Fréttablaðið - 13.05.2009, Blaðsíða 32

Fréttablaðið - 13.05.2009, Blaðsíða 32
MARKAÐURINN 13. MAÍ 2009 MIÐVIKUDAGUR6 S K O Ð U N Sögurnar... tölurnar... fólkið... ÚT GÁFU FÉ LAG: 365 miðlar ehf. RIT STJÓRI: Óli Kr. Ármannsson, olikr@markadurinn.is RITSTJÓRN: Jón Aðalsteinn Bergsveinsson, jonab@markadurinn.is AUGLÝSINGASTJÓRI: Jón Laufdal RIT STJÓRN OG AUGLÝSING AR: Skaftahlíð 24, 105 Reykja vík AÐ AL SÍMI: 512 5000 SÍMBRÉF: 512 5301 NETFÖNG: rit stjorn@markadurinn.is og aug lys ing ar@markadur- inn.is VEFFANG: visir.is UM BROT: 365 miðlar ehf. PRENT VINNSLA: Ísa fold arprent smiðja ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Markaðinum er dreift ókeyp is með Fréttablaðinu Markaðurinn áskil ur sér rétt til að birta allt efni blaðs ins í staf rænu formi og í gagna bönk um án end ur gjalds. V I K U L E G V E F R Á Ð Í B O Ð I A L L R A Á T T A Margt gott er að finna í 100 daga áætluninni sem ríkisstjórnin nýja kynnti á sunnudag, en í honum endurspeglast vitanlega hversu ærin verkefni er við að fást. Um leið er ljóst að þarna geta haldist í hendur lausnir sem snerta fleiri en einn málaflokk. Þannig á að taka í ríkisstjórn ákvörðun um eig- endastefnu og eignarhald bankanna sem mögulega kynni að verða er- lent, eftir því hvernig gengur að ná samkomlagi milli nýju bankanna og kröfuhafa erlendu bankanna. Ljúka á við efnahagsreikninga nýju bank- anna og endurfjármagna þá. Þessir hlutir verða illa sundur slitnir og líkast til með mikilvægari verkefnum sem við er að fást, því samskiptin við kröfuhafa bankanna (sem margir hverjir eru risastórir alþjóðabankar) ráða því að stórum hluta hvernig þjóðinni kemur til með að ganga að fjármagna sig næstu áratugina. Gangi kröfuhafarnir frá þessu samningaborði með þá tilfinn- ingu í maganum að komið hafi verið fram við þá af ósanngirni er hætt við því að það komi til með að endurspeglast í áhættuálagi á öll erlend lán hingað næstu árin, hvort sem það eru lán til fyrirtækja, banka eða ríkisins. Allra farsælasti kosturinn í þessum samningaviðræðum væri ef erlendu kröfuhafarnir fengju yfirráð yfir nýju bönkunum, um leið og stefnt yrði á skráningu þeirra á markað á nýjan leik. Líkast til yrði þetta til að auðvelda fjár- mögnun þeirra og tryggja dreift eignar- hald, um leið og samkeppni yrði tryggð og bætt samskipti á alþjóðavettvangi. Í hundrað daga áætlun ríkisstjórnar- innar kemur líka fram að hún ætli sér á tímabilinu að hefja viðræður við líf- eyrissjóði og innlenda fjárfesta um að koma að eflingu atvinnulífs með hinu opinbera. Skráning ríkiseigna á markað, banka og félaga sem þeir hafa tekið yfir vegna skulda, er líkast til ein vísasta leiðin til að auka aðkomu lífeyrissjóða og annarra að enduruppbyggingu landsins, um leið og það yrði til að styðja við Kauphöllina sem glatað hefur hverju fyrirtækinu á fætur öðru síðustu misseri og er komin í stöðu sem líkja mætti við fyrstu ár kauphallarviðskipta hér. Þótt margir hafi tapað háum fjárhæðum í hruninu þá bíða þess á reikn- ingum háar fjárhæðir að hér verði aðstæður þannig að óhætt þyki að virkja þá í fyrirtækjum og atvinnuuppbyggingu. Nú ríður á að ljúka við að leggja grunninn sem við ætlum að byggja á. Hluti af því er að ganga frá eignaskiptingu bankanna um leið og við lögum það umhverfi sem fyrirtækin eiga að búa við. Það verður engin uppbygging fyrr en lánakjör verða skapleg á ný. Því þarf að koma vaxtastiginu niður. Þá þurfa fyrirtækin að geta séð fram á veginn og gert áætlanir. Því þarf að liggja fyrir hvernig við ætlum hér að skipa peningamálum. Sérstakt fagnaðarefni er að ríkisstjórnin ætli að fela peningastefnu- nefnd Seðlabankans að fara yfir kosti og galla þess að breyta peninga- stefnunni, meta kostina í gjaldmiðilsmálum og gera tillögu til stjórn- valda með hliðsjón af því. Þessi vinna ætti ekki að þurfa að taka lang- an tíma, enda margbúið að rannsaka og ræða fram og til baka alla fleti þessara mála síðustu ár og misseri. Best væri að peningastefnunefnd- in kynnti niðurstöðu sína í þessum efnum þegar á næsta vaxtaákvörð- unardegi Seðlabankans í júníbyrjun. Koma þarf fyrirtækjum ríkisins á markað. Í uppbygg- ingunni þarf að virkja peninga sem nú liggja á bókum. Verkefnin eru ærin í 100 daga áætluninni Óli Kristján Ármannsson Allra farsælasti kosturinn í þessum samningaviðræðum væri ef erlendu kröfuhafarnir fengju yfirráð yfir nýju bönkunum, um leið og stefnt yrði á skráningu þeirra á markað á nýjan leik. Líkast til yrði þetta til að auðvelda fjármögnun þeirra og tryggja dreift eignarhald. Póstlistar eru markaðstæki, sem mörg fyrirtæki hafa á síðustu misserum notað í síauknum mæli í markaðssetningu sinni. Við mælum með, að fyrir- tæki nýti sér þennan möguleika eins og kostur er. Með póstlistakerfi geta fyrirtæki safnað netföngum gesta sinna og þannig með auðveldum hætti haft samband við þá síðar. Póstlistakerfi hafa þann kost, umfram flest önnur markaðstæki, að boðskapurinn berst aðeins þeim, sem hafa fallist á móttöku hans. Viðtakendur eru í flestum tilvikum aðilar, sem hafa heimsótt vefsíðu fyrirtækisins og skráð sig sjálf- viljugir á póstlista þess. Þeir eru því markhópur, annaðhvort núverandi viðskiptavinir eða áhuga- samir gestir, sem gætu gengið í viðskiptamanna- hópinn síðar. Póstlistar koma að margvíslegu gagni. Með þeim geta fyrirtæki viðhaldið sambandi við markhóp- inn/viðskiptavini og minnt þannig á sig, svo núver- andi eða hugsanlegir viðskiptavinir skipti síður við samkeppnisaðila. Jafnframt má nota póstlista til að vekja athygli á tilboðum, útsölum eða nýrri vöru og þjónustu. Í raun er þetta markaðstól einföld, ár- angursrík og ódýr leið til að auka veltu og styrkja ímynd fyrirtækisins. Mikilvægt er, að hanna útlit rafpósta þegar í upp- hafi og notast við það í hvert skipti sem senda skal fjölpóst. Nota skal lógó fyrirtækisins, netfang teng- iliða, vörumerki eða hvað það, sem einna helst teng- ir það fyrir viðtakendur, til dæmis tengla á ein- staka síður. Æskilegt er, að senda að jafnaði einn til tvo rafpósta í mánuði og fjölga þeim þá aðeins, þegar um ræðir áríðandi tilkynningar eða ókeyp- is þjónustu. Fyrirtæki skulu forðast að nota póstlista í beinni markaðssetningu ákveðinnar vöru eða þjónustu, heldur fyrst og fremst til að styrkja ímynd sína og skapa traust á starfseminni, svo sem með því að sýna fram á mikla þjónustulund og þekkingu, kunn- áttu eða reynslu á umræddu sviði. Grundvallarat- riði er, að segja satt og rétt frá. Fyrirtæki græða til dæmis ekkert á, að segjast vera „leiðandi“ eða í „fararbroddi“ á einhverju sviði. Betra er að veita nógu traustar upplýsingar til að móttakendur kom- ist sjálfir að þeirri niðurstöðu. Að fá mikið fyrir lítið á Netinu www.8 . is Jón Traust i Snor rason f ramkvæmdast jó r i A l l ra Át ta ehf . Með vorinu þykjast bjartsýnis- menn í Bandaríkjunum greina „græna sprota“ endurreisnarinn- ar frá efnahagskreppunni. Heim- urinn er gjörólíkur því sem hann var í fyrravor, þegar Bush-stjórn- in þóttist enn og aftur sjá „ljós við enda ganganna“. Líkingamál- ið hefur breyst og ný ríkisstjórn tekið við völdum, en gamla góða bjartsýnin virðist enn vera á sínum stað. Góðu fréttirnar eru þær að við verðum ef til vill ekki mikið lengur í lausu lofti. Niðursveifl- an hefur hægt á sér. Botninn er ekki langt undan – kannski verður honum náð í árslok. En það þýðir ekki að hagkerfi heimsins eigi eftir að rétta rækilega úr kútn- um á næstunni. Þótt botninum sé náð er enn þörf á sterkum meðul- um til að reisa hagkerfið úr ösku- stónni. FLÓKIÐ SAMSPIL Niðursveiflan sem við erum nú í er flókin: efnahagskreppa í bland við fjármálakreppu. Áður en hún brast á keyrðu skuldum hlaðnir, bandarískir neytendur hagvöxt heimsins áfram. Sú forsenda er brostin í bili, því jafnvel þótt bandarískir bankar væru við góða heilsu er fjárhagur heimilanna í rúst; Bandaríkjamenn tóku lán og eyddu undir því yfirskini að fast- eignaverð myndi halda áfram að hækka að eilífu. Hrun á lánstrausti bætti gráu ofan á svart; fyrirtæki sem stóðu frammi fyrir háum lántöku- kostnaði og hnignandi mörkuðum brugðust hratt við og skáru niður innkaup. Pantanir hrundu snar- plega – langt umfram lækkunina á vergri landsframleiðslu – og lönd sem reiddu sig á fjárfestingarvör- ur og varanlegar neysluvörur (út- gjöld sem hægt er að fresta) urðu sérstaklega illa úti. Við munum líklega sjá einhvern bata á þessum sviðum eftir lág- punktana í árslok 2008 og upphafi þessa árs. En lítum á grunnatrið- in: Í Bandaríkjunum heldur fast- eignaverð áfram að falla, milljónir heimila eru í vanda stödd þar sem íbúðalánið er hærra en fasteigna- verðið; atvinnuleysi eykst áfram og uppsagnarfresturinn við það að renna út hjá hundruð þús- unda manna. Ríkin neyð- ast til að grípa til upp- sagna eftir að skatt- tekjur snarminnka. UPPVAKNINGABANKAR Bankakerfið hefur gengið í gegn- um próf þar sem reynt var á hvort það væri nógu vel fjármagnað – „álagspróf“ sem fól ekki í sér neitt álag – og sumir stóðust það ekki. En í stað þess að fagna tæki- færi til endurfjármögnunar, ef til vill með aðstoð ríkisins, virðast bankarnir kjósa að bregðast við að hætti japanskra bankamanna: við bögglumst í gegnum þetta. „Uppvakninga-bankar“ – dauð- ir en samt á róli meðal lifenda – „veðja á endurlífgun“, eins og Ed Kane orðaði það svo vel. Rétt eins og í hruninu vegna Savings & Loans á níunda áratugnum halda bankarnir nú lélegt bók- hald (þeim var til dæmis leyft að halda slæmum eignum án nokk- urra afskrifta, í þeirri blindu trú að það gæti ræst úr þeim). Verra er að þeim var gert kleift að taka ódýr lán frá Seðlabanka Banda- ríkjanna gegn litlum veðum og um leið koma sér í áhættusama stöðu. Nokkrir bandarískir bankar tilkynntu um hagnað á fyrsta árs- fjórðungi þessa árs, sem byggð- ist að mestu leyti á bókhalds- brellum og söluhagnaði (les: spá- kaupmennsku). En þetta kemur hagkerfinu ekki aftur á lappirnar í fljótu bragði. Og ef fjárhættu- spilið borgar sig ekki verður það enn dýrkeyptara fyrir skattgreið- endur. REIÐAREKSSTEFNA Bandarísk stjórnvöld hafa líka ákveðið að reyna að bögglast í gegnum þetta: ráðstafanir Seðla- bankans og ríkisábyrgðirnar þýða að bankarnir hafa aðgang að ódýru fjármagni og lánsvext- ir eru háir. Ef ekkert slæmt ger- ist – tap vegna íbúðalánaskulda, atvinnuhúsnæðis, viðskiptalána eða kreditkortaskulda – gætu bankarnir komist af án þess að lenda í annarri kreppu. Eftir nokkur ár hafa bankarnir verið endurfjármagnaðir og hagkerfið kemst í fyrra horf. Þetta er mikil bjartsýni. En reynslan um allan heim bendir til að þetta sé áhættusöm afstaða. Jafnvel þótt bankarnir væru stöndugir myndu afskrift- ir, og meðfylgjandi tap vegna þeirra, líklega þýða veikt efna- hagslíf. Og veikt efnahagslíf er oftar en ekki ávísun á meira tap hjá bönkum. Vandinn er ekki bundinn við Bandaríkin. Önnur lönd (til dæmis Spánn) glíma við sinn eigin fasteignavanda. Austur- Evrópa á við sinn vanda að etja, sem mun líklega hafa áhrif á mjög skuldsetta banka Vestur- Evrópu. Í hnattvæddum heimi er þess ekki langt að bíða þar til vandi sem kemur upp á einum stað í kerfinu skýtur upp kollin- um á öðrum. SKULDUM BREYTT Í HLUTAFÉ Í fyrri niðursveiflum, til dæmis í Austur-Asíu fyrir áratug, var bat- inn fljótur því löndin sem áttu í hlut gátu treyst á útflutning til að leiða sig aftur til hagsældar. En þetta er allsherjar heimskreppa. Bandaríkin og Evrópa geta ekki stólað á útflutning til að ná sér úr ládeyðunni. Nauðsynlega þarf að laga fjár- málakerfið, en það eitt og sér dugar ekki til að endurreisa það. Aðferð Bandaríkjanna við að laga fjármálakerfi sitt er dýr og ósanngjörn, því hún verðlaunar þá sem ollu hruninu. En það er annar kostur í stöðunni, sem myndi krefjast þess að farið væri að leikreglum venjulegs mark- aðshagkerfis: að breyta skuld- um í hlutafé. Slík breyting gæti aukið tiltrú á bankakerfinu og lánveitingar gætu hafist á ný með litlum eða engum tilkostnaði fyrir skatt- greiðendur. Þetta er hvorki mjög flókin né nýstárleg aðgerð. Hlut- höfum hugnast hún augljóslega ekki – þeir mundu frekar þiggja gjöf frá ríkinu. En það eru aðrar og brýnni þarfir fyrir almanna- fé, til dæmis fleiri björgunarað- gerðir. Öllum niðursveiflum lýkur að lokum. Spurningin er hversu löng og djúp þessi niðursveifla verð- ur. Þrátt fyrir nokkur vorblóm ættum við að undirbúa okkur fyrir annan dimman vetur: það er orðið tímabært að grípa til varaáætlunarinnar um endur- reisn bankakerfisins og panta annan skammt af efnahagsmeð- ulum í anda Keynes. ©Project Syndicate. (Millifyr- irsagnir eru Markaðarins.) Vor uppvakninganna Joseph Stiglitz Nóbels verðla- una hafi í hag fræði og prófessor við Columbia-háskóla. O R Ð Í B E L G 34% 74% Fr ét ta bl að ið M or gu nb la ði ð Meðallestur á tölublað, höfuðborgarsvæðið, 18-49 ára. Könnun Capacent í febrúar 2009 – apríl 2009. Fréttablaðið er með 117% meiri lestur en Morgunblaðið Allt sem þú þarft...

x

Fréttablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.