Morgunblaðið - 11.07.2008, Blaðsíða 12

FRÉTTASKÝRING
Eftir Björn Jóhann Björnsson
bjb@mbl.is
T
íu ár eru liðin í dag, 11.
júlí, frá því að Hvalfjarð-
argöng voru opnuð fyrir
umferð almennings. Síð-
an þá hafa vel ríflega 14
milljónir ökutækja farið um göngin
og umferð er að meðaltali um 5.500
bifreiðar á sólarhring. Enn hefur um-
ferðarmetið ekki verið slegið sem sett
var fyrsta sólarhringinn, þegar
11.800 ökutæki fóru um göngin. Litlu
munaði þó 11. júlí 2003 að metið félli
en þá mátti aka frítt um göngin í til-
efni 5 ára afmælisins. Spölur, eigandi
og rekstraraðili ganganna, verður þó
ekki svo örlátur í dag á 10 ára afmæl-
inu. Ekki verður frítt um göngin, af
tæknilegum ástæðum, en haldið upp
á tímamótin með samkomu á Akra-
nesi fyrir starfsfólk og velunnara
Spalar.
Umferð um göngin hefur aukist
jafnt og þétt á þessum tíu árum,
nema að á síðustu mánuðum hefur
orðið fækkun, t.d. um 4,8% í júnímán-
uði, sem rakið er til hækkandi bens-
ínsverðs og samdráttar í efnahag
landsmanna.
Jarðgöngin voru á sínum tíma um-
deild framkvæmd og harðlega gagn-
rýnd af ýmsum aðilum, m.a. vegna
kostnaðar verksins og fjármögnunar
og einnig var talin hætta á miklum
leka í berginu undir Hvalfirði. Margir
veigruðu sér við því að fara undir
fjörðinn í fyrstu en þessi ótti er löngu
liðinn hjá langflestum. Göngin sem
margir óttuðust þá eru nú dásömuð í
dag sem gríðarleg samgöngubót.
Hvalfjarðargöng eru fyrsta einka-
framkvæmdin með gjaldtöku, þ.e.
sem fjármögnuð var af einkaaðilum
og veggjald rukkað til að greiða niður
kostnaðinn. Heildarkostnaður við
göngin var á sínum tíma um 5,5 millj-
arðar króna, en framreiknað nemur
kostnaðurinn um 10 milljörðum
króna. Útreikningar miðuðu við að
göngin hefðu greitt sig upp árið 2018
en langtímaskuldir námu um síðustu
áramót um 3,5 milljörðum.
Umferð um göngin hefur hins veg-
ar verið langt umfram það sem spáð
var, en í fyrstu var talið að meðaltals-
umferð yrði um 2.500 bílar á sólar-
hring. Forsvarsmenn Spalar telja að
miðað við núverandi umferð og
óbreytta gjaldskrá sé mögulegt að
leggja veggjaldið af síðla árs 2014 eða
2015.
Ávinningurinn augljós
Ávinningur af göngunum á þessum
tíu árum er augljós. Ferðatími milli
t.d. Reykjavíkur og Akraness styttist
verulega, eða úr 75 til 90 mínútum í
bíl fyrir fjörðinn niður í 35 til 40 mín-
útur. Ferð með Akraborginni tók um
klukkustund. Ferðatími lengra út á
land styttist að sama skapi.
Svo dæmi sé tekið um áhrif á
íbúaþróun þá hefur Akurnesingum á
þessum tíu árum fjölgað um 24%, til
samanburðar við 14% fjölgun lands-
manna á sama tíma. Íbúum í Borg-
arfirði hefur einnig fjölgað eftir að
samgöngur við höfuðborgarsvæðið
urðu greiðari. Sjálf göngin hafa einn-
ig skapað atvinnu, hjá Speli starfa nú
um 16 manns að jafnaði, þar af átta í
vaktavinnu í gjaldskýlinu. Allir
starfsmenn búa á Akranesi og þar í
grennd.
Gísli Gíslason, stjórnarformaður
Spalar ehf., og Gylfi Þórðarson, fram-
kvæmdastjóri félagsins, eru ekki í
nokkrum vafa um gildi ganganna fyr-
ir Vesturland og þjóðarbúið í heild
sinni. Reksturinn á göngunum hafi
verið farsæll og jákvæðu áhrifin langt
umfram þær væntingar sem menn
höfðu í upphafi. Þeir segja ferðaþjón-
ustu á svæðinu hafa tekið stakka-
skiptum, sumarhúsum á Vesturlandi
hafi fjölgað verulega og nýir mögu-
leikar opnast fyrir ungt fólk að sækja
sér menntun án þess að flytjast
burtu. Fyrir flutninga og aðra umferð
hafi einnig verið gott að losna við leið-
ina um Hvalfjörðinn.
Tvöfalda göngin
Spölur vill tvöfalda göngin og bora
önnur samhliða hinum núverandi,
þannig að einstefna verði í hvora átt.
Göngin kæmu að austanverðu og í að-
eins 25-35 metra fjarlægð frá hinum.
Tilraunaborun í bergið er lokið og að
sögn Gísla eru niðurstöður mjög já-
kvæðar. Spölur hefur bent á að göng-
in í dag þoli umferð allt að 6.000 bíla á
sólarhring að jafnaði. Þá geti farið að
skapast vandamál og meiri háttar
vandi verði við 7.500 bíla á dag, hvað
öryggi varðar. Að sögn Gylfa er vitað
um fá ef nokkur fordæmi fyrir því að
jarðgöng undir sjó séu tvöfölduð
svona eftir á.
Samgönguráðherra verður afhent
skýrsla í dag um hönnun nýrra jarð-
ganga og kostnaðaráætlun. Að sögn
Gísla og Gylfa gætu ný göng kostað
6,5 til 7,5 milljarða króna og verði
fljótlega tekin ákvörðun um að ráðast
í framkvæmdir gætu tvöföld göng
verið komin í gagnið innan þriggja
eða fjögurra ára. Gæla þeir við árin
2013 eða 2014 að ný göng verði vígð.
Eftir er að ákveða hvernig fjár-
mögnun verður háttað en ein leiðin
gæti orðið sú að framlengja veggja-
ldið. Vilja Spalarmenn að samhliða
verði ráðist í tvöföldun Vesturlands-
vegar á Kjalarnesi í tengslum við
lagningu Sundabrautar.
Ráðherrann orðvar
Ákvörðun um þetta verður að
koma frá stjórnvöldum. Kristján L.
Möller samgönguráðherra segir eng-
ar ákvarðanir hafa verið teknar. Hon-
um er kunnugt um vilja Spalarmanna
en bendir á að hvorki tvöföldun gang-
anna eða Vesturlandsvegar sé komin
inn á samgönguáætlun. Endurskoðuð
áætlun komi fram í haust. Á ein-
hverjum tímapunkti komi þó að því
að tvöfalda þurfi göngin sökum auk-
innar umferðar. „Þetta er í athugun
eins og margt annað,“ segir ráðherra
og er varkár. En um Hvalfjarð-
argöngin í dag segir hann þau hafa
margsannað gildi sitt.
Nú dásama landsmenn
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Frumkvöðlar Gísli Gíslason og Gylfi Þórðarson börðust fyrir göngunum á sínum tíma og hafa tengst þeim frá upp-
hafi. Gísli tók við af Gylfa sem stjórnarformaður Spalar árið 1996, Gylfi hefur lengst af verið í stjórn og við fráfall
Stefáns Reynis Kristinssonar framkvæmdastjóra í árslok 2005 tók hann við þeirri stöðu og gegnir enn í dag.


      





 
   



 
   





12 FÖSTUDAGUR 11. JÚLÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Hvalfjarðargöngin 10 ára