Tíminn - 24.08.1996, Blaðsíða 5

Laugardagur 24. ágúst 1996
T7 rp T íSfei, ■ ■■
11 f *esát

|l*j &Sf ' ■ ■ ■ >* /iPlllk
Y ...
jUi jfLdL-'■ '! 4^
, ÆSmi
Jón Kristjánsson:
Fréttir á líöandi stund
í árdaga færðu sendiboðar tíðindi góð
eða ill, og sagan segir að harðsvíraðir
valdsmenn hafi gert þá sendiboða
höfðinu styttri sem sögðu ótíðindi. Nú
eru þessir tímar löngu liðnir og fók læt-
ur sér nægja að bölva fjölmiðlum fyrir
að hafa meira uppáhald á slæmum
fréttum en góðum. Hins vegar segir
máltækið að „engar fréttir eru góðar
fréttir". Það kann að vera en getur líka
þýtt að allt sé í viðjum vanans.
Sendiboðar nútímans í fréttaflutn-
ingi eru blöð, tímarit, útvarp, sjónvarp
og Internet svo þeir algengustu séu
nefndir. Allir til samans mynda þeir
mikið áreiti og í erli dagsins er engin
leið að kynnast málefnum til hlítar í
gegnum fréttir, í mesta lagi að fá útlín-
ur þeirra ef skipulega er að staðið.
Hiö óljósa baksvið
fréttanna
Fréttir vikunnar vöktu með mér þess-
ar hugleiðingar, því þær voru þess eðlis
að baksvið þeirra leitaði mjög á hug-
ann.
í fréttum vikunnar var sagt frá átök-
um í Kreml og hinni furðulegu uppá-
komu að deilt sé um hvort undirskrift
undir telefaxskeyti þess efnis að leggja
Grosní, höfuðborg Tjetseníu, í rúst ef
þurfa þætti, sé fölsuð eða ekki. Þessar
fréttir eru með ólíkindum og svo alvar-
legar að mann setur hljóðan. Þær hljóta
að þýða það eitt að stjórnkerfið í Rúss-
landi, þessu risaríki, er í upplausn. Ljóst
er að Jeltsín gengur ekki heill til skógar
og barist er grimmilega um völdin í
Kreml. Hvort sem rétt er aö skipun for-
setans sé fölsuð eða ásökun þess efnis er
röng sýnir það ótrúlega alvarlegt ástand
í rússneskum stjórmálum sem full
ástæða er tii að hafa áhyggjur af.
At> búa til ímynd
Frá Bandaríkjunum berast fréttir um
forsetaslaginn sem nú fer harðnandi.
Þar er fjölmiðlaímyndin allsráðandi. Ég
horfði á beina útsendingu frá ræðu
Dole á flokksþingi repúblikana í vik-
unni, um nótt á hóteli á Höfn í Homa-
firði. Það var fullkomið show og klapp-
liðið og fánaberar unnu sitt verk full-
komlega. Allt er þetta hluti af þeirri
ímyndarsmíð sem nú þykir ómissandi.
Það dregur saman með
Dole og Clinton, en
ekki skal vanmeta
þann síðarnefnda í
auglýsingatækni.
Mynd sem ég sá í DV
af forsetanum og vara-
forsetanum með
smíðatól í hönd að
endurreisa kirkju sem
óþokkar og rasistar
höfðu kveikt í er notadrjúg í kosninga-
baráttu. Sömuleiðis mynd af forsetan-
um að skrifa undir lög um hækkun lág-
markslauna með þeldökkt barn í fang-
inu. Ég er ekki viss um að við séum
komnir svo langt hér að þetta mundi
gera sig hjá Davíð Oddssyni, en áreið-
anlega er styttra í það nú en fyrir tveim-
ur áratugum svo ekki sé farið lengra aft-
ur í tímann.
ímyndarsmiðir hafa yfrið nóg að
gera, og það er hin breytta tækni sem
gerir þá iðju mögulega. Bakgrunnur-
inn, veröldin bak við ímyndina er allt
önnur. Tilvera Clintons er ekki rólegar
stundir með borvél eða börn í fanginu.
Hún er harður og þrautskipulagður
heimur valdamesta stjórnmálamanns í
heimi sem á ekkert einkalíf en því
meira af taugaslítandi ákvörðunum.
Hins vegar er gaman að fylgjast með
kosningabaráttu í Bandaríkjunum og
stjórnmálum þar ef tækifæri gefst til
þess. Margt kemur einkennilega fyrir
sjónir, en hins vegar er samfélagið opið
og áhugavert.
Óhugnanlegustu fréttir vikunnar
koma hins vegar frá Belgíu. Um þær er
hinn venjulegi áhorfandi algjörlega
orðlaus. í fyrsta lagi að sjá á skjánum
menn sem eru viðriðnir slík óhæfuverk
en gætu útlitsins vegna verið Jón Jóns-
son í næsta húsi. Einhvern veginn hef-
ur maður á tilfinningunni að glæponar
beri andstyggðina utan á sér, en svo er
vissulega ekki. Hins vegar er rannsókn-
arefni hvers konar aðstæður skapa svo
viðurstyggileg afbrot sem þarna er um
að ræða, þann bak-
grunn væri fróðlegt að
skilgreina nánar, ég
hef ekki svörin.
Fréttamiðlarnir eru
fullir af ótrúlegum tíð-
indum um grimmd
mannskepnunnar,
stríð, glæpi og hörm-
ungar. Áhorfandi, les-
andi eða hlustandi fær
smám saman skráp af öllu áreitinu.
Einstaka sinnum fara fréttir inn úr
skrápnum. Svo var um þessar tilvitn-
uðu fréttir.
Lítum okkur nær
Um daginn var ég að taka til í
geymslu þar sem ég átti nokkrar gamlar
bækur í kössum ásamt fleira dóti. Upp
úr einum kassanum kom bók sem ég
átti þegar ég var barn fyrir fjórum ára-
tugum og hafði merkt mér drengjalegri
hendi. Bókin var um Pétur Most,
danskan strák sem lendir í miklum æv-
intýrum og leysir hvern vanda með
hetjuskap. Mér er þaö í barnsminni að
hafa lesið bókina upp agna.
Þegar ég fór að fletta bókinni sá ég að
hetjunni, Pétri Most, var afar illa við
„negra" eins og þeldökkir menn voru
kallaðir. Letingjarnir og þjófarnir í bók-
inni voru svartir og hinar hvítu sögu-
hetjur léku á þá og endurvöktu þá
„virðingu" sem þeir báru fyrir hvíta
manninum frá þrælaöldinni, eins og
sagt var.
Svona texti barna- og unglingabóka
mundi vekja umtal í dag, hugsaði ég
með mér, og jafnframt að eitthvað
hefði skeð í kynþáttmálum þrátt fyrir
allt.
En rétt ofan í þessar hugleiðingar
mínar bárust svo fréttir um að í
skemmtistaðnum Óðali sem er í næsta
húsi við skrifstofu mína séu þeldökkir
menn útilokaðir, „vegna slæmrar
reynslu af þeim" að sögn vertsins.
Ég verð að viðurkenna að bjartsýni
mín um vaxandi umburðarlyndi í ver-
öldinni og hleypidómaleysi beið nokk-
urn hnekki við þessa frétt.
Það er staðföst trú mín að umhverfis-
áhrif vegi þyngst um hvernig einstak-
lingarnir standa sig í lífinu, en ekki af
hvaða kynþætti þeir eru.
Tímamót
Nú eru tímamót fram undan í útgáfu
dagblaðsins Tímans. Ég á þá ósk til
blaðsins á þessari stundu að það verði
gott og traust fréttablað sem hjálpi les-
endum sínum að skyggnast í bakland
fréttanna á tíma hins mikla áreitis þar
sem fréttaskotin koma úr öllum áttum.
Ég er sannfærður um það að blöðin
hafa veigamikið hlutverk á þessu sviði,
þrátt fyrir það að ljósvakamiðlarnir hafi
aðstæður til að flytja fréttirnar fystir.
Lesandinn ræður sínum viðskiptum
við dagblöðin. Margir geta tekið þau sér
í hönd með morgunkaffinu, tekið meg-
inlínur og lesið síðar nánar þegar tími
og tækifæri er til. Styrkur blaðanna felst
í þessu, og enn eru þau í fullu gildi á öld
hraðfara breytinga.
Ég vona að nýja blaðið, Dagur- Tím-
inn, verði öflugt innlegg í fjölmiðla-
flóruna, veiti samkeppni og sé upplýs-
andi. Ég hcf enga ástæðu til þess aö ef-
ast um að svo geti orðið. í næstu viku
mun hiö sameinaða blað koma út.
Undirbúningur breytinganna hefur
vakið athygli og umtal og ég hef áður
sagt að ég treysti því góða fólki sem á
blöðunum vinnur og þeim liðsauka
sem við bætist til þess að gefa út öflugt
og gott blað. ■