Skinfaxi - 01.08.2005, Blaðsíða 10

Hildur Björk Hafstein er verkefn-
isstjóri skólafræðslu hjá Lýðheilsu-
stofnun. Fræðslan almennt snýr
ekki hvað síst að tóbaki og áfengi.
Hugmyndir hafa verið um að
tengja þessa þætti betur saman en
þunginn verður lagður á tóbaks-
fræðsluna sem áður
„Fyrir nokkrum árum síðan
gaf Krabbameinsfélagið, þáver-
andi tóbaksvarnanefnd, út mjög
gott námsefni sem heitir Sköpum
reyklausa kynslóð. Efnið er ætlað
nemendum í 6,—10. bekk grunn-
skóla og fjallar um tóbaksvarnir
fyrir þessa árganga. Eg ræði við
krakkana inni í bekkjunum og
starfsfólk skólanna en við byggjum
fræðsluna upp á þessu gamla
og góða efni. Fræðslan er alltaf í
mótun og við reynum að þróa
hana eftir megni. Námsefnið bygg-
ir á upplýsingum um skaðsemi
tóbaks en einnig þvi' hvernig á að
standast hópþrýsting og markaðs-
setningu i'allri mynd,”segir Hildur
Björk Hafstein.
- Finnst þér unglingar í dag gera sér
almennt meiri grein fyrir skaðsemi
reykinga en áður fyrr?
„Þegar ég er búin að kynna
mig fyrir framan bekk þá spyr ég
unglingana alltaf hvað þau viti um
tóbak. Ekki stendur á svörum og
það kemur síðan glögglega í Ijós
að þau vita ansi margt um tóbak.
Þau vita um öll efni sem í tóbak-
inu eru, skaðsemina, gula putta og
hvað húðin fer illa á reykingum.
Ég fer líka yfir sögu tóbaksins og
hvernig það barst til Evrópu og
tek samhliða á markaðssetningu
þess. Þeim finnst mjög spennandi
þegar ég segi þeim að þetta sé
eina varan sem drepur ef hún er
notuð eins og til er ætlast.Til að
halda við gróðanum þurfa fram-
leiðendur nýja og góða neytendur
sem eiga eftir að nota vöruna
lengi. Unglingum finnst mikilvægt
að velta þessum staðreyndum
fyrir sér. Þeir vita líka að ekki má
auglýsa tóbak en hvernig tekst
framleiðandanum þá að koma
vöru sinni á framfæri? Þegar þau
velta þessu fyrir sér fara oft af
stað fjörlegar og skemmtilegar um-
ræður Niðurstaðan er oft sú að
tóbaki er oftast komið á framfæri í
bíómyndum.”
- Hvernig fmnst þér ástandið vera
nú hvað reykingar unglinga áhrærir?
„Yfir höfuð finnast mér
unglingar vera í góðum málum
hvað reykingar varðar. Það hefur
bersýnilega dregið úr reykingum
í efstu bekkjum grunnskólans.
Rannsóknir frá 2004 sýndu okkur
að 12% nemenda reyktu daglega
en árið þar áður reyktu 14% í
þessum aldurshópi.Til marks um
minnkun í þessu sambandi þá
reyktu 24% í 10. bekk árið 1998.
A þessu sést að það hefur orðið
um helmingsfækkun hjá þeim sem
reykja á þessum aldri. Staðreyndin
blasir við, árangurinn er töluverð-
ur og ekki bara í reykingum heldur
einnig hvað varðar áfengis- og
hassnotkun," segir Hildur Björk.
Árið 2003 var gerð stór
samevrópsk rannsókn, sem í tóku
þátt 35 lönd, á reykingum unglinga
í efstu bekkjum grunnskólans. I
þeirri rannsókn urðum við í fjórða
neðsta sæti.
„Krakkarnir standa sig vel en
við vitum vissulega að það eru
krakkar þarna úti sem reykja ansi
mikið og byrjuðu ung að reykja.
Þau eru ítalsverðum áhættuhópi
fyrir aðra áhættuhegðun. Það má
alls ekki slaka á klónni, bæði þarf
styrkja þau sem hafa ákveðið að
reykja ekki í sinni afstöðu og eins
að reyna fá hinn hópinn til þess
að hugsa sinn gang og hætta að
reykja.”
- Hver er orsökin fyrir því að ungling-
ur byrjar að reykja?
„Unglingur er líklegri til að
byrja að reykja ef foreldar hans
reykja. Unglingar nefna einnig
hópþrýsting í þessu sambandi. I
forvarnastarfinu leika foreldrar
stórt hlutverk og skólarnir verða
einnig að koma markvisst að
þessu verkefni. Skólinn og foreldr-
ar verða að gefa sömu skilaboðin.
Markaðssetningin er það öflug að
við hin verðum öll að leggjast á
eitt og sýna mótvægi gegn þessu
risaafli."
Hildur Björk segir að ekki
verði fram hjá því litið að aukning-
ar gæti í reykingum á milli 9.-10.
bekkjar og svo aftur frá 10. bekk
og yfir í framhaldsskólann. Það
sýnir okkur hvar við þurfum að
vinna en sem betur fer er þróunin
í 10. bekk niður á við sem gefur
okkur bjartsýni i' baráttunni gegn
reykingum.
„Það má aldrei halla sér
aftur og halda að allt sé í góðum
málum. Það er mikilvægt að koma
þeim skilaboðum til unglinganna
að það eru 88% unglinga sem
reykja ekki. Þau halda sum hver að
Hildur Björk Hafstein verkefnis-
stjóri skólafræðslu.
það séu allir sem reykja og það
verður að koma þeim í skilning
um að svo sé ekki.”
Hildur Björk segir að í gangi
sé keppni á milli 7.og 8. bekkjar
sem ber nafnið Reyklaus bekkur
Þessi keppni sé að skila mörgum
skemmtílegum verkefnum og til
þessa hefur þátttakan verið gríð-
arleg. Keppnin er með þeim hætti
að hver bekkur þarf að taka sig
saman um að fara ekki að reykja.
Þau þurfa að skila inn staðfesting-
um með ákveðnu millibili á því að
enginn sé farinn að reykja í bekkn-
um. I lokin skila þau síðan inn
verkefni sem þau ráða sjálf. Það
getur verið í formi lags, plakats
og/eða jafnvel í formi stuttmyndar
Sá bekkur sem þykir vera með
fi'nasta og flottasta verkefnið vinn-
ur utanlandsferð. Þetta verkefni
er að fara af stað aftur um þessar
mundir en þetta er sjöunda árið
sem því er ýtt úr vör
|Q SKINFAXI - tímarit Ungmennafélags íslands