Sjómannablaðið Víkingur - 01.05.1950, Blaðsíða 19

skyldu, þessum og öðrum sjávarútvegi. Þeirri
háu stofnun, Alþingi, tókst þó ekki betur til,
fremur en svo oft áður, að endilega þurfti sá
böggull að fylgja þessu skammrifi, að myndað
var annað viðhorf og þar með önnur vandræði
sem eru engu síður alvarleg fyrir þennan at-
vinnuveg, en hin, sem áður eru talin. Sem sé
þau, að stöðvun skipanna hlýtur samt sem áður
að verða, vegna þess, að meirihluti þingmanna
samþykkti ákvæði í frumvarpinu, þar sem að
hvað togarasjómönnum viðkemur, skuli gilda
sérákvæði og annað ákvæði, sem hefur í för með
sér þá staðreynd, að menn vilja nú allt annað
fremur fyrir sig leggja en sjómennsku á togur-
um. Þetta viðhorf er eins og allir vita, áður
óþekkt fyrirbrigði. Jafnvel 'á hinum mestu
þrengingartímum sj ómannastéttarinnar.
Ég held, að fáar stéttir þjóðfélagsins hafi
verið seinni til vandræða heldur en sjómenn.
Hér á ég við, að þeir hafa svo oft tekið þreng-
ingum, sem orðið hafa af óviðráðanlegum or-
sökum, slíkum sem ég áður hefi lýst að nokkru,
með þeirri rósemi og jafnaðargeði, sem skap-
ast hefur af reynzlu þeirri, sem sjómenn fá og
verða stundum að færa sér í nyt, þ. e. að ekki
dugar að æðrast, þótt útlitið sé ekki sem bezt.
Stundum svo, að tortíming virðizt vera á næstu
báru. Þeir hafa því oft þolað ýmis rangindi
og árásir á kjör sín, án þess að reyna að fá hlut
sinn bættan. En svo má lengi brýna deigt járn
að bíti, stendur einhversstaðar.
Allt framansagt um óviðráðanlegar kjara-
skerðingar, hafa sjómenn og myndu taka til
þegnsamlegrar yfirvegunar, með tilliti til gerðra
samninga, en þegar þriðji aðilinn, löggjafar-
valdið, samþykkir lög, þar sem þesum þegnum
er stórlega misboðið, þá horfir málið öðruvísi
við. ... — Þegar ríkisvaldið riftir með lagaá-
kvæðum algjörlega grundvelli gerðra samninga
tveggja stétta þjóðfélagsins, og gerir þá ógilda,
verða þessar stéttir að semja með sér að nýju.
Hversu óæskilegt, sem slíkt kann að þykja.
Það hlýtur að rýra álit manna á vitsmunum
og heilindum þingmanna, að þeir skuli sam-
þykkja frumvörp, eða breytingar á frumvörp-
um til laga, sem hverjum sæmilega gefnum
manni er augljóst, að orsakar nýjar deilur og
stöðvun mikilsverðasta atvinnuvegar þjóðarinn-
ar. Auk þess, sem slík lagaákvæði hljóta jafnyel
að fara í bága við almennan skilning á réttind-
um þegna í lýðfrjálsu ríki, svo ekki sé nefnt
stjórnarskrárbrot. En á það skal ég ekki leggja
dóm, vegna vanþekkingar minnar á þegnrétt-
indum lýðræðisríkis.
Við skulum nú athuga hvað kom þingmönnum
til að reikna sjómönnum annað gengi en öðrum
þegnum ríkisins, en það kom í ljós, er málið var
VÍKINGUR
reifað á Alþingi. Það var sem sé til að koma
í veg fyrir, að togaraskipstjórar kæmust í óeðli-
legar háar árstekjur. Kannske kr. 200.000 eins
og það var orðað. Útaf fyrir sig er nú ekkert
við því að segja, að komið sé í veg fyrir, með
heilbrigðum ráðstöfunum, að örfáir menn í
þjóðfélaginu hafi óeðlilegar tekjur, en þær ráð-
stafanir, sem gerðar eru til þess, eiga auðvitað
að vera á þann veg, að lífsafkoma fjölda annara
vinnandi manna sé ekki rýrð, að slíkt nær engi’i
átt. — Til dæmis með einhverri „hliðarráðstöf-
un“. — Annars er það alveg nýtt fyrirbrigði,
að nokkur vinnandi maður, sem tekur laun sín
hjá atvinnufyrirtæki, fyrir vinnu sína, fari feit-
ur út úr viðskiftunum við hið opinbera, ef
brúttótekjur hans verða eins háar og hér er um
að ræða. Það hefur hingað til verið hægur vandi
að losa hann við bróðurpartinn með sköttum og
álögum. Eða hvernig hefur það tekizt undan-
farin ár?
Lagaákvæðið er svo meistaralega úr garði
gert, að um leið og það kemur í veg fyrir of
háar tekjur eins manns um borð í skipinu, offrar
það, ef svo má kalla það, öllum þeim mörgu,
sem taka laun sín í hundraðshluta af söluverði
aflans. Þannig, að ef þessir einstöku menn ættu
að hafa laun, sem þingmönnum þykir hæfilegt,
þá verður hlutur hinna, sem hundraðshluti er
miðaður við þennan tekjuhæsta mann, lítill og
stundum svo að segja enginn.
Maður freistast til að halda, að þessir þing-
menn séu bundnir öðrum áhrifum, en þeim, sem
heilbrigð skynsemi stjórnar, eða vilja þeir bera
ábyrgð á og leysa þau vandræði, sem af slíkri
vitleysu hlýtur óhjákvæmilega að leiða? Ef svo
er, þá eru þeir leiknari í að leysa vandamál þjóð-
arinnar heldur en almenningur hefur fengið
reynzlu fyrir hingað til, eða hefur ástæðu til
að ætla.
Árangurinn af þessu ákvæði gengisfellingar-
laganna er strax að koma í ljós, með þeim hætti
að fáir og í sumum tilfellum engihn vanur sjó-
maður fæst nú til að fara á saltfiskveiðar. Skip
þau, sem stunda þessar veiðar, verða nú hvert
af öðru að sigla á miðin með næstum eingöngu
óvaninga og unglinga, sem svo í flestum tilfell-
um eru búnir að fá nóg eftir eina veiðiferð og
sömu vandræðin fyrir skipstjóra og útgerða-
menn hefjast að nýju. Þ. e. að ganga eftir mönn-
um til að ráða sig á skipið. — Þó ekki sé nema
eina ferð. Þingmenn hljóta að vera mjög hissa
á þessu nýja viðhorfi! En skýringin er afar ein-
föld, sem sé sú, að sjómenn treystast ekki frem-
ur en aðrir verkamenn til að vinna fyrir ekki
neitt. — Er það ekki skrítið?!
Það er óskiljanlegt leiltmanni, að þingmenn
129