Morgunblaðið - 19.12.2007, Page 31

Morgunblaðið - 19.12.2007, Page 31
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 19. DESEMBER 2007 31 Ný ríkisstjórn hefurfengið sín fyrstu fjár-lög samþykkt ogmarkar nokkur tíma- mót. Þau mest að í stað þess að reynt sé að gæta aðhalds og haga fjárlögum í samræmi við almennar ráðleggingar hagfræð- inga og alþjóðlegra greining- araðila gefur hin nýja ríkisstjórn skynseminni langt nef. Fjár- málaráðherra skellir í andlit þjóðarinnar mestu verðbólgu- fjárlögum síðari ára og leita þarf aftur til 1993 að ríkið taki eins stóran hluta vergrar landsfram- leiðslu í sína eyðslu. Hækkun fjárlaga milli ára er um 20% sem er meiri munur en sést hef- ur frá því fyrir tíma þjóðarsáttar eða í nær tvo ára- tugi. Látlausar stýrivaxtahækkanir Seðlabankans sem kosta hvert heimili nú tugi þúsunda á mánuði hverjum í auknum útgjöldum má beint rekja til hátt stemmdra fjárlaga og þess að lausatök eru á allri efnahagsstjórn landsins. Sama dag og fjárlögin urðu að lögum segir utan- ríkisráðherra að framlag ríkisins til kjarasamninga verði að stuðla að stöðugleika í efna- hagsmálum. Geir H. Haarde gengur hér skrefinu lengra í óskhyggjunni og lýsir forsætisráð- herra því yfir í út- varpsviðtali að stöðugleiki sé nú að komast á og verðbólguhjólið að stöðvast rétt eins og veður í fjármálalífinu ráðist af forspá ráðherra. Raunveruleikinn og ráðgjöfin Í umræðu haustsins um hag- stjórnina hafa allir greiningarað- ilar, hagfræðingar, Seðlabanki og erlend matsfyrirtæki lokið upp einum munni um að gæta þurfi aðhalds í hagstjórninni. Þeir þessara aðila sem hafa á annað borð lagt mat á fjárlaga- frumvarpið drógu ekki af sér í að gagnrýna það fyrir of hátt stemmdan útgjaldaboga. Í grein- ingum frá sjálfu fjármálaráðu- neytinu kvað við heldur hjáróma og óvissan tón um þessi atriði og slegið úr og í. Og til réttlætingar eyðslunni var hafður sá fyrirvari að svona þyrfti að bregðast við þar sem stóriðjuframkvæmdum væri nú lokið og sjálfur sagði fjármálaráðherra í ræðu að fjár- lögin nú væru há til að mæta yf- irvofandi atvinnuleysi! Allir sem fylgjast með vita þó að tímabili stórframkvæmda tengdum orku- geiranum er langt því frá lokið. Þessari pólitísku þversögn er plantað inn í forsendur fjár- málaráðuneytisins og málflutn- ing ráðherrans til þess að knýja megi fram þá niðurstöðu að skynsamlegt sé að gefa hressi- lega í við öll ríkisútgjöld. Hættan við mjög sterkan rík- isstjórnarmeirihluta er mest í því að hann getur auðveldlega talið sér trú um að svart sé hvítt. Gagnrýnin verður vita- skuld veikari, einkanlega í hinni samfélagslegu umræðu. Þetta höfum við fengið að reyna á liðn- um vetri þar sem fjölmiðlar hafa lítið skeytt um þau varnaðarorð í efnahagsmálum sem við fram- sóknarmenn höfum haft uppi. Gagnrýni okkar á hagstjórnina kemur helst fyrir almennings- sjónir þegar vekja þarf athygli á að stjórnarandstaðan tali ekki einum rómi því auðvitað hafa okkar ágætu sósíalistar í VG ekki áhyggjur af of miklum rík- isútgjöldum. Og ekki frjálslyndir heldur. En það er reyndar und- arlegur misskilningur að stjórn- arandstöðuflokkum beri að sam- ræma málflutning sinn. Það eru stjórnarflokkar sem þurfa að gera það og hefur hörmulega tekist. Skömm framsóknarmanna! Sá mæti þingmaður Kristján Þór Júlíusson varaformaður fjár- laganefndar lauk umræðunni um fjárlögin á þessu ári með því að skamma Framsókn- arflokkinn fyrir að vera ekki með í allri þeirri óráðsíu sem núverandi stjórn- arflokkar standa að. Hafi þeir skömm fyrir framsókn- armenn, sagði þing- maðurinn og ég þakka honum fyrir að viðurkenna þó að við framsóknarmenn höfum einir haft kjark til þess á liðnu haustþingi að tala fyrir nauðsynlegu aðhaldi í ríkisfjár- málum sem sárlega skortir á í nýsam- þykktum fjárlögum. Og við höfum nefnt þar leiðir til sparn- aðar sem heita í máli varaformanns fjár- laganefndar að níð- ast á gamalmennum og hundsa lands- byggðina. Fátt er þó fjær sanni. En það er rétt að við gagnrýndum tvö- földun vegafjár frá því sem er á liðnu ári sem þó er metár í vegabótum. Hér er um að ræða loforð sem engin trygging er fyrir að hægt sé að efna vegna stöðu einstakra mála í skipulags- og umhverfismats- ferli. Að stórum hluta sannast þar á hinn nýja ríkisstjórn- armeirihluta að honum er ekki nóg að lofa því fé sem mögulegt er að eyða heldur þarf líka að lofa því sem aldrei verður hægt að koma í lóg. Engu að síður verka slíkar töl- ur í fjárlögum á hagkerfi lands- manna til aukins óstöðugleika og það er hvorki höfuðborgarsvæð- inu né landsbyggðinni til góða. Þvert á móti hefur landsbyggð- inni blætt fyrir ógnarlega þenslu hagkerfis suðvesturhornsins á umliðnum misserum. Brýnasta verkefnið fyrir byggðirnar er að koma þar böndum á. Það er rétt að undirritaður hefur einnig bent á að hægar hefði mátt fara í því afnámi tekjutenginga sem ríkisstjórnin boðaði nú milli umræðna um fjárlögin. Það var í rauninni dæmafátt að sjá ríkisstjórnina bæta á eldinn þegar allir sem mark er takandi á höfðu þá áður boðað eftir fyrstu framlagningu að fjárlögin væru of hátt stemmd. Óstöðugleikinn mun bitna harðast á bótaþegum sem hvorki hafa gagn af afnámi tekjutenginga maka né rýmri ákvæðum til að afla sér tekna en þar er sá hópur sem verst stend- ur. Hann mun verr standa fyrir yfirboð helgrar Jóhönnu nú í velferðarmálum. Í máli Framsóknarflokksins í sölum þingsins höfum við einnig talað fyrir því að hinum almenna ramma fjárlaga sé haldið en sjá má hækkanir langt umfram verðlag á nær öllum liðum. Þannig eru krónutöluhækkanir í löggæslumálum og iðn- aðarmálum álíka og var samfellt allt síðasta kjörtímabil. Hvorugt er þó vegna landsbyggðar eða til hagsbóta fyrir hina verst settu. Blindingsleikur fjármálaráðherra Það er langt því frá að vera okkur framsóknarmönnum létt verk að tala hér máli skynsem- innar og léttara væri að taka þátt í því lýðskrumi hinna stjórnarandstöðuflokkana að koma hvervetna með tillögur um aukin útgjöld og yfirboð. En í skrumi hafa þessir flokk- ar þó varla tærnar þar sem hæstvirtur fjármálaráðherra hef- ur sökkt hælum sínum í fen yf- irlýsinga um að fjárlögin nú séu þau aðalhaldssömustu sem sam- þykkt hafa verið. Raunar er yf- irlýsingin ekki í neinu samræmi við framsöguræðu ráðherrans við fyrstu umræðu fjárlaga þar sem hann sagði að nú yrði að auka ríkisútgjöld verulega til að mæta yfirvofandi atvinnuleysi. Rök ráðherrans nú fyrir því að fjárlögin séu aðhaldssöm eru þau að afgangur sé nú meiri en sést hafi fyrr. Um gildi þeirra útreikninga má deila því stór hluti af meintum afgangi þarf að koma af fjármagnstekjuskatti sem mjög getur brugðið til beggja vona með á tímum lág- flugs á hlutabréfamarkaði. Aðalatriði er þó að aðhalds- semi í fjárlögum hefur ekkert með afgang þeirra að gera held- ur hlýtur aðhaldsstigið að mæl- ast af heildarútgjöldum sem hafa aldrei fyrr í sögunni hækkað eins mikið milli ára í krónum tal- ið og ekki í prósentum síðan fyr- ir þjóðarsáttarsamninga. Stað- reyndin er að hin hátt stemmdu fjárlög með afgangi nú eru ábyrgðarlausari en mörg halla- fjárlög fyrri ára þegar verr hef- ur árað. Ríkinu er beinlínis skylt að gefa nokkuð á garðann þegar tímabundnar lægðir ganga yfir en nú er ekkert í hendi um að slík lægð sé yfirvofandi þrátt fyrir óvissu á fjármálamörk- uðum. Vitaskuld er meiri óvissa í hagkerfinu fram undan en oft áður en fæst bendir þó til at- vinnuleysis strax á næsta ári. Vilji ríkisstjórnin þó vera búin undir slíka stöðu er fljótvirkara og ábyrgara að ná nú innan stjórnar samstöðu um mögu- legar skattabreytingar – þegar og ef til harðæris kemur. Það varð vissulega of mikil hækkun á fjárlögum milli áranna 2006 og 2007 og er áratug- areynsla fyrir því að erfiðara er að halda aðhaldsstiginu á kosn- ingaári en í venjulegu árferði. Hækkunin á fjárlögum nú er að sönnu heldur minni en stefnir í á ríkisreikningi ársins 2007 en þá er að athuga að reynslan segir okkur að hlaupið milli fjárlaga og ríkisreiknings er verulegt og verður miklum mun hærra núna vegna umdeildra breytinga á stjórnarráðinu. Í ofanálag er svo framundan erfiður vetur kjara- samninga sem ekkert tillit er tekið til við fjárlagagerðina en verður sýnu erfiðari en ella fyrir slaka hagstjórn. Verðbólgufjárlögin Sem fyrr segir hafa viðlíka hækkanir á fjárlögum ekki sést í landinu frá því fyrir tíma þjóð- arsáttar. Yngstu þingmönnum þjóðarinnar er sumum óljóst hvað það merkir en allir sem fylgst hafa með stjórnmálum undanfarin 30 ár á að vera í fersku minni hvað lausatök af þessu tagi kalla yfir þjóðina. Þingmenn Sjálfstæðisflokks sem í 12 ár sigldu þjóðarskút- unni af varkárni með Framsókn- arflokki er flestum ljóst, þrátt fyrir gífuryrði um skömm Fram- sóknar, að hin nýja Viðeyj- arskotta leiðir nú yfir þjóðarbúið vaxta- og verðbólgubál sem verður fyrr en varði orðið slökkviliði Seðlabankans erfitt og vísast óviðráðanlegt í stjórn- arsamstarfi eins og því sem þjóðin býr nú við. Verðbólgufjárlögin 2008 Eftir Bjarna Harðarson Bjarni Harðarson Höfundur er alþingismaður. » Þessari póli-tísku þver- sögn er plantað inn í forsendur fjármálaráðu- neytisins og málflutning ráð- herrans til þess að knýja megi fram þá nið- urstöðu að skynsamlegt sé að gefa hressi- lega í við öll rík- isútgjöld. þingi KÍ og taka til félagsmanna KÍ í leik-, grunn-, framhalds- og tón- listarskólum. Bendir hann á að næsta þing KÍ verður haldið 9.-11. apríl nk. Spurður hvort stjórn KÍ muni leggja til breytingu á siða- reglunum sem leggi bann við kyn- ferðislegu sambandi milli kennara og nemanda segist Eiríkur ekki eiga von á því. Hægt að breyta siðareglum kennara í apríl 2008 „Ég tel að þetta sé ein af þessum sjálfsögðu reglum sem ekki þurfi í raun og veru að tiltaka sérstaklega, en ef einhverjum finnst að svo þurfi að vera þá er ég alveg tilbúinn að ræða það á málefnalegan hátt,“ segir Eiríkur og bendir á að allir félagsmenn KÍ geti komið með til- lögu um að málið verði tekið til um- ræðu á þinginu með það að mark- miði að breyta siðareglunum. „Ef menn vilja sjá breytingu á siðareglunum þá er akkúrat rétti tímapunkturinn núna, vegna þess að tillögur til þingsins verða sendar út á næstu tveimur mánuðum. Þannig að tillögur þurfa að berast fljótlega eftir áramót til þess að tryggt sé að það náist að senda þær út til allra þingfulltrúa í tæka tíð,“ segir Eiríkur. Í samtali við Morgunblaðið bend- ir Salvör Nordal, forstöðumaður Siðfræðistofnunar Háskóla Íslands, á að fjöldi starfsstétta hafi sett sér siðareglur. Nefnir hún í því sam- bandi lækna sem og aðrar heil- brigðisstarfsstéttir, kennara, presta, lögmenn og lögreglumenn. Bendir hún á að þó ekki sé tekið sérstaklega fram að ótilhlýðilegt sé að fulltrúar viðkomandi starfsstétt- ar stofni til kynferðislegs samband við skjólstæðing sinn þá hljóti það samt ávallt að vera innifalið í anda siðareglna starfsstétta. Ábyrgð kennara að samskipti haldist innan eðlilegra marka „Hluti af fagmennsku er að vera sér meðvitaður um að skjólstæð- ingur, hvort heldur það er sjúkling- ur eða nemandi, er alltaf í veikari stöðu gagnvart fagmanni, hvort heldur hann er læknir, meðferð- araðili eða kennari. Í þessum sam- böndum geta myndast ákveðin tengsl og því hægt að misnota varnarleysi fólks við þær aðstæð- ur,“ segir Salvör og bendir á að samband t.d. kennara og nemanda sé ekki jafningjasamband heldur byggist á ákveðnu valdasambandi og því sé það ávallt á ábyrgð kenn- arans að gæta þess að samskiptin haldist innan eðlilegra marka. Að mati Salvarar má túlka 2. gr. siðareglna kennara sem svo að hún nái yfir hvers kyns misnotkun í samskiptum, þar með kynferðislega misnotkun, en greinin hljóðar svo: „Kennurum ber að virða réttindi nemenda og hafa hagsmuni þeirra að leiðarljósi, efla sjálfsmynd þeirra og sýna sérhverjum einstaklingi virðingu, áhuga og umhyggju.“ Hætta á misnotkun þess sem er minnimáttar í samskiptum Að sögn Birnu Jónsdóttur, for- manns Læknafélags Íslands, þjóna siðareglur lækna m.a. því hlutverki að gæta hagsmuna skjólstæðinga lækna. Bendir hún á að þar sem læknar og sjúklingar standa ekki jafnfætis sé ávallt ákveðin hætta á misnotkun á aðstæðum þess sem sé minnimáttar í samskiptunum. Aðspurð segir Birna það hlut- verk siðanefndar LÍ að úrskurða um það hvort tiltekinn hlutur sam- rýmist góðum siðum eða ekki, enda sé tilgangur siðareglna að efla heið- ur viðkomandi stéttar. Komist nefndin, að sögn Birnu, að þeirri niðurstöðu að læknir hafi brotið gegn siðareglum LÍ, lögum LÍ eða lögum svæðafélags, getur hún fund- ið að háttsemi hans eða veitt hon- um formlega áminningu. ara og nem- ngjasamband © Simon Jarratt/Corbis ð setja þurfi inn í siðareglur allra þeirra starfs- ambandi starfsmanns við skjólstæðing sinn. ur on Salvör Nordal Birna Jónsdóttir æðinga æðingurinn ð tilfinn- tin geta haft áhrif á æðinginn. ast að ynferðismál jólstæðing- mband milli tæðings á na segir gt er að rðislegs g sem hann ta segir yggist á trausti og væm og ur má ekki mstæðum sem sálu- erð skjól- nferðislegri lfinningar Láru it Viggós rúmlega áttræðs starfsmanns Arnarfells, portúgalskt karlatríó og kvenna- hljómsveitina Dúkkulísurnar, sem lét bergið nánast nötra. Erna Ingadóttir bassaleikari er skrifstofustjóri Arn- arfells í Hraunaveitu. gurlega sleginn Morgunblaðið/Steinunn Ásmundsdóttir Hrifinn Þessi litli drengur fylgdist með tónleikunum af áfergju og blés með í munnhörpuna sína þegar honum þótti við eiga. mundsdóttir ið ásamt tar.

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.