Morgunblaðið - 06.04.2008, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 6. APRÍL 2008 23
væri en um leið að ég tæki sjálf
ákvörðun um það hvað ég vildi gera.
„Við erum ekki að þvinga þig, við vit-
um að þetta er öðruvísi fyrir þig og
erfitt að tileinka sér sumt af þessu.
En þú velur bara sjálf.“
Það var því strax gott samband og
traust milli mín og tengdaforeldra
minna í þessum efnum. Þetta fór
aldrei út í að ég væri kannski litin
hornauga yfir því að ég gerði eitthvað
svona en ekki hinsegin. Þetta held ég
að hafi hjálpað mér mjög við að læra
að tileinka mér það sem ég vissi að
var mikilvægt fyrir þau, þau voru svo
klár í að segja mér hvað væri mik-
ilvægt og hvað ekki.
Það er mjög mismunandi hve
strangir hindúar eru á siðareglunum
og reglurnar eru fremur afslappaðar
á okkar heimili. Ég hef áttað mig á
því að mestu skiptir að sýna öldr-
uðum virðingu og leggja sitt af mörk-
um til að vera hjálplegur á heimilinu.
Fjölskyldan mín leggur mest upp úr
því að maður heiðri sjálft inntak sið-
anna.
Tengdamóðir mín sagði eitt sinn
að fólk ætti ekki að biðjast fyrir nema
það fyndi hjá sér þörf til þess. „Þú
biðst fyrir þegar þér hentar, þetta á
alls ekki að vera kvöð,“ sagði hún.
Ég lít á mig sem trúaða manneskju
en ekki bara kristna. Í raun trúi ég
jafn mikið á Krishna, eina af guðs-
ímyndum hindúa, eins og Krist eða
Búdda. Það fæðast allir með trú af
því að við erum öll Guðs börn. Þetta
er mín trú en það er algerlega undir
hælinn lagt hvernig við ræktum
þessa trú, hvernig við túlkum hana
og lifum hana og styrkjum, hve stórt
hlutverk hún spilar í lífi okkar.
Trúarbrögð er svolítið annað en þessi
trú sem ég er að tala um núna, þau
eru svo nátengd menningunni.“
Mikil áhrif kvenna
– Er hefð fyrir því að konur hafi
mikil áhrif meðal hindúa?
„Mjög mikil og sérstaklega inni á
heimilunum. Þær eru ekki látnar
gera allt eins og margir halda en þær
taka af skarið. Ég hef oft séð þetta
þar sem ég hef verið gestur. Konan
talar mest við börnin, hún er gest-
gjafinn á heimilinu, hún ræður því
hvað er borið á borð en fær auðvitað
aðra til að hjálpa sér við það, hver
hefur sitt hlutverk.
Þetta er lagskipt þjóðfélag, við töl-
uðum áður um stéttakerfið sem er
mörg þúsund ára gamalt. Ég hef
rætt þetta mikið við gamla afann.
Hann sagði mér að þegar samfélag
væri svona fjölmennt, eins og reynd-
in er og var í Indlandi, yrði lagskipt-
ing í samfélaginu. Stéttakerfið spratt
upp úr því hvaða störfum fólk gegndi.
Löng saga er á bak við þetta, svona
hefur þetta virkað öldum saman.
Það er mikill pólitískur vilji fyrir
breytingum, skiptingin er áfram til
staðar en það er minna lagt upp úr
henni en var. Mikið af þessu hefur
þurrkast út, fólk fer á milli stétta og
svo framvegis. Þjóðfélag Indverja er
að þróast eins og önnur þjóðfélög.“
Soffía segir vestrænan fréttaflutn-
ing frá þróunarríkjum oft mjög ein-
hliða, áhugi virðist eingöngu vera á
því sem miður fer, hungri, stríði, ör-
birgð. Fréttir frá Indlandi séu oft
þessu marki brenndar. Víst sé rétt að
margir Indverjar verði að láta ein-
hæfan mat nægja og sár fátækt og
vannæring séu til staðar. En margt
hafi líka áunnist og framfarir orðið á
mörgum sviðum.
Soffía fæst mest við ýmiss konar
verkefnastjórnun. Eitt af því sem
hún sinnir mikið er samstarf við
einkafyrirtæki um framleiðslu á bún-
aði og þróun aðferða til að leysa lýð-
heilsuvanda fátækra þjóða þannig að
verðið sé viðráðanlegt.
„Stundum snýst þetta um að
kanna hvort ríkisstjórnir landanna
geti fengið mikinn magnafslátt af
lyfjum, bóluefni eða einhverju öðru,
t.d. vogum sem notaðar eru til að
vigta börn. Þannig vogir eru bráð-
nauðsynlegar til að hægt sé að afla
traustra gagna um þyngd barna á
ákveðnu svæði, hvort þau séu óeðli-
lega létt eða meðalþunginn eðlilegur.
Einnig reynum við að semja um
kaup á fæðubótarefnum og þróa nýj-
ar aðferðir við að dreifa þeim. Við
höfum prófað að setja ákveðin bæti-
efni í hrísgrjón á Indlandi vegna þess
að þar er vannæring enn nokkurt
vandamál þótt hungur sé nánast
horfið. Fæðan er of einhæf og viss
efni skortir. Vannæringarvandinn er
reyndar stærri en menn hafa haldið,
það sá ég í nýrri skýrslu heilbrigð-
isráðuneytisins í Nýju-Delhí.“
Gott neysluvatn undirstaðan
Soffía segir að annað grundvall-
aratriði sé að tryggja fólki nægilega
mikið af góðu drykkjarvatni og bæta
ástand í holræsamálum. Áratugahefð
sé fyrir slíkum átaksverkefnum al-
þjóðastofnana en þau hafi ekki alltaf
borið nægilegan árangur.
„Það var ekki hægt að viðhalda
áhuganum og ekki fékkst alltaf pen-
ingur til að mæla árangurinn af átak-
inu, stundum rann þetta út í sandinn.
Við erum nú búin að þróa aðra hug-
mynd og Bill Gates hefur stutt þetta
verkefni. Við ætlum að markaðssetja
ódýran vatnshreinsunarbúnað sem
fólk getur haft á heimilinu. Yfirleitt
nær fólkið í vatn í næsta brunn í
þorpinu eða hverfinu, sum staðar er
auðvitað búið að leggja vatnsleiðslur í
húsin. Vandinn er að jafnvel þótt
vatnið sé hreint og gott þegar náð er í
það í brunninum er það oft fólkið sem
sækir það sem ekki gætir sín og
mengar það örverum með því að dýfa
höndunum í vatnsdunkinn. Þá skiptir
engu þótt yfirvöld sinni þeirri skyldu
sinni að sjá um að sjálft vatnsbólið sé
í lagi.
Skortur á hreinlæti, handþvottum
og þess háttar, hjá fátækari þjóð-
félagshópum veldur stöðugri vatns-
mengun. Hættan á því að fólk verði
óhreint um hendurnar er alltaf til
staðar og útskýra þarf fyrir því
hverjar afleiðingarnar séu. Þarna er
að finna aðalorsök niðurgangspestar
í litlum börnum sem veldur millj-
ónum dauðsfalla. En hreinsibúnaður-
inn með síunni getur gerbreytt
þessu.
Á búnaðinum er krani og því óþarfi
að snerta vatnið með höndunum áður
en þess er neytt og búnaðurinn þarf
ekki að kosta meira en fimm eða sex
dollara sem er orðið viðráðanlegt fyr-
ir marga.
En þetta dugar ekki fyrir þá allra
fátækustu, kannski er hægt að þróa
enn einfaldari og ódýrari búnað fyrir
þá. Verkefnið gengur út á að þróa
þannig tæki og við bendum fyr-
irtækjunum sem framleiða vöruna á
að markaðurinn sé geysistór, þau
geti hagnast á þessu á endanum.
Segja má að PATH leggi aðal-
áhersluna á þrennt: í fyrsta lagi að
efla stjórnkerfi á sviði lýðheilsu, ýta
undir betri aðferðir og tækni og loks
að hvetja til heilsusamlegri lífshátta.
Við teljum brýnt að lausnin sem
við bendum á hæfi vel menningar-
aðstæðum á hverjum stað, að lausnin
sé samþykkt af íbúunum. Oft þarf að
tala áhrifafólk á svæðinu til, fá það í
lið með sér en það getur komið upp
sú staða að maður gangi nánast á
vegg í þeim efnum. Sumu fátæku
fólki finnst best að nota áfram hefð-
bundnar aðferðir og það vill ekki
endilega nota vestræn klósett.“
Brjóstagjöf og sögusagnir
– Lyf og tækni eru kannski fyrir
hendi og nógir peningar en menning-
arveggurinn bremsar...
„Einmitt. Ég get nefnt sem dæmi
brjóstagjöf mæðra á Indlandi. Sumar
indverskar konur segja að það sé
ekki hollt að gefa börnunum brjóst.
einhver hefur sagt þeim þetta, þetta
er orðrómur sem fengið hefur vængi,
hljómar fáránlega í okkar eyrum en
er nú svona.
Við vitum ekki hvað veldur því að
svona sögur fara af stað og vitum
ekki á hverju þessi saga um brjósta-
gjöf byggist. Oft gerist þetta hjá fólki
þar sem menntunarstigið er lágt en
við þurfum nú ekki alltaf að leita
langt. Alls konar samsærissögur þríf-
ast stundum ágætlega í vestrænum
samfélögum þrátt fyrir góða mennt-
un.
Þegar unnið er að lýðheilsumálum
er það ekki alltaf lækningin sem
skiptir mestu heldur er það líka
hvernig verkstjórnin er. PATH ein-
beitir sé mjög að smitsjúkdómum
sem herja í þróunarlöndunum en
einnig leggjum við áherslu á umbæt-
ur sem snúa að fæðingarhjálp og að-
stoð við lítil börn.
Einfaldur hlutur eins og bóluefni
sem hægt er að geyma við stofuhita
getur skipt sköpum. Oft er ekki neitt
rafmagn til að knýja kæli til að
geyma bóluefni. Og jafnvel þó að fyr-
ir hendi sé eitthvert rafmagn eru inn-
viðir og stofnanir landsins stundum
svo léleg að ekki er hægt að koma
bóluefninu á rétta geymslustaðinn.
Alls konar stjórnunarvandi getur því
valdið erfiðleikum og þar reyna sér-
fræðingar okkar líka að benda á
lausnir,“ segir Soffía Dayal.
kjon@mbl.is
STÆRÐIR
42-52
KYNNUM
VOR- OG SUMAR
2008
DAGANA 3.-12. APRÍL
Hverfisgötu 6 101 Reykjavík
sími 562 2862
SAFT MÁLÞING UM ALLT LAND
SAFT, vakningarverkefni um jákvæða og örugga
netnotkun barna og unglinga á Netinu og tengdum
miðlum, stendur fyrir opnum málþingum um allt
land í apríl og maí 2008.
Akureyri•
Egilsstaðir•
Ísafj örður•
Stykkishólmur•
Höfn•
Nánari upplýsingar á www.saft .is
Borganes•
Sauðarkrókur•
Vestmanneyjar•
Selfoss•
Reyðarfj örður•
SAFT MÁLÞING
ÞÚ ERT ÞAÐ SEM ÞÚ
GERIR Á NETINU
Skógarhlíð 18 • sími 595 1000 • www.heimsferdir.is
Munið Mastercard
ferðaávísunina
Birt með fyrirvara um prentvillur. Heimsferðir áskilja sér rétt til leiðréttinga á slíku.
Ath. að verð getur breyst án fyrirvara.
Costa del Sol
3. maí - 7 nætur
10. maí - 12 nætur
Vorveisla á
frá kr. 39.990
Aðeins fáar íbúðir í boði!
Heimsferðir bjóða frábært sértilboð á síðustu sætunum í vorferðir til
Costa del Sol, vikuferð 3. maí og 12 nátta ferð 10. maí. Njóttu lífsins í
vorblíðunni á þessum vinsæla áfangastað við góðan aðbúnað. Bjóðum
takmarkaðan fjölda íbúða á þremur af okkar vinsælustu gististöðum,
Timor Sol, Principito Sol og Aguamarina á hreint ótrúlegum kjörum. Ath.
í ferð 3. maí er flogið til Jerez og ekið í rútu til Costa del Sol (heimflug
10. maí er beint frá Malaga).
Verð kr. 39.990 vika
Flug, skattar, gisting og ferð frá Jerez
flugvelli á hotel á Costa del Sol, m.v. 2
saman í stúdíóíbúð á Aguamarina eða
Timor Sol í viku.
Netverð á mann. Aukalega kr. 10.000 á
mann, m.v. 2 í íbúð með 1 svefnherbergi á
Aguamarina, Principito Sol eða Timor Sol.
Ótrúlegt sértilboð
- vinsælir gististaðir
Timor Sol
Principito Sol
Verð kr. 49.990 12 nætur
Flug, skattar, gisting og íslensk fararstjórn,
m.v. 2 saman í stúdíóíbúð á Aguamarina
eða Timor Sol í 12 nætur. Netverð á mann.
Aukalega kr. 10.000 á mann, m.v. 2 í íbúð
með 1 svefnherbergi á Aguamarina,
Principito Sol eða Timor Sol.
Netverð á mann m.v. 2 fullorðna og 2
börn, 2-11 ára, kr. 39.990 í íbúð með 1
svefnherbergi í 12 nætur.