Morgunblaðið - 06.04.2008, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 6. APRÍL 2008 31
or.is • reykjavik.isEigendur rafbíla fá lykil að orkupóstum í afgreiðslu Orkuveitu Reykjavíkur að Bæjarhálsi 1 og bílastæðaskífur hjá Reykjavíkurborg í Borgartúni 10 -12.
fólk ýmissa erinda og þar gerast
mörg ævintýrin.
Góðar minningar frá æsku-
heimili
En þetta hús var líka um áratuga
skeið vinnustaður og einnig íbúðar-
hús Eyjólfs Eiríkssonar kaupmanns
og konu hans Ólínu Jónsdóttur frá
Mófellsstöðum í Skorradal. Þar
fæddust þeim tvær dætur, Margrét
og Oddný.
En hvernig skyldi hafa verið að
alast upp í þessu sérkennilega
gamla verslunar- og síðar hótelhús-
næði?
„Ég á góðar minningar frá æsku-
heimili mínu,“ segir Oddný Eyjólfs-
dóttir um Hafnarstræti 16.
„Það var stutt niður að höfn það-
an þá, sjórinn nær götunni, þar sem
nú er komin uppfylling sem
Tryggvagata er á. Götumyndin er
því mjög ólík því sem hún var. Gatan
sem lá frá Hafnarstræti yfir í Aust-
urstræti hét Kolasund. Fyrir aftan
húsið okkar var svolítil aðstaða fyrir
okkur systur þegar við vorum litlar,
róla og sandkassi, en að öðru leyti
lékum við okkur á Arnarhóli, þar
var stórt leiksvæði og hægt að renna
sér á sleðum. Hafnarstrætið var
mest verslunar- og skrifstofugata,
þess vegna sóttum við systur fé-
lagsskap til krakka sem bjuggu í
íbúðarhverfunum í nágrenninu.
Við bjuggum á efri hæðinni í
Hafnarstræti 16, en á neðri hæð var
á uppvaxtarárunum m.a. kaffisala
og fatabúð. Það var líka skemmti-
legt að hafa pósthúsið og lög-
reglustöðina við hliðina. En þrátt
fyrir það nágrenni var umhverfið ró-
legt, ég man ekki eftir neinum látum
á kvöldin, kannski einum eða tveim-
ur rólegum rónum.
Þetta var mjög miðsvæðis og því
mikill gestagangur hjá okkur, fólkið
okkar úr sveitinni kom iðulega við
og gisti eða fékk kaffisopa. Þess má
geta að á heimili okkar bjuggu alla
tíð nokkur einhleyp systkini móður
okkar, þetta var því stórt og mann-
margt heimili.“
Einstakt og
hefur listrænt gildi
Eyjólfur Eiríksson keypti Hafn-
arstræti 16 árið 1908 og erfingjar
hans og konu hans seldu það borg-
inni rösklega 90 árum síðar.
Um menningar- og byggingar-
sögulegt gildi Hafnarstrætis 16 seg-
ir Hjörleifur Stefánsson í bókinni
Kvosin: „ber enn einkenni klass-
ískrar húsagerðarlistar, svo sem
umbúnað við dyr, bjóra yfir glugg-
um á efri hæð og úrskurð á litlum
kvisti á framhlið.“
Í greinargerð um tillögu húsafrið-
unarnefndar ríkisins um húsið segir
að það sé vel varðveitt og „að mörgu
leyti einstakt og hefur mikið bygg-
ingarsögulegt og listrænt gildi …
það er eitt fárra húsa í nýklassískum
stíl, sem enn stendur nær óbreytt
frá því það fékk núverandi útlit um
1880.“ Þess er líka getið að Hafn-
arstræti 16 sé talið með fyrstu hús-
unum við götuna, reist sem versl-
unarhús skömmu eftir að Reykjavík
fékk kaupstaðarréttindi. Innra
skipulag hússins hefur lítið breyst
síðustu 100 árin.
Hafnarstræti 16 er sem sé að
stofni til frá 1792 og hefur lifað bylt-
ingu Jörundar hundadagakonungs
og atburði síðan. Þar bjó m.a. Bene-
dikt Sveinsson, faðir Einars Bene-
diktssonar skálds, um tíma og höf-
uðstöðvar Eimskipafélags Íslands
voru þar í fyrstu.
Þau Ólína og Eyjólfur höfðu til-
finningu fyrir sögulegum verðmæt-
um og héldu því húsinu við eftir
föngum í því formi, sem það var þeg-
ar það kom í eigu ættarinnar.
Eyjólfur, sem fæddist 1874, lést
1941, hann hafði lært veggfóðrun og
fór svo til framhaldsnáms í Kaup-
mannahöfn. Þar lærði hann einnig
húsgagnabólstrun. Hann starfrækti
húsgagnaverslun í Hafnarstræti 16
til 1918 en þá fékk hann spænsku
veikina og missti nokkuð af starfs-
orku sinni.
Eftir að Ólína var orðin ekkja bjó
hún áfram með dætrum sínum og
systkinum í Hafnarstræti 16. Hún
fluttist þaðan á heimili Oddnýjar
dóttur sinnar og eiginmanns hennar
Jóhannesar G. Helgasonar árið
1965. Hún lést 79 ára 1970. Erf-
ingjar Ólínu leigðu húsið eftir það til
ýmissa nota, efri hæðina sem íbúð-
arhúsnæði og þá neðri til verslunar-
reksturs. En nú er það sem sé komið
í eigu Reykjavíkurborgar og þar eru
sem fyrr sagði höfuðstöðvar Sam-
bands íslenskra myndlistarmanna
og Myndstefs.
gudrung@mbl.is
Morgunblaðið/RAX
Götumyndin Gömlu húsin við Hafnarstræti setja enn sem fyrr mikinn svip
á götuna, Hafnarstræti 16 yst af timburhúsunum.
Áður Svona leit Hafnarstræti 16 út þegar ákveðið var veita um 65 millj-
ónum króna í endurbætur á húsinu 1999.
– heimili!
Morgunblaðið/Kristinn
afskekktu þorpi. Það var ánægju-
legt að sjá hvað fjármunirnir frá
Íslandi höfðu skilað góðum ár-
angri,“ segir Katrín.
„Nýgengi malaríutilfella í einu
héraði hafði t.d. lækkað um 15 pró-
sentustig á örfáum árum. Í þessu
héraði hafði UNICEF Ísland dreift
malaríunetum sem voru fjár-
mögnuð frá Íslandi. Svona getum
við haft mikil áhrif. Þetta er lítið
ríki eins og Ísland og þess vegna
getum við haft þar raunveruleg
áhrif. Í Gíneu Bissá deyr fjórða
hvert barn innan fimm ára aldurs
og er malaría þar stór orsakavald-
ur.“
Hvernig líst þér á framtíð-
arhorfur Gíneu Bissá eftir heim-
sóknina?
„Við fengum tækifæri til að hitta
ráðamenn, forseta, forsætisráð-
herra og þónokkuð marga úr rík-
isstjórn Gíneu Bissá. Í þessum sam-
tölum varð maður strax var við
mikinn vilja til að halda þarna frið
og hefja kraftmikla uppbyggingu.
En stóri vandinn hjá þeim er orku-
leysi, þarna skortir orku til að
framleiða rafmagn til að geta hafið
framleiðslu í einhverjum mæli úr
þeirra náttúrulegu auðlindum sem
eru t.d. mangó, kasjúhnetur og
kókoshnetur, sem þarna er gnótt
af. Gínea Bissá er mjög „grænt
land“ og á mikið af náttúru-
auðlindum en ekki mikið af end-
urnýjanlegri orku. Þó eru þarna
möguleikar þar sem þekking okkar
Íslendinga gæti komið sér mjög
vel. Peningar eru ekki allt, þekk-
ingin er ekki síður dýrmæt.
Rafmagnið er í raun undirstaða
þess að þetta samfélag fari á flug
og geti hafið raunverulega vöru-
framleiðslu. Þarna sér maður tæki-
færin og líka í þessari frábæru
þjóð, þarna býr frábært fólk sem er
ekkert ólíkt okkur Íslendingum.
Mér leið vel þarna og ætla að fara
aftur.
Íslendingar geta líka lært heil-
mikið af íbúum í Gíneu Bissá og ég
sá í heimsókninni mörg tækifæri til
samstarfs og viðskipta milli þess-
ara landa. Ég tel mjög mikilvægt
að við beinum ekki bara sjónum
okkar að beinni peningaaðstoð
heldur að viðskiptatækifærum sem
geta þá verið undirstaða uppbygg-
ingar í þessu ríki, á forsendum
heimamanna, sem eiga jafnframt
mikil tækifæri á sviði ferða-
mennsku enda eiga Gíneu-
Bissábúar 92 gullfallegar og svo til
ósnortnar eyjar.“
Vináttuheimsókn íslensku sendi-
nefndarinnar stóð yfir frá 3.-9.
mars og var tilgangur hennar að
auka frekar tengslin milli landanna
tveggja. Í íslensku sendinefndinni
voru, auk Katrínar, Jóhannes Jóns-
son og Hreinn Loftsson úr stjórn
Baugur Group, Björgvin G. Sig-
urðsson viðskiptaráðherra, Helgi
Ágústsson sendiherra og Egill
Ólafsson tónlistamaður, ásamt
þeim Margréti Jónsdóttur, Geir
Gunnlaugssyni og Þorláki Karls-
syni frá Háskólanum í Reykjavík.
Hópurinn skoðaði sem fyrr kom
fram þann mikla árangur sem
náðst hefur í verkefnum UNICEF
Ísland í Gíneu-Bissá á sviði mennt-
unar og heilsugæslu og átti einnig
fundi með helstu ráðherrum lands-
ins, meðal annars forsætisráð-
herra.
Þingkonur Katrín með einni af þingkonunum sem sátu þing-
kvennafundinn með íslensku konunum.
Í miðjum barnahóp Börnin sem Katrín og sendinefndin hitti á ferð
sinni voru brosmild og glaðleg.
Háborð Katrín sat þingkvennafund í málefnum kvenna
í þingsal þinghússins í Bissá.
Ljósmynd/Ingibjörg Kjartansdóttir
gudrung@mbl.is