu lýðræðislegan rétt til að
láta í ljós álit sitt á mönnum
og málefnum. Fyrir þeim rétti
yrðu menn að bera fulla virð-
ingu.
Á fundinum lýsti Guðrún
Katrín þeirri hugmynd sinni
að Bessastaðir yrðu í framtíð-
inni aögengilegri fyrir al-
menning. Minnti hún á sögu-
legt hlutverk Bessastaða og
mikilvægi staöarins í íslands-
sögunni. Eðlilegt og nauðsyn-
legt væri að almenningi gæfist
betri kostur á aö skoða húsa-
kynni og sögulegar minjar þar.
Ólafur Ragnar hélt hverfa-
fund í Grafarvogi í gærkvöldi,
en í kvöld verður hann í Öld-
uselsskóla í Breiðholti kl.
20.30. -JBP