Tíminn - 19.06.1996, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 19. júní 1996
Merki ym batnandi
hag á Islandi í dag
Góðir íslendingar, nær og fjær.
Nýlega var hér á ferð erlendur
gestur, sem spurði mig hvort ís-
lendingar hefðu aldrei efasemdir
um sjálfstæði sitt og gmndvöll
þess. „Þið eruð ekki nema 270
þúsund manneskjur og þurfið að
halda uppi flóknu þjóðfélagi og
uppfylla þarfir og þjónustu sem
þvælist fyrir margfalt stærri þjób-
um," bætti hann við, oröum sín-
um til áréttingar. Þib hafið mörg
fengið spurningar af þessu tagi
og farið því nærri um mín svör.
Þjóðin taldi aöeins 130 þúsund
manns þegar til sjálfstæðisins var
stofnað og er fjórum sinnum
fjölmennari nú en þegar Hannes
Hafstein gerðist fyrsti íslenski
ráðherrann 1904. Fámennið
vafðist ekki fyrir honum né held-
ur fátækt landsmanna, og var þó
flest ógert. Það hefur sem betur
fer ekki tíðkast í þessu landi að
nota fámenni þjóðarinnar til að
draga úr henni kjark. Þvert á
móti gemm við kröfur um að
okkar fólk sé í fremstu röð, hvar
sem þab etur kappi við aðra, og
sömu kröfu gerum við til þjóðar-
innar sjálfrar og stöbu hennar í
heiminum. Þar miðum við okkur
hiklaust við það sem best gerist
og unum því illa að einhver
standi okkur framar.
Nýlega sendi Þjóðhagsstofnun
frá sér skýrslu þar sem leitast var
við að gera samanburð á lífskjör-
um hér og í Danmörku, þar sem
lífskjör teljast hvab best í veröld-
inni. Hafa verður fjölmarga fyrir-
vara á skýrslunni, eins og höf-
undar hennar vekja athygli á.
Segja má að miöað við árið 1993
sé kaupmáttur hér um 15% lak-
ari en í Danmörku. Síöan þá höf-
um við sótt á. Þótt þessi saman-
burður gæti virst þolanlegur, þá
er þess að geta að samkvæmt
skýrslunni þurfa íslendingar að
inna af hendi mun lengri vinnu-
dag en gerist og gengur í Dan-
mörku. Þar er heldur ekki allt
sem sýnist, því á íslandi telst
greidd óunnin yfirtíb til að
mynda til vinnutíma og matar-
og kaffitímar eru taldir til vinnu-
stunda hér en ekki þar. Víðast
hvar erlendis tekur menn mun
lengri tima að komast í og úr
vinnu en hér gerist og fleira
mætti til telja. Sjálfsagt er að hafa
alla þessa þætti í huga. En það
breytir ekki hinu, að við verðum
að taka okkur tak og endurskipu-
leggja vinnumarkaðinn og leitast
við ab ná sömu afköstum og
framleiðni og abrir ná með
styttri vinnutíma. Þjóðartekjur
okkar eru sambærilegar við það
sem best gerist og það þarf ekki
að breytast, þótt við temjum
okkur nútímalegri skipan á
vinnumarkaði. Fyrir tæpum 20
árum var í harðri kjaradeilu sett á
víðtækt yfirvinnubann. Auðvit-
að hafði þab mikla röskun í för
meb sér og fjármunir glötuðust.
En það vakti einnig athygli, ab
því fór fjarri ab úr framleiðslu
drægi í réttu hlutfalli við færri
unnar stundir. Fólk, sem veit að
það verður ab inna af hendi 10
stunda vinnudag, fer sér hægar
en það sem veit að þab þarf ab-
eins ab vinna 8 stundir. Hlaup-
ari, sem hleypur 800 metra
hlaup, fer að meðaltali hægar en
uppsveiflan ýti ekki undir
þenslu, sem yrði meiri en hollt
væri. Opinberir aðilar verða því
ab sýna gætni og aðhald á sínum
svibum, svo ekki þurfi ab tak-
marka svigrúm einstaklinga og
fyrirtækja.
Fyrirtækin hafa greitt nibur
skuldir á undanförnum ámm og
standa því betur að vígi en áður.
Einstaklingar og heimili þyrftu
að leitast við að nota hluta þess
ávinnings, sem er að byrja að
skila sér, til þess að grynnka á
skuldum óg auka sparnað, ef þess
er nokkur kostur. Til lengri tíma
litið mun það auka kaupmátt
margra meira en nokkuð annað.
Góðir íslendingar.
Gjarnan er sagt að ísland sé
harðbýlt land. Nóg em dæmin
sem sanna þá kenningu og sum
nýleg. En ísland er einnig mörg-
um kostum búið og fegurb þess
mikil og náttúmfar fjölbreytt og
margslungið. Þab er vaxandi
skilningur á því í landinu, að
gætilega verður að ganga um það
og töluvert átak þarf til að bæta
úr því sem aflaga fór fyrr á öldum
og reyndar allt fram á þennan
dag. Einstaklingar, félög og
stofnanir á borð við Landgræðslu
og Skógrækt ríkisins vinna gott
starf við ab bæta útlit og efla
styrk landsins. Stundum er haft á
orbi að rétt sé að forðast að gróð-
ursetja erlendar trjáplöntur og
menn eigi að einbeita sér að inn-
lendum tegundum. Til eru fagrir
reitir meb birki og víði, sem taka
vel við sér þegar friðað er. Sjálf-
sagt er að byggja ræktun á slíkum
svæðum á þeim tegundum. En á
hinn bóginn ættum við að líta
svo á, að sérhvert tré, sem hér
getur þrifist í sátt við þá flóru
sem fyrir er, sé þar með góður og
gegn íslenskur gróbur. Mun það
eingöngu auka fjölbreytni og
styrkja náttúrufar. Um það gildir
hib sama og um þá 132 nýju ís-
lendinga, sem Alþingi veitti ríkis-
borgararétt á fyrstu mánuðum
ársins.
Reynslan sýnir að slíkir íslend-
ingar verða ekki síður þjóbhollir
og trúir landinu sínu en vib hin
sem rekjum ættir okkar til fyrstu
komumanna hingað.
Góðu landar. Vigdís forseti
hefur nú lagt blómsveig frá þjób-
inni að standmynd Jóns Sigurðs-
sonar í sextánda og síöasta sinn.
Forsetinn hefur starfað í góðri
sátt við allan almenning í land-
inu og verið ættjörð sinni til
sóma. Henni mun því fylgja góð-
ur hugur alþjóðar er hún hverfur
senn frá vel unnu starfi.
Forsetakosningar verða eftir 12
daga. Frambjóðendur hafa að
undanförnu kynnt sig, hugðar-
efni sín og hugsjónir. Þótt hér sé
ekki staöur og stund til að gefa
frambjóðendum veganesti, er
hitt nokkuð öruggt ab:
það sannast mutidi að sá nœr hæst
sem sinni œttjörð stendur nœst
og stýrir eftir stjömum þeim,
sem steftia heim.
Góbir Islendingar, nær og fjær,
ég óska ykkur gleðilegrar þjóbhá-
tíðar og góðra sumardaga. ■
sá sem aðeins ætlar að hlaupa
400 metra. Aðilar vinnumarkað-
arins hljóta að huga að þessum
málum sérstaklega í þeirri samn-
ingagerð, sem framundan er á
næsta ári.
Fyrir nokkrum misserum var
um það skrifað og skrafað að
brostinn væri á fólksflótti frá ís-
landi. Var þar sumt ofsagt. Hins
vegar stendur vinnumarkabur nú
íslendingum opinn í Evrópu
með sama hætti og áður gilti á
Norðurlöndum. Var beinlínis til
þess stofnaö í samningi okkar
um Evrópska efnahagssvæðið.
Það vakti vissulega athygli hve
margir virtust sækja til Danmerk-
Davíb Oddsson forsætisráöherra.
Ávarp forsœtisráö-
herra, Davíös Odds-
sonar, 17. júní 1996
ur í atvinnuleit, miðað við að at-
vinnleysi þar er nær þrefalt
meira en nú gerist á íslandi.
Margt bendir reyndar til að úr
þessari þróun hafi dregið. Hitt er
einnig athyglisvert að útlending-
um, sem fá íslenskt ríkisfang,
fjölgar jafnt og þétt. Þannig veitti
Alþingi 43 útlendingum ríkis-
borgararétt árið 1986, en nú, tíu
árum síðar, hafa 132 útlendingar
fengið íslenskt ríkisfang fyrstu 5
mánuði ársins.
Þá hefur atvinnuleyfum til út-
lendinga fjölgað mjög að undan-
förnu, þar sem fyrirtækjum hef-
ur reynst ómögulegt að fá íslend-
inga til starfa, þótt atvinnuleysi
mælist enn nokkuð. Við íslend-
ingar tökum auðvitað góðum er-
lendum starfsmönnum vel og
hina nýju íslendinga bjóðum við
hjartanlega velkomna í fjölskyld-
una.
Öll þessi atriði eru til merkis
um ört batnandi hag hér á landi.
Er nú svo komið, ab við þurfum
að gæta að okkur og tryggja ab