Morgunblaðið - 06.06.2006, Blaðsíða 22

22 ÞRIÐJUDAGUR 6. JÚNÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
FYRSTU tónleikar sumarsins voru
haldnir á Gljúfrasteini í gær. Tón-
leikarnir eru þeir fyrstu af 13 sem
haldnir verða í safninu, allt til
ágústloka, og voru það Sigrún
Hjálmtýsdóttir sópran og Anna
Guðný Guðmundsdóttir píanóleik-
ari sem komu fram að þessu sinni.
Við sama tækifæri var kynnt
stefnumótun og framtíðarsýn
Gljúfrasteins sem aðstandendur
safnsins, starfsmenn, fjölskylda
Halldórs Laxness og fulltrúi forsæt-
isráðuneytis unnu að, en liðið er
rösklega eitt og hálft ár frá því
safnið var opnað almenningi.
Segir í fréttatilkynningu að
Gljúfrasteini hafi nú verið mörkuð
sú framtíðarsýn að þar verði eitt
helsta menningarsetur þjóðarinnar
og að það verði þekktur áfanga-
staður á leiðinni til Þingvalla.
Stefnt er að því að safninu verði
tryggt viðbótarhúsnæði í næsta ná-
grenni þar sem hýsa má fjölþættari
starfsemi en nú er unnt. Auk þess
að leita eftir nýjum viðfangsefnum
mun Gljúfrasteinn sem fyrr verða
trúr því hlutverki og ímynd sem
keppt hefur verið að hvað varðar
heimili Nóbelsskáldsins og upp-
byggingu lifandi safns er starfar
samkvæmt gildum metnaðar, sköp-
unargleði og virðingar.
Menning | Stefnumótun og framtíðarsýn Gljúfrasteins kynnt
Sumartónleikar á Gljúfrasteini
Morgunblaðið/Kristinn
Hér syngur Sigrún Hjálmtýsdóttir fyrir gesti gærdagsins en Anna Guðný
Guðmundsdóttir lék á píanó.
Morgunblaðið/Jim Smart
Halldór Laxness
11. júní: Nemendur Tónlistar-
skóla Mosfellsbæjar.
18. júní: Halldór Halldórsson
píanóleikari.
25. júní: Nemendur frá Tónlistar-
skólanum í Reykjavík.
2. júlí: Bryndís Halla Gylfadóttir
sellóleikari og Anna Guðný Guð-
mundsdóttir píanóleikari.
9. júlí: Ungir tónlistarmenn.
16. júlí: Sigrún Eðvaldsdóttir
fiðluleikari.
23. júlí: Flís tríóið.
30. júlí: Jón Sigurðsson píanóleik-
ari.
6. ágúst: Kristjana Helgadóttir
flautuleikari og Gunnhildur Ein-
arsdóttir hörpuleikari.
13. ágúst: Una Sveinbjarnar-
dóttir fiðluleikari.
20. ágúst: Símon H. Ívarsson gít-
arleikari.
27. ágúst: Jónas Ingimundarson
píanóleikari.
Stofutónleikar alla sunnudaga kl. 16
Í LJÓSMYNDASAFNI Reykjavíkur opnaði í
síðustu viku sýning á ljósmyndum Andrésar
Kolbeinssonar, sem vakið hefur mikla athygli.
Á sýningunni gefur að líta verk Andrésar á
tímabilinu 1952 til 1965 og má þar finna
skemmtilegar svipmyndir af stílhreinni borg í
örri þróun og sérstæðu mannlífi, fönguðu af
næmu auga listamannsins.
Andrés var sjálfmenntaður ljósmyndari og
hóf ljósmyndun til að skapa sér aukatekjur: „Það
var þannig að ég spilaði í Sinfóníuhljómsveit Ís-
lands, allt frá stofnun, og lék með hljómsveitinni
í þrjá áratugi,“ segir Andrés söguna. „En tekj-
urnar voru afskaplega lélegar og menn reyndu
að verða sér úti um aukatekjur. Ég var því mið-
ur ekki sérlega gjaldgengur í skemmtanabrans-
anum, því ég spilaði á óbó, og gat ekki keppt við
saxófóna og trompeta.“
Andrés þurfti að finna sér einhverja auka-
vinnu, og hafði lengi haft áhuga á ljósmyndun:
„Ég eignast á þessum árum, kringum 1950,
gamla, notaða myndavél (enda ekki annað að fá á
landinu á þessum tíma). Ég fór að taka myndir
fyrir kunningja og vini, vini og kunningja, og
brátt fór það að spyrjast út að ég tæki að mér
verkefni.“
Forðaðist að styggja fagmennina
Fyrst um sinn fékkst Andrés við að ljósmynda
fyrir listamenn, sem vildu eiga myndir af verk-
um sínum. Þá fékk hann starf tækniljósmyndara
hjá Iðntæknistofnun, og seinna Orkustofnun: „Á
endanum var sviðið sem ég dekkaði orðið ansi
fjölbreytt, allt frá Kassagerð Reykjavíkur til
Sláturfélags Suðurlands. Þetta hafði ég sem
aukabúgrein öll þessi ár.“
Þótt Andrés hefði enga formlega menntun
sem ljósmyndari gat hann með þessu móti haft
ágætar aukatekjur af ljósmyndun: „Ég var ekk-
ert að keppa við fagmennina. Það var ekki nema
einu sinni, þegar ég var beðinn að taka myndir
fyrir Leikfélag Reykjavíkur á æfingum. Ég valdi
mér aðra aðferð en atvinnuljósmyndarar: að
hafa lýsinguna eins og leikarar höfðu sjálfir hag-
að henni til á sviðinu til að skapa stemmningu, og
styrkti hana kannski með aukalömpum. En at-
vinnumennirnir komu með rosastórar Speed
Graphic vélar, og flöss, og drekktu öllu í ljósi svo
að stemmning var rokin út í veður og vind.“
Eftir nokkra mánuði tóku að berast kvartanir
frá atvinnuljósmyndurum yfir að Andrés hefði
verið fenginn til verksins og varð leikfélagið að
hætta samstarfinu, en fékk Andrés þau kveðju-
orð að aldrei hefði leikfélagið fengið betri mynd-
ir.
Toppvélin Rollerflex
Það var annað að taka myndir fyrir hálfri öld
en það er í dag: „Jú, þetta var dýrt sport. Efni
var dýrt, filmur og pappír. Ég eignaðist snemma
stækkunarvél, nokkuð frumstæða, en eftir því
sem mér óx fiskur um hrygg gat ég keypt mér
betri tæki. Ég eignaðist Rollerflex myndavél, og
er meirihlutinn af myndunum eftir mig tekinn á
hana. Það voru toppvélar þeirra tíma, Rollerflex
og Leica,“ segir Andrés.
Andrés reyndi að fylgjast sem best með
straumum og stefnum í ljósmyndun, lagði sig
fram við að viða að sér bókum og tímaritum:
„Svo kom þetta bara af sjálfu sér, og ég sullaði í
bökkum í myrkraherberginu fram á nótt. Þegar
ég kom syfjaður í vinnuna á morgnana hafa koll-
egarnir eflaust haldið að það væri af einhverjum
allt öðrum ástæðum,“ segir Andrés og hlær.
Þegar blaðamaður spyr Andrés að lokum
hvort hann taki ennþá myndir, segir hann ald-
urinn vera farinn að segja til sín og hann komist
ekki langt frá rúmi og hjúkrunartækjum til að
ljósmynda. En glöggt auga ljósmyndarans kem-
ur upp um Andrés, sem verður 87 ára á þessu
ári, þegar hann sér glitta í smáa og ómerkta
lyklakippu blaðamanns, þvert yfir herbergið, og
spyr sísvona: „Ekurðu á Mitsubishi?“
Aðföng næms auga
Eftir Ásgeir Ingvarsson
asgeiri@mbl.is
Ljósmynd/Andrés Kolbeinsson
Sverrir Haraldsson og Steinunn Marteinsdóttir á mynd Andrésar frá árinu 1957.
Yfirlitssýning á verkum Andrésar Kolbeinssonar í Ljósmyndasafni Reykjavíkur stendur frá 1. júní til
24. september. Sýningin er opin daglega, kl. 12–19 á virkum dögum og 13–17 um helgar.