Morgunblaðið - 03.11.2008, Blaðsíða 22

22 Umræðan
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 3. NÓVEMBER 2008
Þetta er handbókin í ár fyrir stjórnendur sem eiga eftir að ákveða hvað
fyrirtækið ætlar að gefa samstarfsaðilum, viðskiptavinum og eigin
starfsfólki í jólagjöf.
Glæsilegur blaðauki um allt sem snýr að jólagjöfum frá
fyrirtækjum til starfsfólks og viðskiptavina fylgir
Viðskiptablaði Morgunblaðsins 13. nóvember.
Allar nánari upplýsingar veitir Sigríður Hvönn Karlsdóttir
í síma 569 1134 og 692 1010 eða sigridurh@mbl.is
Auglýsendur!
Pantið fyrir kl. 16 mánudaginn 10. nóvember.
Jólagjafir frá fyrirtækjum
BIRGIR Ármanns-
son, þingmaður Sjálf-
stæðisflokks, lýsir
þeirri skoðun sinni í
ágætri grein í Morg-
unblaðinu í gær, að
skilyrði Maastricht-
sáttmála Evrópusam-
bandsins um peninga-
mál og ríkisfjármál séu
holl og góð markmið í
efnahagsstjórn. Þessu geta flestir
verið sammála.
Engum þessara markmiða er hins
vegar raunhæft að ná með litlu, opnu
hagkerfi en einangraða peninga-
málastjórn (þau ákvæði Maastricht-
sáttamálans sem Birgir vitnar í eru
númeruð hér að neðan):
1. Halli á rekstri hins opinbera má
ekki vera 3% af landsframleiðslu.
2. Skuldir hins opinbera mega
ekki vera yfir 60% af landsfram-
leiðslu.
Þessu getum við ekki náð meðan
við þurfum á nokkurra ára fresti að
fara í kostnaðarsama herför á vegum
ríkissjóðs til að stemma stigu við
efnahagsójafnvægi. Ekki dugir að
klappa sjálfum sér á öxlina fyrir að
hafa skuldlausan ríkissjóð – í örfá ár,
meðan á mesta góðærinu stóð, og
með geysihröðum vexti skattbyrði
sem hlutfalls af landsframleiðslu.
Herkostnaður ímynd-
aðs hagstjórnarlegs
sjálfstæðis er of hár.
3. Verðbólga sé ekki
meiri en 1,5% umfram
meðaltal í þeim þremur
ESB-ríkjum sem hafa
minnsta verðbólgu
undangengið ár.
Bæði inn- og útflutn-
ingur leikur mjög stórt
hlutverk í verðbólgunni
gegnum peningamagn
og verðlag, og er háður
gengi krónunnar. Þá
hafa verðtrygging og þáttur fast-
eigna sterk áhrif á gjaldaliði, sem er
vítahringur víxlhækkana. Við erum
ekki sjálfráð um verðbólguna meðan
við rekum sjálfstæðan gjaldmiðil
sem krefst verðtryggingar.
4. Langtímanafnvextir (á mæli-
kvarða skuldabréfa ríkisins til 10
ára) séu ekki meiri en 2% umfram
samsvarandi vexti í þeim þremur að-
ildarríkjum ESB sem hafa minnsta
verðbólgu.
Jafnvel þótt hér væri talað um
raunvexti er algerlega fráleitt að
þetta náist – nema þá helst að rík-
issjóður svo gott sem hætti útgáfu
skuldabréfa og svelti markaðinn,
nokkuð sem stefnir í þveröfuga átt í
dag. Það er einfaldlega allt of kostn-
aðarsamt í formi áhættu (sveiflna) að
reka sérstakan, örlítinn gjaldmiðil.
Gjaldmiðillinn króna virkar eins og
afföll af skuldabréfum ríkisins.
5. Að gengi gjaldmiðils umsókn-
arríkisins hafi ekki sveiflast umfram
15% vikmörk í kringum tiltekið við-
miðunargengi undangengin tvö ár.
Vilja menn reyna að festa gengi
krónunnar með handafli eins og á
áttunda áratugnum? Vilja menn
borga með gjaldmiðlinum árum
saman gegnum himinháa stýrivexti
eins og undanfarin ár? Hagkerfi sem
er einn þúsundasti af stærð Evr-
ópska hagkerfisins getur ekki sveifl-
ast í takt við það nema vera um borð
í sama fleyinu.
Ég skora á Sjálfstæðisflokkinn að
láta af þeim hugmyndum, að ímynda
sér að á tímum hnattvæðingar geti
Íslendingar rekið opið hagkerfi án
jarðtengingar við umheiminn. Í slíku
felst ekki sjálfstæði, heldur sjálfs-
eyðing.
Þegar væntingar rætast
Guðmundur Löve
skrifar um efna-
hagsmál
» Til að ná mark-
miðum Maastricht-
sáttmálans um efna-
hagsmál þarf Ísland að
taka óvefengjanleg
skref í átt að Evrópu-
sambandsaðild. Ekki öf-
ugt.
Guðmundur Löve
Höfundur er rekstrarhagfræðingur
og hefur unnið að útrás alvörufyr-
irtækja í áratug.
ÞORSTEINN og
Jón Bjarnasynir
bændur í Skaftafelli
um miðja 19. öld létu
það boð út ganga að
skóg mætti ekki taka
í Skaftafelli nema að
fengnu leyfi. Ná-
granni þeirra fór þó í
skóg og með hesta
sína klyfjaða mætti hann Jóni
Bjarnasyni sem brá hnífi og skar
viðarklyfjarnar niður af öllum
hestunum. Ekki gerðu menn frek-
ari tilraunir til skógartekju í
Skaftafelli án leyfis og um 1940
var Bæjarstaðarskógur í Mors-
árdal orðinn hávaxnasti skógur
landsins samanber kennslubækur í
landafræði. Einfalt dæmi um að
stjórnun auðlindanýtingar, nátt-
úruvernd, skilar árangri.
Í Bandaríkjunum starfa Nátt-
úruverndarsamtökin Environmen-
tal Defense Fund eða Umhverf-
isvarnasjóðurinn. Í fyrra birtu
þessi samtök skýrslu um banda-
rískan sjávarútveg með nið-
urstöðum ítarlegra rannsókna á
stjórn fiskveiða þar í landi. Skýrsl-
unni fylgdi áskorun til stjórnvalda
að taka upp veiðistjórnun með
framseljanlegum aflahlut, af nátt-
úruverndarástæðum.
19. september síðastliðinn birtist
í tímaritinu Science rannsókn-
arskýrsla tveggja hagfræðinga og
eins sjávarlíffræðings (Costello.
Gaines og Lynham) og þeir kom-
ast að sömu niðurstöðu og EDF að
heimild til framsals aflaheimilda
stuðli að náttúruvernd. Það mik-
ilvægasta er að þessi rannsókn
nær til 11135 – ellefu þúsund eitt
hundrað þrjátíu og fimm – útgerð-
arfyrirtækja um allan heim á ár-
unum 1950 til 2003, hún nær yfir
53 ár.
Niðurstaða vísindamannanna er
að veiðistjórn með framselj-
anlegum aflahlut stöðvar eyðingu
fiskistofna og stuðlar, þegar best
lætur, að uppgangi þeirra. Með
öðrum orðum frjálst framsal tak-
markaðra veiðihlunninda tryggir
sjálfbærni fiskveiða. Árangur
þessarar veiðistjórnunaraðferðar
fyrir náttúruvernd hefur aldrei
verið kortlagður með jafn óyggj-
andi hætti.
Það er stutt síðan við Íslend-
ingar fórum að hlíta ráðum fiski-
fræðinga um hámarksafla en fæst-
ir efast um að framsalið dragi úr
heildarkostnaði við
veiðarnar. Neikvæð
áhrif framsals á bú-
setu er enn óleystur
vandi en hann er hægt
að leysa ef hags-
munaaðilar og stjórn-
völd koma sér saman
um réttindi og skyldur
allra sem málið snert-
ir.
Þær raddir heyrast
nú að auka þurfi afla-
heimildir til að auka
tekjur okkar. Aukning
aflaheimilda fjölgar veiðistundum
og ef tilgangurinn er að auka
tekjur þjóðarbúsins verður að
selja fiskinn strax (skyndilausn) en
aukið framboð lækkar fiskverð.
Eftir stendur þá spurningin hvort
fjölgun veiðistunda, aukinn kostn-
aður, aukning veiðiheimilda og
aukið framboð á mörkuðum skili
tilætluðum árangri.
En eitt er alveg víst. Í aukningu
veiðiheimilda á fiski felst sama
hætta og í auknum heimildum til
að veiða sparifjáreigendur. Stofn-
inn hlýtur af því skaða.
Við settum upphaflega lög um
stjórn fiskveiða í þeirri von að
stöðva mætti hrun fiskistofna okk-
ar og þótt naumt standi hafa
stofnarnir ekki hrunið enn og vís-
bendingar um að stofninn sé að
hjarna við. Niðurstaða Costello.
Gaines og Lynham gefur góða von
um framtíðina ef við berum gæfu
til að hlusta á ráð fiskifræðinga og
halda veiðum innan sjálfbærra
marka.
Lækkun kostnaðar við veiðar er
miklu betri og varanlegri tekju-
möguleiki en aukning aflaheimilda.
Við megum ekki, enn eina ferð-
ina, fara íslensku leiðina og glepj-
ast af fyrirheitum um skjótfenginn
gróða.
Heimildir:
http://www.edf.org/page.cfm?ta-
gID=1742
http://www.sciencemag.org/cgi/
content/abstract/sci;321/5896/1678
Ekki auka
kvótann
Stefán Benedikts-
son skrifar
um fiskistofna og
kvóta
Stefán Benediktsson
» Í aukningu veiði-
heimilda á fiski felst
sama hætta og í auknum
heimildum til að veiða
sparifjáreigendur.
Stofninn hlýtur af því
skaða.
Höfundur er arkitekt.
MÉR hefur þótt
mjög miður hvernig
ASÍ hefur hagað mál-
flutningi sínum síðustu
vikur og þá sér-
staklega hvernig þið
fögnuðuð aðkomu Al-
þjóðagjaldeyrissjóðs-
ins að málum hér. Vor-
uð þið að hugsa um
umbjóðendur ykkar
með slíkum yfirlýsingum?
Þrátt fyrir að hafa kynnt mér vel
starfsemi þessa sjóðs þekki ég engin
dæmi þess að forystumaður í verka-
lýðshreyfingu hafi gefið honum já-
kvæða umsögn eins og þú gerðir á
dögunum. ASÍ er því einstök hreyf-
ing að þessu leyti nema þú getir bent
mér á önnur dæmi. Hvað segja til að
mynda kollegar þínir í Suður-
Ameríku?
Í Suður-Ameríku hefur almenn-
ingur þurft að færa stórkostlegar
fórnir vegna þess að
ríkisstjórnir viðkom-
andi landa fylgdu eftir
tilmælum sjóðsins.
Sömu sögu er að segja
af Rússlandi, Júgó-
slavíu og mörgum lönd-
um í Asíu.
Af orðum þínum að
dæma mátti ætla að
sjóðurinn starfaði
meira í anda Hjálp-
arstofnunar kirkjunnar
eða Rauða Kross Ís-
lands frekar en að vera
lögregla utan um frjáls-
hyggjuhagfræði.
Engar verulegar breytingar hafa
orðið á starfsemi sjóðsins þrátt fyrir
skipbrot á hugmyndafræði hans um
allan heim. Fyrstu aðgerðir sjóðsins
í að hækka vexti hér á landi gefa líka
til kynna hvað koma skal; skatta-
hækkanir og niðurskurður ríkis-
útgjalda (velferðarþjónustu). Al-
þjóðagjaldeyrissjóðurinn er
nefnilega ekki mikið fyrir að breyta
um aðferðafræði.
Hvernig stendur svo á því að það
komi ASÍ verulega á óvart að stýri-
vextir voru hækkaðir að kröfu IMF
eins og þú sagðir í útvarpinu? Ætlið
þið svo að mæta ægilega hissa þegar
sjóðurinn fer fram á skattahækkanir
eða niðurskurð á ríkisútgjöldum
(velferðarþjónustu)? Hafið þið ekk-
ert kynnt ykkur hvernig sjóðurinn
starfar og hverjar kröfur hans yf-
irleitt eru? Og ef ekki hvers vegna
voruð þið að fagna komu hans?
Það eina sem ég bið um er að þið
sendið ekki frá ykkur fleiri vanhugs-
aðar yfirlýsingar. Er það kannski til
of mikils mælst?
Opið bréf til nýkjörins forseta ASÍ
Huginn Freyr Þor-
steinsson er ósáttur
við yfirlýsingar for-
seta ASÍ
» Forseti ASÍ verður
að útskýra hvers
vegna aðkomu Alþjóða-
gjaldeyrissjóðsins að
málum hér er fagnað.
Saga hans gefur ekki til-
efni til þess.
Huginn Freyr
Þorsteinsson
Höfundur er formaður Vinstri
grænna á Akureyri.