Réttur - 01.01.1969, Page 11

kefli, gleðiefni. Morgunblaðið kallaði her-
námsliðið meira segja „fjöregg þjóðarinnar" í
forustugrein fyrir nokkrum vikum. I verzlun
hernámsliðsins á Keflavíkurflugvelli vinna á
annað hundrað Islendingar og þeir hafa fall-
izt á þau fyrirmæli yfirboðara síns að tala
ekki íslenzku á vinnustað. Þegar svo er komið
undirgefni Islendinga við erlent vald ættu
ráðamenn sánnarlega að fara að hugsa sig
um. Og nú eru uppi hugmyndir um það að
gera hernámið að sem mestri tekjulind, gera
okkur sem báðasta því efnahagslega. I því
sambandi mættu menn vel minnast atburða,
sem gerðust á eynni Möltu fyrir nokkrum
árum. Þar býr þjóð, sem er dálítið fjölmenn-
ari en við og hún hefur um skeið lotið brezkri
forsjá. Þar hafa verið brezkar herstöðvar og
flotastöðvar og ýmiskonar atvinnurekstur,
sem hefur verið tengdur þeim athöfnum.
Bretar telja þessar stöðvar sínar úreltar og
óþarfar að verulegu leyti; þeir hafa verið að
draga saman seglin. En þá brá svo við, að
eyjarskeggjar hófu örvæntingarfulla baráttu
gegn því að losna við erlent hernámslið, af
þeirri einföldu ástæðu, að það var atvinna
þeirra og lífsviðurværi. Þá skorti innlenda at-
vinnuvegi, sem risið gætu undir nútíma þjóð-
félagi; samskiptin við hið erlenda stórveldi
voru orðin að náðarbrauði. Þannig hljóta sam-
skipti þjóða við erlenda aðila ævinlega að
vera; þau standa ekki lengur en útlendingarn-
ir telja sig hafa hag af þeim. Því er ekkert frá-
leitara, en að ætla að gera þjónustustörf við
útlendinga að einum af hornsteinum hins ís-
lenzka þjóðfélags.
íslenzkir valdamenn mættu hugleiða,
hvernig á því stendur að slíkar kenningar
skuli koma upp og fá býsna miklar undir-
tektir í þjóðfélaginu. Fyrir tveimur áratugum
hefði það verið óhugsandi, að nokkur maður
hefði dirfzt að boða slíka kenningu opinber-
lega, en nú er það ekki aðeins talið hugsan-
legt, heldur hleypur upp stór hópur manna
og tekur undir þessi viðhorf. Stefna sem leið-
ir slíka hugarfarsbreytingu yfir verulegan hóp
manna er háskaleg framtíðarsjálfstæði Islend-
inga.
I þessum bollaleggingum mínum hef ég
ekki rætt nema að sáralitlu leyti um á-
tökin í alþjóðlegum stjórnmálum, vegna þess
að ég tel að skoðanir manna á stórveldaátök-
um og öðrum ágreiningsefnum í alþjóðamál-
um megi aldrei skyggja á þá skyldu okkar, að
móta íslenzka utanríkisstefnu í samræmi við
hagsmuni okkar sjálfra. Þó menn hafi fyllstu
samúð með einhverju stórveldi eða einhverju
hernaðarbandalagi eða einhverju kenninga-
kerfi, mega þeir aldrei fórna þjóðlegum hags-
munum Islendinga fyrir slík viðhorf. Mæli-
kvarðinn á gagnsemi íslenzkrar utanríkis-
stefnu á að vera sá einn, hvort hún tryggir
okkur sem mest frelsi og sjálfstæði. Aðild að
Atlanzhafsbandalaginu skerðir sjálfsákvörð-
unarrétt okkar og óháð mat; því hlýtur það
að vera verkefni þjóðlegrar utanríkisstefnu
að losa okkur úr því bandalagi. Hernámið
fær á engan hátt samrýmzt framtíðarhags-
munum íslenzku þjóðarinnar; því á það að
vera verkefni allra ábyrgra afla að aflétta her-
setunni. Ef menn hugsa frá íslenzkum sjónar-
hóli getur þá naumast greint á um þessi mark-
mið; hitt getur hins vegar orðið ágreinings-
efni, hvenær raunsætt sé og kleift að stíga
þessi skref. Einmitt þess vegna skiptir það
meginmáli, að við höfum sjálfir frumkvæði
að rannsókn á aðstæðum hverju sinni og
leggjum sjálfstætt mat á niðurstöðurnar.
(Að meginefni kaflar úr rœðu sem
flutt var á þingi við almennar um-
rœður um utanríkismál 24■ febrúar
1969).
11