Morgunblaðið - 02.03.2006, Blaðsíða 38

38 FIMMTUDAGUR 2. MARS 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
AÐ SVO miklu leyti sem Run-
ólfur rektor á Bifröst svarar grein
minni frá 8. febrúar sl. langar mig
til að koma á framfæri ábendingu.
Hann finnur að líkingu minni þar
sem tungumálinu er líkt við „vega-
kerfi hugans“ og virðist álíta að
þar sé átt við vegakerfið á Íslandi.
Þetta er fullþröngt skilið, hér er
um að ræða líkingu og
líking er þegar eitt-
hvað eitt er látið
varpa ljósi á annað.
Þegar til dæmis
Kristur líkir sér við
veg (Jóh. 14.7), þá á
hann ekki við ein-
hvern tiltekinn veg-
arspotta í Palestínu.
Sömuleiðis Vetr-
arbrautin, hún á afar
fátt sameiginlegt með
Hringbrautinni, jafn-
vel eftir breikkun.
Þetta eru líkingar
sem menn hafa smíðað til að tákna
annars vegar leiðina til himnaríkis
og hins vegar slóð stjörnuþyrp-
ingar í ómæli himingeimsins. Á
sama hátt þegar talað er um
tungumálið sem vegakerfi hugans
er átt við leiðir um ómælisvíðáttur
sem aldrei verða endanlega kort-
lagðar, ekki frekar en vegurinn til
eilífs lífs eða brautin um víðáttur
alheimsins.
Ætli sé í samræmi við hinn
þrönga skilning Runólfs að Morg-
unblaðið notar afganginn af síð-
unni undir grein eftir samgöngu-
ráðherra?
Ég nefndi grein mína um daginn
„Skuggabox á Bifröst“ af því mér
þótti svo auðsætt hvernig rekt-
orinn var að búa sér til grýlur sem
hann síðan slóst við af miklum
móð. En hvað á að segja um grein
hans frá 20. febrúar sl. þar sem
hann berst um á hæl og hnakka í
baráttu við þá sem „einskorða um-
ræðuna við það sem má og á að
ræða“ og strengir þess heit „að tjá
mig á þeirri tungu, um þá tungu,
svo lengi sem mér sýnist, með eða
án vandlætingar þeirra sem virð-
ast telja sig hafa einkarétt á
slíku“.
Hvaða eiginlega ímynduðum
Guantanomó-fangabúðum hefur
maðurinn komið sér upp þarna í
Grábrókarhrauni? Hver er að ein-
skorða og banna? Hann má meira
að segja endurtaka hróp sín um
„málfarsfasista“ frá því í útskrift-
arræðunni á Bifröst, úr því honum
finnst það við hæfi. Það er alfarið
hans mál.
Að öðru leyti endurtekur hann
það sem áður hefur komið fram: „Í
samfélagi morgundagsins getum
við ekki talað tungu gærdagsins“
og skírskotar þar til
neysluheimsins þar
sem mjólk rennur út
eftir tiltekna dagsetn-
ingu eða bílategundir
úreldast frá ári til árs.
En hefur Runólfur
hugleitt að málið sem
hann talar er hvorki
frá því í dag né í gær,
það er vel þúsund ára
gamalt. Við erum búin
til úr þessu máli. Það
er ekki nóg með að við
tölum málið, málið tal-
ar okkur. Því betri tök
sem við höfum á málinu, því betri
aðgang höfum við að okkur sjálf-
um.
Þá ítrekar Runólfur spurn-
inguna: „Á tungumálið að þjóna
okkur eða við tungumálinu?“
Þessu svaraði Borgfirðingurinn
Snorri Hjartarson í frægri ljóð-
línu: „Þú átt mig, ég er aðeins til í
þér …“ En þótt ég ætlist ekki til
svo heitra kennda hjá Runólfi þeg-
ar móðurmálið er annars vegar, þá
mætti hann vel setja eitthvað sem
er lifandi hluti af honum sjálfum
inn í jöfnuna, eithvað sem hann
stendur í þakkarskuld við, til
dæmis ástvini sína, og spyrja síð-
an: „Er ég til fyrir þau eða þau
fyrir mig?“ Og sér þá vonandi
hversu fáránlega er spurt.
En aftur að vegunum. Runólfur
skrifar: „Vegir eru hluti af sam-
göngukerfi samfélagsins og fáir
nota úreltan og vondan veg sem
liggur eitthvert sem engan lang-
ar.“
Hefur Runólfur gengið um
Hornstrandir, eða Laugaveginn
milli Landmannalauga og Þórs-
merkur, eða þrætt öngstigin yfir á
Illakamb eða segjum ekið einhvern
alversta veg landsins um Gæsa-
vatnaleið? Til skamms tíma voru
þetta staðir sem einungis fáeinir
sérvitringar sóttu heim, en á okkar
tímum klöngrast menn þetta hóp-
um saman af fúsum og frjálsum
vilja svo liggur við örtröð þegar
hæst lætur.
Ég vona að ég sé ekki að leiða
Runólf í nýjar ógöngur þótt ég
leyfi mér að draga líkingu af þess-
um torleiðum og þeim ævintýrum
sem íslensk tunga getur leitt okk-
ur á vit. Af því að hún er enn, þrátt
fyrir allt, nothæft samgöngutæki
til að opna okkur texta frá öllum
öldum Íslandssögunnar. Það er
ótrúleg slembilukka að eiga þess
kost að geta farið um svo langan
veg á tungumáli sínu. Því eins og
Fjölnismenn komust að orði þá er
málið „í því tilliti svipað sumu víni,
að það verður því ágætara þess
meir sem það eldist af því skyn-
semi þjóðarinnar auðgar það sí-
feldlega að nýjum hugmyndum“.
En það er ekki sjálfgefið. Þeir
niðurlægingartímar hafa jafnvel
komið að tungan var við það að
flosna upp í landinu. Það var m.a.s.
rektor í Skálholti á átjándu öld,
sem lagði til að íslenskan yrði af-
lögð og þess í stað tekin upp
danska. Þetta var ekki eins fárán-
legt og það hljómar. Danskan var
málið á öllum opinberum plöggum,
stjórnsýslumálið, viðskiptamálið og
allir sem leituðu æðri menntunar
sóttu hana til Kaupmannahafnar.
Bjarni Jónsson, en sá var mað-
urinn, taldi best þjóna „samfélag-
inu í dag“ að svissa yfir í dönsku í
stað þess að halda í tungu „gær-
dagsins“. Sú varð að vísu ekki
raunin, en það var ekki fyrir til-
viljun eða handahóf heldur sleitu-
lausa baráttu málfræðinga, rithöf-
unda, stjórnmálamanna – en um
fram allt málþrótt óbreyttrar al-
þýðu að tókst að ganga gegn
stefnu sem borin var uppi af vold-
ugum öflum í „viðskiptalífi og
stjórnmálum“ þess tíma.
Á vegum úti
Pétur Gunnarsson svarar Run-
ólfi rektor Ágústssyni í Bifröst ’Það var m.a.s. rektor íSkálholti á átjándu öld,
sem lagði til að íslenskan
yrði aflögð og þess í stað
tekin upp danska.‘
Pétur Gunnarsson
Höfundur er rithöfundur.
KJARASAMNINGUR verkafólks
á almennum vinnumarkaði opnaðist
síðastliðið haust vegna ákvæða sem í
honum eru um endur-
skoðun ef verðbólga
eða kaup annarra
starfshópa fer yfir við-
miðunarmörk. Eins og
samningurinn gerir ráð
fyrir var málinu vísað
til sérstakrar forsendu-
nefndar, sem skipuð er
tveimur fulltrúum frá
ASÍ og tveimur fulltrú-
um frá SA. Hlutverk
nefndarinnar er að
meta hvort forsendur
samningsins standist
og markmið náist.
Samkomulag varð í nefndinni um að
samningurinn héldi gildi sínu en
bæta skyldi fólki þau frávik sem orð-
ið hefðu. Salómonsdómur nefnd-
arinnar var sá að eingreiðsla að upp-
hæð kr. 26.000 myndi bæta
verkamanni þann kostnað sem aukin
verðbólga hafði valdið frá 1. mars
2004 til 1. janúar 2006. Með öðrum
orðum, kr. 1.182 á mánuði áttu að
bæta fólki upp þann aukna kostnað
sem það hafði orðið fyrir af umtals-
vert meiri verðbólgu en forsendur
kjarasamningsins gerðu ráð fyrir.
Þessu til viðbótar mat svo nefndin að
laun verkafólks skyldu hækka um
0,65% 1. janúar 2007, þ.e.a.s. 13 mán-
uðum síðar en eðlilegt getur talist.
Í stað þess að vísa málinu til
verkalýðsfélaganna og láta þau taka
á því, samþykkti fyrrgreind nefnd
bætur sem duga hvergi nærri til að
mæta þeim hækkunum sem verð-
bólgan hafði valdið á vöru- og þjón-
ustuverði, hvað þá þeim
miklu kostnaðarhækk-
unum sem orðið höfðu á
húsnæðislánum og af-
borgunum af þeim frá
gildistöku samning-
anna 1. mars 2004.
Að mínum dómi voru
alls engar forsendur
fyrir fulltrúa ASÍ að
samþykkja bætur sem
voru langt fá raunveru-
leikanum hvað kostnað
snerti. Marktæk frávik
frá forsendum samn-
inganna voru það mikil
að tvöfaldar slíkar bætur hefðu ekki
dugað til að bæta fólki þær auknu
kostnaðarhækkanir sem það hafði
orðið fyrir. Þá duldist engum sem
fylgist með launamálum að stórir að-
ilar á vinnumarkaðinum voru komnir
í startholurnar til að hækka laun ým-
issa starfshópa sem almenni kjara-
samningurinn miðar sig við.
Þjóðarsátt um hvað?
Það virðist vera eins og annað mat
sé lagt á raungildi lægstu launa en á
þau hærri. Þetta kemur m.a. fram í
því að kauptaxtar verkafólks á al-
mennum vinnumarkaði eru svo lágir
að semja verður um kr. 7.000 lág-
launauppbót til þess að réttlæta til-
veru þeirra, en lægsti dagvinnutaxt-
inn er kr. 101.376 á mánuði. Það
hefði því verið full ástæða fyrir full-
trúa ASÍ í forsendunefndinni að
semja ekki, heldur vísa málinu til
viðkomandi verkalýðsfélaga og láta
þau ákveða hvað gera skyldi. Þá
hefði skapast möguleiki til þess að
knýja atvinnurekendur til sömu
kauphækkana á lægstu launin eins
og aðrir betur launaðir hópar eru að
fá á sín laun.
Kaup og kjör verkafólks á almenn-
um vinnumarkaði eiga ekki alltaf að
hækka minnst og hjakka í sama
eymdarfarinu meðan allir aðrir hóp-
ar fá launahækkanir og kjarabætur.
Sem dæmi má taka launahækkanir
sem ætlaðar eru dómurum, alþing-
ismönnum, ráðherrum og ýmsum
öðrum hálaunamönnum. Þar er
kauphækkunarfrekjan svo mikil að
setja verður sérstök lög til að hafa
hemil á henni. Ég gef skít í alla þjóð-
arsátt um kaup og kjör þegar hún er
einungis notuð í þeim tilgangi einum
að halda lágu laununum niðri og
auka ennþá meira launamuninn í
landinu, nógur er hann fyrir.
Þjóðarsátt?
Sigurður T. Sigurðsson
fjallar um kjaramál ’Það virðist vera eins ogannað mat sé lagt á raun-
gildi lægstu launa en á
þau hærri.‘
Sigurður T. Sigurðsson
Höfundur er fyrrverandi formaður
Verkalýðsfélagsins Hlífar.
SJALDGÆFT er að
stjórnmálamenn geri
sig seka um jafn ein-
beitta ósvífni og Vil-
hjálmur Þ. Vilhjálms-
son, oddviti D-lista í
Reykjavík, í Blaðinu
þegar hann er spurður
um málefni tónlistar-
skóla (Blaðið 28. feb.).
Sem kunnugt er hafa
sveitarfélögin á höf-
uðborgarsvæðinu, öll
nema Reykjavík, stað-
ið í því stappi í vetur
að borga ekki með
nemendum tónlistar-
skóla nema að hluta.
Því stóð fyrir dyrum
að fjöldi þeirra hrekt-
ist frá námi. Reykja-
víkurborg hefur hins
vegar staðið að fullu
við bak sinna nemenda
og kosið að nota þá
ekki sem vopn í bar-
áttunni við hinn ól-
seiga mennta-
málaráðherra sem
árum saman hefur
hundsað málefnið af
ótrúlegri þrautseigju,
öllum til ama. Hverj-
um kennir Vilhjálmur
um allt saman? Reykjavíkurlist-
anum! Það er Reykjavíkurlistanum
að kenna að sjálfstæðismannastjórn-
ir í Garðabæ, Kópavogi, Seltjarn-
arnesi og Mosfellsbæ neita að borga
með nemendum sínum á sambæri-
legan hátt og Reykjavíkurlistinn
gerir með sínum nemendum! Er það
kannski líka Reykjavíkurlistanum
að kenna að nú situr mennta-
málaráðherra sem hundsar mál-
efnið?
Upphaf ógæfu sveitarstjórna
sjálfstæðismanna í þessum efnum
rekur Vilhjálmur til
þess að Reykjavík hætti
að borga með nem-
endum annarra sveitar-
félaga í framhaldsnámi
í tónlist. Hann getur
þess ekki að þar með
fjölgaði reykvískum
nemendum um 360 sem
gátu komist að í tónlist-
arskóla. Hann getur
þess reyndar ekki held-
ur og því liggur ósvífni
þessa manns að hann
studdi sjálfur þessa
ákvörðun! Og það sem
meira er: Hann hefur
margoft ítrekað stuðn-
ing sinn við þessa
stefnu Reykjavíkurlist-
ans, enda væri annað
fáránlegt. Hann grípur
til þeirra ósanninda að
ákvörðun borgarinnar
hafa ,,borið brátt að“
þegar vitað er að hún
átti langan aðdraganda,
var rækilega kynnt í
nóvemberlok 2002 og
tók ekki gildi fyrr en
haustið 2003. Og hvern-
ig má það vera að þessi
sjálfsagða stefnumótun
í þágu skattgreiðenda í
borginni valdi því að Garðabær, Sel-
tjarnarnes, Mosfellsbær og Kópa-
vogur (að ógleymdum Hafnarfirði)
eru enn að bögglast með málið árið
2006? Það er vegna þess að Sam-
band sveitarfélaga er lamið hvað eft-
ir annað í gólfið af mennta-
málaráðherra landsins.
Og hver er í forystu Sambands
sveitarfélaga? Vilhjálmur þessi Þ.
Ótrúleg ósvífni
Vilhjálms Þ.
Stefán Jón Hafstein skrifar um
málefni tónlistarskóla og svar-
ar Vilhjálmi Þ. Vilhjálmssyni
Stefán Jón Hafstein
’Reykjavíkur-borg hefur hins
vegar staðið að
fullu við bak
sinna nemenda
og kosið að nota
þá ekki sem vopn
í baráttunni við
hinn ólseiga
menntamálaráð-
herra…‘
Höfundur er formaður
menntaráðs Reykjavíkur.
Sveinbjörg Birna Sveinbjörnsdóttir,
hdl. og lögg. fasteignasali
Hamraborg 20A, 200 Kópavogur – www.husalind.is
sími 554 4000 – fax 554 4018,
tölvup.: gugga@husalind.is – sveina@husalind.is
Opið hús kl. 14:00-15:00 í dag
FROSTAFOLD 6 - 2JA HERBERGJA
Björt og snyrtileg 70,7 fm
íbúð á fyrstu hæð með góðu
aðgengi fyrir fatlaða. Suð-
vestursvalir. Þvottahús inn
af eldhúsi. Hvít eldhúsinn-
rétting, nýleg eldavél og
vifta, rúmgóður borðkrókur.
Húsið er í góðu ásigkomu-
lagi þar sem framkvæmdir
hafa verið gerðar jafnt og
þétt á húsinu. Sérmerkt bílastæði. Húsvörður. Verð 15,7 millj.
Stutt í skóla og þjónustu.
Allar nánari upplýsingar um eignina veitir Guðbjörg
í síma 899 5949.
Op
ið
hú
s
Mikið úrval af
fallegum
rúmfatnaði
Skólavörðustíg 21, Reykjavík, sími 551 4050