Náttúrufræðingurinn - 1981, Síða 23

áburðarskammtar, en þeir breyttu sára-
litlu um tegundasamsetningu gróðurs-
ins. Meðaláburðarskammtur var
50—85 kg köfnunarefnis á hektara,
mismunandi eftir tilraunaflokkum, og
29—38 kg fosfórs. Hér á eftir verður
fjallað um breytingar á gróðurfari óháð
joessu mismunandi áburðarmagni, enda
skiptir það ekki verulegu máli.
Af áburðarlausu reitunum í tilraun-
unum má sjá fyrstu breytingar á land-
inu við friðun. Af áburðarreitunum sést
þar að auki, hvernig gróðurfar lagar sig
að bættu næringarástandi. Eftirverk-
unarreitirnir sýna, hvernig gróður leitar
aftur til fyrra horfs að áburðargjöf lok-
inni og hvort gróðurfar hefur að ein-
hverju leyti tekið varanlegum breyt-
ingum við tveggja ára áburðargjöf.
GRÓÐUR ÞEKJA
Tilraunir þær, sem fjallað er um hér,
voru flestar gerðar á algrónu landi. Á
fimm stöðum var gróðurþekjan 90% af
flatarmáli tilraunareita eða minna við
upphaf tilraunanna, minnst 36% í
Skálholtsvík, þar sem borið var á mel.
Sáralitlar breytingar urðu á gróður-
þekju þessara staða við friðunina eina
þann tíma, sem tilraunirnar stóðu. Við
áburðargjöf greri landið fyrirstöðulítið
upp og var orðið nær algróið á öðru og
þriðja tilraunaári. Gróðurþekja minnk-
aði svo aftur í eftirverkunarreitunum,
jjegar hætt var að bera á þá. Þeir voru
|tó enn miklu betur grónir en áburðar-
lausu reitirnir við tilraunalok.
Rétt er að taka fram, að gróður|rekja
var metin sem hundraðshluti af yfir-
borði hvers reits. Síðan var metinn
hlutur einstakra tegunda í þeirri
gróðurjDekju.
FJÖLDI TEGUNDA
Athugaður var fjöldi tegunda i
hvcrjum reit með þeirri undantekningu,
að ekki var greint milli tegunda grasa-
ættar. Með fáum undantekningum
fækkaði tegundum verulega við
áburðargjöf, en friöunin ein breytti
litlu. Grös eru öðrum tegundum hæfari
til að nýta áburð og lifa í þéttum sverði,
séu vaxtarskilyrði að öðru leyti þolan-
leg. Tegundum fækkaði yfirleitt um leiö
og hlutur grasa í gróðurjækju jókst. Að
meðaltali voru 16 tegundir í hverjum
áburðarlausum reit, 14 tegundir jjar
sem boriö var á annað hvert ár og 9
tegundir t reitum, sem fengu áburð
árlega. I eftirverkunarreitunum fjölgaði
tegundum heldur, jaegar frá leiö, jrótt
Jaeir næðu ekki fjölbreytni áburðarlausu
reitanna á tilraunaskeiðinu.
Frávik frá þessari reglu urðu helst til
fjalla. Þar fækkaði tegundum hvorki né
fjölgaði við áburðargjöf, enda náðu grös
j^ar ekki sömu yfirburðum og á láglendi.
HLUTUR EINSTAKRA
TEGUNDA í GRÓÐURÞEKJU
Grös (Poaceae)
Þekja allra tegunda grasaættar var
metin í einu lagi. Grös áttu mjög mis-
stóran hlut í gróðurþekju við upphaf
tilraunanna, eða frá 2% upp í 63%. Á
átta stöðum var hlutur grasa minni en
10%. Það voru blautustu mýrarnar,
ntosaþembur og kvistlendi. Grös
breiddust lítið út við friðun, en á flestum
stöðum var aðeins um sumarfriðun að
ræða, eins og áður segir. Grösin
brugðust aftur á móti vel við áburðar-
gjöf. Á öðru sumri áburðargjafar var
hlutur þeirra orðinn 53—93% af
101