Morgunblaðið - 06.04.2008, Blaðsíða 4

4 SUNNUDAGUR 6. APRÍL 2008 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
8
M
esta undrið er maðurinn,
sagði gríska skáldið forna
Sófókles.
Eitt er öðru fremur und-
arlegt við manninn. Það er
einmitt leitin.
Sé spurt hvað það sé sem sérkennir hinn
mennska mann þekki ég ekkert sannara
svar jafnstutt en þetta: Leitin.
Ég hef líka leyft mér að orða þetta með
öðrum hætti þótt merkingin sé hin sama:
Sérkenni hins mennska manns er undr-
unin, hvernig hann getur undrast.
Hann tekur ekki tilveru sinni, atvikum
lífsins, fyrirbærum náttúrunnar eins og
sjálfsögðum hlutum. Hann mætir þessu
spyrjandi, hugsandi, forvitinn, forviða,
undrandi.
Um leið og þessi viðbrögð urðu til í jarð-
neskri mold, í kviku holdi, um leið var hinn
mennski maður orðinn til.
Hvort sem hann var meira eða minna
skyldur og sviplíkur einhverjum öðrum
kvikindum, öpum þá helst, í vexti og fasi þá
voru þetta mörkin, þau sem á sínum tíma
mörkuðu skilin milli mannsins og ættingja
hans í náttúrunni.
Var það stökkbreyting eða hægfara þró-
un?
Það skiptir engu, markalínan er skýr og
ótvíræð, hvernig sem háttar um það. Og um
leið og hinn mennski hæfileiki til undrunar
var vakinn hófst þroskaferill mannsins.
Sá hæfileiki er skilyrði hins mennska
þroska. Dofni hann til muna er mennskan á
förum.
Þegar Jesús bendir á barnið sem fyr-
irmynd og segir að leiðin til þess að opnast
fyrir þeim veruleik, því ríki sem hann vitnar
um, sé sú að verða eins og barnið þá hefur
hann í huga upprunalegt einkenni barnsins:
Það undrast, það er opið, spyrjandi, leitandi.
Og samstætt og samofið þessu er annað
auðkenni barnsins: Traustið, tiltrúin, sú inn-
gróna vissa óvitans, að allri leit hans verði
svarað, að leitandi munnur, biðjandi grátur,
og brosið, sú ástarjátning til lífsins sem felst
í opnu, tæru brosi barns, eigi það víst að fá
svar.
Þetta veit óvitabarnið, það er meðfædd
trú, ásköpuð, lífsnauðsynleg. Og dauðans
skelfing ef hún bregst, er dregin á tálar,
svikin.
Það er gagnstætt öllu eðli og rökum, eins
og allt sem er synd, þ.e. uppreisn gegn lífs-
lögum skaparans.
Barnið skynjar tilveruna sem opinn faðm
og heilsar henni opnum örmum, leitandi,
opnum hug og örmum. Og er öruggt um
svar.
Þessi grunnkennd er leyndarmálið sem
Jesús kallar trú. Og var hans trú.
Hann lagði líf sitt að veði fyrir því að sú
trú sé sannleikurinn þrátt fyrir allt sem
andmælir því.
HUGVEKJA
Sigurbjörn
Einarsson
Leit og svör
Barnið skynjar tilveruna sem op-
inn faðm og heilsar henni opnum
örmum, leitandi, opnum hug og örmum.
Og er öruggt um svar.
Þessi grunnkennd er leyndarmálið sem
Jesús kallar trú. Og var hans trú.
»
Eftir Hallgrím Helga Helgason
KENNSLA á háskólastigi í op-
inberri stjórnsýslu er býsna ung að
árum hér á landi en hefur vaxið mjög
og þróast á örfáum árum frá því hún
var tekin upp. Nú hefur Háskóli Ís-
lands ráðist í að bjóða upp á svonefnt
MPA-nám í opinberri stjórnsýslu
(MPA stendur fyrir Master of Public
Administration) með nýjum for-
merkjum og möguleikum. Þar er
grunnurinn samur og áður en um
leið er nemendum gefinn kostur á að
sérhæfa sig á ellefu mismunandi
fagsviðum og þannig laga námið að
því sviði sem þeir starfa eða hyggjast
starfa við.
Það eru þau dr. Gunnar Helgi
Kristinsson prófessor, Margrét S
Björnsdóttir, forstöðumaður Stofn-
unar stjórnsýslufræða og stjórnmála
og dr. Ómar H. Kristmundsson, dós-
ent og formaður námsnefndar í
MPA-námi, sem hafa haft veg og
vanda af því að þróa þessa nýju sér-
hæfingarmöguleika í samstarfi við
aðrar deildir og kennara Háskólans.
Ellefu svið sérhæfingar
í MPA-námi
Í náminu er farið í þætti eins og
stjórnun, forystu og stefnumörkun í
opinbera geiranum, regluverk hans
og veitt færni í að meta tölfræðileg
gögn og rannsóknir. Þá fá nemendur
þjálfun í að takast á við þætti eins og
mannauðsstjórnun, rekstur og notk-
un hagrænna stjórntækja, svo dæmi
séu tekin.
„Við höfum í allmörg ár boðið al-
mennt nám í opinberri stjórnsýslu
hér við HÍ,“ segir Margrét. „En fólk
sem starfar í opinberri stjórnsýslu
starfar á mjög mismunandi fag-
sviðum þar sem það þarf annars veg-
ar að hafa almenna þekkingu á op-
inberri stjórnsýslu og stjórnun og
hennar sérkennum en líka tiltekna
fagþekkingu. Þess vegna ákváðum
við að taka upp samstarf við aðrar
deildir og kennara Háskólans og
Kennaraháskóla Íslands og bjóða í
þessari fyrstu umferð upp á ellefu
svið mögulegrar sérhæfingar í MPA-
náminu. Við höfum hug á að fjölga
þessum sviðum ma. í samstarfi við
meistaranám viðskiptadeildar HÍ.
Þetta framtak byggist á því að við
höfum mjög fjölbreytt námsframboð
hér í háskólanum. Þeir nemendur
sem kjósa einhver af hinum sér-
hæfðu sviðum taka þar sérvalinn
námskeiðspakka og vinna sín loka-
verkefni á þeim en þó innan ramma
opinberrar stjórnsýslu. Sérhæfingin
kemur síðan fram á þeirra próf-
skírteinum og nýtist því við atvinnu-
umsóknir.“
„Þetta er um leið tilraun til að nýta
stærð Háskólans á dálítið nýjan
hátt,“ segir Gunnar Helgi. „Við erum
að reyna að nota okkur það umhverfi
sem við erum í á hátt sem mér finnst
svolítið skapandi. Og ég held að
margar greinar í Háskólanum gætu
tekið framtakið til fyrirmyndar.“
Sem stendur eru hátt í 200 manns í
þessu námi í skólanum, að sögn Mar-
grétar. „Við bjóðum það líka sem
fjarnám, svo við erum með um 40
nemendur hringinn í kringum landið
og meira að segja líka erlendis. Við
höfum þannig á síðustu árum verið
að leitast við að koma til móts við
ólíkar þarfir og þetta er liður í því.
Annars er þetta nám sem á ekki bara
erindi til þeirra sem starfa hjá ríki
eða sveitarfélögum. Það á alveg eins
erindi til fólks sem starfar fyrir hags-
munasamtök, félagasamtök og sjálf-
boðasamtök af ýmsu tagi. Og svo
auðvitað fyrirtæki sem starfa í nán-
um tengslum við hið opinbera. Enda
hefur sífellt verið að stækka á síð-
ustu árum sá geiri sem opinberum
verkefnum hefur verið vistað til. “
Og þeir aðilar þurfa að kunna góð
skil á forsendum opinberrar stjórn-
sýslu?
„Sannarlega,“ segir Margrét.
„Eins og kom fram í REI-málinu,
þar sem mættust í raun tveir ólíkir
heimar.“
Æ samofnara daglegu lífi
Ómar H. Kristmundsson bendir á
að nú þegar stefnir í að hið opinbera
verði að huga betur að ráðstöfun
fjármuna sé enn ríkari þörf fyrir fag-
lega undirstöðu svo unnt sé „að fá
meira fyrir minna.“
„Það hefur orðið sprenging í eft-
irspurn eftir þekkingu á þessu sviði
bara á síðustu 15 árum,“ segir Gunn-
ar Helgi. „Opinberi geirinn kallar
eftir sífellt fjölbreyttari og meiri fag-
þekkingu og aðsókn í MPA-námið og
raunar alla endurmenntun á þessu
sviði einnig, sýnir að það er gífurleg
eftirspurn eftir þekkingu sem nýtist
á þessu sviði. MPA og diplómanámið,
sem við bjóðum einnig og samsvarar
misserislöngu námi, hafa þann kost
að þar getur fólk fengið sína þekk-
ingu vottaða og metna, sem ekki er í
venjulegri endur- eða símenntun.“
„Og um leið aukið faglegan styrk
innan opinberu stjórnsýslunnar, “
bætir Margrét við.
„Við höfum ítrekað haldið ráð-
stefnur þar sem mættu 200-250
manns sem endurspeglar gríð-
arlegan áhuga á þessu viðfangsefni,“
segir Ómar. „Ég held að fólk sé farið
að gera sér betur grein fyrir því að
þetta fag snertir öll dagleg verkefni
stjórnenda hjá hinu opinbera en um
leið bara almenna borgara. Stjórn-
sýslulögin varða nánast daglegt líf
fólks. Ég hef til dæmis látið nem-
endur mína blaða í gegnum dagblað
og beðið þá um að benda á hvað í
blaðinu tengist opinberri stjórnsýslu.
Það má segja að það sé nánast eitt-
hvað um efnið á hverri blaðsíðu. Ég
held líka að fólk sé orðið meðvitað
um mikilvægi þess og það leiðir til
aukinnar eftirspurnar.“
„Svo er það auðvitað orðið svo að
opinberi geirinn tekur orðið til sín
um 45 prósent þjóðarframleiðsl-
unnar,“ bætir Margrét við. „Auðvit-
að má spyrja hvort það sé ekki full-
mikið en það er augljóst að það er
mjög mikilvægt að þar sé vel farið
með fé og að þessum hlutum sé vel
stjórnað.“
Ómar: „Auk þess starfa rúmlega
20 prósent af virku vinnuafli hjá hinu
opinbera svo þetta er gríðarstór
pakki.“
Sem suðupottur í tímum
Þríeykið segir að kennsla í meist-
aranámi í opinberri stjórnsýslu sé að
ýmsu leyti nýstárleg reynsla fyrir
kennara Háskólans, enda fái þeir þar
til sín nemendur með ríka og fjöl-
breytta reynslu úr atvinnulífi og op-
inberum rekstri.
„Þetta er einhver alskemmtileg-
asta kennsla sem maður kemst í,“
segir Gunnar Helgi. „Þarna er líka
kominn hópur fólks sem hefur skoð-
un á öllu og þykist jafnvel vita allt
meira og minna en er þarna af því að
því finnst það skemmtilegt og er að
styrkja sig í starfi. Úr þessu verður
mjög skemmtilegur suðupottur í tím-
um og lifandi kennsla. Maður lærir
sjálfur mikið af því að kenna þetta.
Margrét: „Síðan erum með heil-
mikið umhverfi utan um þetta nám.
Við reynum að láta námið fara fram
utan skólastofunnar líka, í samstarfi
við bæði innlenda og erlenda fræði-
menn og fagmenn, sem við fáum til
að halda fyrirlestra um mál sem eru
ofarlega á baugi í faginu. Í hverjum
mánuði eru opnir fyrirlestrar og mál-
þing. Við gefum út fræðirit, vefritið
Stjórnmál og stjórnsýslu. Síðan eru
þeir Ómar og Gunnar báðir leiðandi í
rannsóknum á sínum sviðum og
stýra stórum rannsóknarverkefnum
sem margir af nemendum okkar
tengjast og geta nýtt við sín loka-
verkefni. “
Ómar hefur frá árinu 2006 stýrt
viðamikilli könnun á stjórnun og
starfsumhverfi ríkisstofnana. Í síð-
ustu viku kynnti hann til lokanið-
urstöður úr könnunni sem snúa að
viðhorfum forstöðumanna til eigin
starfs og starfsaðstæðna, auk við-
horfa starfsmanna.
„Þar koma fram margar athygl-
isverðar niðurstöður, m.a. sú afger-
andi afstaða hjá forstöðumönnum að
núverandi regluverk í starfsmanna-
málum sé hamlandi, sérstaklega
hvað varðar uppsagnir. For-
stöðumenn eru einnig mjög mis-
ánægðir með samskipti sín við eigið
ráðuneyti. Það kom að jafnaði fram
mikill munur á afstöðu starfsmanna
til stjórnunar eftir tegund stofnana.
Það er áberandi hvað mikil óánægja
virðist ríkja meðal starfsmanna heil-
brigðisstofnana með stjórnun og
raunar allt starfsumhverfi sitt. Þar
er augljóslega verk að vinna.“
„Ég þekki vel til MPA-náms í
Bandaríkjunum,“ segir Ómar. „Og
sérstaða MPA-námsins hér er sú
hvað kemur að faginu óvenju hátt
hlutfall af fólki sem hefur mikla
starfsreynslu og er margt hvert
reyndir stjórnendur. Víða erlendis
væri námið sem við bjóðum í raun
það sem kallað er „executive MP“,
hreinlega vegna þess hve kemur að
því hátt hlutfall af reyndu fólki, bæði
forstöðumenn ríkisstofnana, lykilað-
ilar í sveitarfélögum, stjórn-
málamenn og þá verður ekki síst
þess vegna til þessi pottur sem
Gunnar Helgi er að tala um.“
Margrét: „Enda er svo sem sagt
um stjórnunarnám almennt að það
gagnist þér betur ef þú hefur áður
þurft að glíma við þau viðfangsefni í
veruleikanum. En auðvitað er líka
gaman fyrir þá sem eru ungir og að
koma beint úr BA-námi að vera með
þessu reyndara fólki og geta náð sér
þar í heilmikið tengslanet úr hinum
opinbera geira.“
Nánari upplýsingar um námið má
fá á www.mpa.hi.is.
Fjölbreytni og styrkur Háskól-
ans nýttur með nýjum hætti
Morgunblaðið/Ómar
Nám Margrét S. Björnsdóttir, Gunnar Helgi Kristinsson og Ómar H. Kristmundsson hafa haft veg og vanda af því
að þróa nýja sérhæfingarmöguleika í MPA-náminu. Námið hefur verið í boði í Háskóla Íslands í nokkur ár.