Morgunblaðið - 05.11.2008, Blaðsíða 4

4 Fréttir
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 5. NÓVEMBER 2008
Eftir Magnús Halldórsson
magnush@mbl.is
HJÖRLEIFUR Kvaran, forstjóri
Orkuveitu Reykjavíkur, segir stöðu
Orkuveitunnar vera erfiða og að
framkvæmdir sem fyrirhugaðar
voru á vegum fyrirtækisins á næsta
ári séu í uppnámi vegna erfiðleika á
fjármálamörkuðum.
Ekki hefur tekist að útvega lán til
þess að standa undir framkvæmdum
næsta árs. Um 170 milljóna evra,
tæplega 28 milljarða króna, láni frá
Evrópska fjárfestingarbankanum
var frestað um miðjan síðasta mán-
uð. Það átti að nota til að fjármagna
fyrirhugaðar framkvæmdir næsta
árs.
Lánaafgreiðslu lokað
„Það er sama staða hér eins og
annars staðar. Norræni fjárfesting-
arbankinn, þar sem við áttum inni
lánaumsókn, hefur lokað á öll útlán
út þetta ár. Við ætluðum að fá þaðan
lán til að fjármagna holræsafram-
kvæmdir á Vesturlandi. Það lán bíð-
ur fram á næsta ár ef ekki lengur,“
segir Hjörleifur.
Hann segir lánaafgreiðslu í öðrum
bönkum sem Orkuveitan hefur skipt
við, meðal annars Evrópubankanum
og Þróunarbanka Evrópu, ekki vera
fyrir hendi eins og staða mála sé nú.
Hjörleifur segir banka erlendis
bíða eftir því að stöðugleiki komist á
í íslensku efnahagslífi svo mögulegt
sé að meta öryggi þess að lána ís-
lenskum fyrirtækjum, bæði í einka-
og opinberri eigu, með nákvæmum
hætti. „Það verður bið á því að lán
verði afgreidd hingað á meðan ekki
er ljóst hvernig mál þróast. Lán okk-
ar hafa ekki verið afturkölluð en þau
eru í óvissu, eins og hjá öllum öðr-
um.“ Lánið frá Evrópska fjárfest-
ingarbankanum átti að tryggja fjár-
mögnun fyrir framkvæmdir og
smærri verkefni á vegum Orkuveit-
unnar vel fram á árið 2010.
Orkuveita Reykjavíkur skuldaði í
lok júní um 137 milljarða í erlendri
mynt, samkvæmt árshlutareikningi
fyrirtækisins. Síðan þá hefur krónan
veikst um að minnsta kosti 28 pró-
sent. Skuldirnar hafa samkvæmt því
hækkað um tæplega 40 milljarða.
Gengi krónunnar er að nokkru leyti
óljóst um þessar mundir, þar sem
gjaldeyrisviðskipti hafa gengið treg-
lega.
Gengisþróun hefur verið erfið
„Það skiptir okkur auðvitað miklu
máli að gjaldeyrisviðskipti séu eðli-
leg í landinu og jafnvægi ríki. Það er
eins fyrir okkur og önnur fyrirtæki
með lán í erlendri mynt, að geng-
isþróun síðustu mánaða hefur verið
okkur erfið. Ég man nú að það var
töluvert áfall þegar gengivísitalan
fór snögglega í 150 á vormánuðum.
Síðan hefur hún veikst áfram mjög
hratt og þessi þróun er vitaskuld
mikið áhyggjuefni. Vonandi munu
boðaðar aðgerðir og lántökur rík-
isins snúa þessari þróun við.“
Áætlanir í uppnámi
 Skuldir Orkuveitu Reykjavíkur hafa vaxið um 40 milljarða
á þremur mánuðum  Lokað er á lánafyrirgreiðslu
SKULDIR Orkuveitu Reykjavíkur (OR) hafa vaxið um rúmlega 440 millj-
ónir króna á hverjum degi, síðustu þrjá mánuði, eða sem nemur um 40
milljörðum. Þar ræður mestu að skuldir félagsins eru nær eingöngu í er-
lendri mynt. Þetta getur skapað umtalsverð rekstrarvandamál fyrir OR
haldist krónan áfram veik til lengri tíma. Stór hluti tekna Orkuveitunnar
er í íslenskum krónum, en þó einnig í erlendri mynt. Þetta gerir stöðu OR
að mörgu leyti viðkvæmari en stöðu Landsvirkjunar, stærsta opinbera
orkufyrirtækisins, þegar horft er til skuldastöðunnar. Þar ræður mestu að
stærri hluti tekna Landsvirkjunar er í erlendri mynt, sem dregur úr sveifl-
um og áhrifum á efnahagsreikning fyrirtækisins.
440 milljónir á hverjum degi
Morgunblaðið/Ómar Óskarsson
Höfuðstöðvar OR Framkvæmdir Orkuveitu Reykjavíkur á næsta ári eru í mikilli óvissu vegna erfiðra aðstæðna.
Eftir Elvu Björk Sverrisdóttur
elva@mbl.is
„ÞAÐ hefur töluvert mikið verið
hringt hingað úr ýmsum áttum, bæði
fólk úr byggingariðnaði og úr bönk-
unum. Þetta eru aðallega konur sem
hafa verið að vekja athygli á því að
þeim hafi verið sagt upp, en ekki
körlum sem unnu við hliðina á þeim.“
Þetta segir Kristín Ástgeirsdóttir,
framkvæmdastýra Jafnréttisstofu.
Jafnréttisstofa hefur undanfarið birt
auglýsingar í blöðum þar sem bent
er á að mismunun á grundvelli kyns
sé bönnuð. Þar segir m.a. að slíkt
gildi að sjálfsögðu einnig um upp-
sagnir, en tekið er fram að auglýs-
ingin sé birt að gefnu tilefni.
Í hópi þeirra kvenna sem hafa haft
samband eftir að hafa verið sagt upp
eru verkfræðingar og fyrrverandi
bankastarfsmenn. Kristín segir að
meðal þess sem komið hafi í ljós eftir
að uppsagnirnar dundu yfir sé launa-
munur milli kynja í sambærilegum
stöðum. Hún tekur dæmi um konu
sem starfaði í banka og fékk upp-
sagnarbréf á dögunum. „Hún komst
að því að hún hafði unnið við hliðina á
karlmanni í ákveðinn tíma, í sama
starfinu. Svo var báðum sagt upp og
þá kom fram í umræðunni að hann
hafði haft 800 þúsund krónur í mán-
aðarlaun og hún 400 þúsund,“ segir
Kristín. Þessi launamunur hafi átt
sér stað í krafti launaleyndar.
Kristín segist óttast að gamlar
hugmyndir um að konur hafi fyrir-
vinnu geti haft áhrif þegar teknar
eru ákvarðanir um hverjum skuli
sagt upp í samdrætti á vinnustöðum.
Hins vegar sé staðan sú að margar
konur séu eina fyrirvinnan á sínu
heimili. Önnur skýring geti verið sú
að yfirmenn á vinnustöðum séu að
„redda vinum sínum“.
Nýju bankarnir gegn lögum
Kristín segir að auglýsing Jafn-
réttisstofu sé jafnframt tilkomin
vegna þess hvernig staðið var að
ráðningu í stöður yfirmanna í nýju
ríkisbönkunum. „Það er ákaflega
sláandi að í öllu talinu um nýja Ís-
land og nýju gildin, þá gerist það í
Landsbankanum að þar eru karlar 9
af 11 helstu stjórnendum, 8 af 12 í
Glitni og 9 af 11 í Kaupþingi,“ segir
Kristín. Þótt konur gegni tveimur af
þremur bankastjórastöðum í nýju
bönkunum, dugi það ekki til. Kristín
kveðst velta fyrir sér hver sé ábyrg-
ur fyrir þessum ráðningum.
Ráðningarnar séu í miklu ósam-
ræmi við ný jafnréttislög, sem sam-
þykkt voru á þessu ári. Þar segir
m.a. að sérstaklega skuli gætt að því
að jafna stöðu kynjanna í stjórnun-
arstöðum.
Jafnréttisstofa skrifaði öllum
bönkum bréf og óskaði skýringa á
því hvernig hefði verið skipað í yf-
irmannastöðu í nýju ríkisbönkunum,
en svör hafa ekki borist. Jafnframt
hefur Jóhanna Sigurðardóttir, fé-
lagsmálaráðherra, skrifað bönkun-
um vegna þessa.
Konan fékk
helmingi lægri
laun en karlinn
Leita til Jafnréttisstofu eftir uppsögn
Morgunblaðið/Golli
Réttur Margir hafa leitað til Jafn-
réttisstofu eftir hrinu uppsagna.
Í HNOTSKURN
»Í nýjum jafnréttislögumsegir m.a. að atvinnurek-
endur skuli leggja sérstaka
áherslu á að jafna hlut
kynjanna í stjórnunar- og
áhrifastöðum.
»Þar segir líka að starfs-mönnum sé ávallt heimilt
að skýra frá launakjörum sín-
um ef þeir kjósa svo.
FJÓRIR karlmenn á þrítugsaldri
voru handteknir í höfuðborginni í
gær grunaðir um að hafa nauðgað
17 ára stúlku í heimahúsi á höf-
uðborgarsvæðinu aðfaranótt
þriðjudags. Búið er að leggja fram
kæru á hendur mönnunum.
Samkvæmt upplýsingum lögregl-
unnar ber stúlkan að mennirnir
hafi eftir árásina ekið henni á ann-
an stað í borginni síðla nætur og
látið hana þar út úr bílnum. Hún
hringdi á lögreglu sem flutti hana á
neyðarmóttöku. Stúlkan gat lýst bíl
mannanna og í framhaldinu voru
þrír þeirra handteknir snemma í
gærmorgun og lýst eftir fjórða
manninum sem handtekinn var síð-
degis sama dag. Mennirnir voru all-
ir yfirheyrðir í gær og leiddir fyrir
dómara þar sem krafist var viku
gæsluvarðhalds yfir þeim. Þegar
Morgunblaðið fór í prentun hafði
dómari þegar fallist á gæslu-
varðhaldsóskina í máli mannanna
þriggja sem handteknir voru í gær-
morgun en eftir var að leiða fjórða
manninn fyrir dómara.
Fjórir hand-
teknir vegna
nauðgunar
FRÉTTASKÝRING
Eftir Bergþóru Njálu Guðmundsdóttur
ben@mbl.is
FÓLKI hefur fjölgað meira á Íslandi
í ár en spár Hagstofunnar gerðu ráð
fyrir. Útlit er þó fyrir að fljótlega
fari að draga úr þeirri fjölgun vegna
efnahagsástandsins.
Hagstofa Íslands endurskoðar
mannfjöldaspár að jafnaði á þriggja
ára fresti og var síðasta spá gefin út
í nóvember í fyrra. „Þá var þegar
farið að dragast saman á atvinnu-
markaði svo við gerðum ráð fyrir að
það flytti talsvert af fólki til útlanda
á árinu,“ segir Ólöf Garðarsdóttir,
deildarstjóri mannfjöldadeildar. „Í
staðinn fluttu töluvert margir til
landsins í sumar og fram á haust svo
spáin frá í fyrra er í dag langt undir
því sem mannfjöldinn er í reynd.
Hins vegar eigum við von á að þetta
breytist því við vitum að þessa dag-
ana eru margir að flytjast á brott.“
Hún bætir því við að sú fækkun
komi ekki strax fram í gögnum
deildarinnar. „Við höfum aðallega
stuðst við skráningar í og úr þjóð-
skrá en slíkar tilkynningar berast
yfirleitt seint. Ennþá sjáum við því
ekki þessa fækkun sem orðin er.“
Mannfjöldaspá endurskoðuð
Næsta mannfjöldaspá væri að öllu
óbreyttu væntanleg eftir tvö ár en
þar sem miklar breytingar eru í upp-
siglingu segir Ólöf líklegt að spáin
verði endurskoðuð á næsta ári. Hún
á hins vegar ekki von á öðru en að
landsmönnum haldi áfram að fjölga.
„Frjósemi er svo mikil á Íslandi að
það þarf gríðarlega mikinn brott-
flutning til að við förum í mínus.“
Þannig eignast hver kona hér á landi
2,1 börn að meðaltali sem er langt
yfir meðaltali grannríkja okkar og
flestra Evrópulanda. „Og þar sem
dánartíðnin er svona lág er það ríf-
legt til að viðhalda mannfjöldanum.“
Að hennar sögn er erfitt að sjá
fyrir hvort kreppan sem slík hafi
áhrif á þessa frjósemi. „Í stórum
kreppum eins og á árunum 1930 til
1940 dró úr frjósemi alls staðar á
Vesturlöndum. Á þeim tíma vissi
fólk hvernig átti að koma í veg fyrir
barneignir og nýtti sér greinilega þá
þekkingu. Hins vegar er spurning
hvað gerist núna því frjósemi hefur
verið að aukast á Íslandi, öfugt við
annars staðar.“
Ólöf á þó von á því að það geti
breyst þegar fram í sækir. „Ekki
síst vegna þess að nú er fæðing-
arorlof beintengt við tekjur fólks hér
á Íslandi líkt og hefur verið lengi á
hinum Norðurlöndunum. Áður sá
maður ekkert samhengi milli barn-
eigna og atvinnuástands hérlendis
en þegar við skoðum hin Norð-
urlöndin þá dregur úr frjósemi í
svona erfiðu efnahagsástandi og ég
gæti alveg trúað því að það gerðist
núna hjá okkur. Á hinn bóginn getur
svona ástand alveg haft þveröfug
áhrif – að fólk hugsi sem svo að það
sé eins gott að nota tímann til barn-
eigna þegar það hefur ekki vinnu.“
Meiri fólksfjölgun en spáð var
 Fleiri fluttust til landsins á þessu ári en spár gerðu ráð fyrir  Búist við því að
draga fari úr fjölguninni  Aukning í frjósemi á Íslandi, öfugt við annars staðar
Í HNOTSKURN
»Spár gerðu ráð fyrir 313þúsund manns á landinu
árið 2008 en 1. október sl. var
mannfjöldinn rúmlega 320
þúsund.
» Í fyrra fæddust 4560 lif-andi börn á landinu.
»Frá jan. til sept. í ár flutt-ust 4.687 fleiri til landsins
en frá því. Aðfluttir útlend-
ingar skýra fjölgunina því ís-
lenskum ríkisborgurum fækk-
aði um 261 á þessum tíma.