Náttúrufræðingurinn - 1981, Page 37

námu skammt vestan við vatnsveitu-
brúna (Þorleifur Einarsson 1968, Ragna
Karlsdóttir 1973). Það er a. m. k. V2 m á
þykkt, fínt og moldarkennt efst en
séndið neðar. Þarna hafa fundist kol-
aðar plöntuleifar (Þorleifur Einarsson
1968). Eitt eða tvö hraunlög liggja ofan
á þessu seti í Breiðholti og er annað
þeirra Arnarbælisgrágrýtið.
í Selási sér á setlag undir dílabasalt-
inu frá Heiðmörk. Undirlag setsins sést
ekki, en vera má að það sé Arnarbælis-
grágrýtið. Þetta er þykkt setlag, sem
líklega hefur sest til í vatni. Víða sér í
bólstra og hraunæðar í setinu, sem
virðast ættuð úr hrauninu sem yfir
liggur. Ragna Karlsdóttir (1973) nefnir
þetta set Elliðavatnsset. Hugsanlegt er,
að tengja þetta set við efra Breiðholts-
setið, en líklegra er, að Arnarbælisgrá-
grýtið sé þarna á milli og Elliðavatns-
setið því yngra.
Jökulbergslagið i Setbergshamri í
Hafnarfirði, sem áður hefur verið
minnst á, kemur aðeins í ljós í lítilli
opnu við veginn út með hamrinum.
Þykkt þess og útbreiðsla er óþekkt.
Yngstu ísaldarlögin á Reykjavíkur-
svæðinu liggja efst í berggrunninum.
Hér er um að ræða harðnað set, sem
finnst allvíða á svæðinu. Frægust og
mest þessara laga eru Fossvogslögin,
lagskipt sjávarset með skeljum og jökul-
bergi, sem finnst í sjávarbökkum við
Fossvoginn, aðallega norðan megin og
hefur komið fram í húsgrunnum viða
um Vesturbæinn. Skeljaset af svipuðu
tagi finnst einnig úti á Seltjarnarnesi og
við Kópavog. Harðnaður jökulruðn-
ingur finnst og allvíða efst í berggrunn-
inum (sbr. Jón Jónsson 1960). Allsendis
er óvíst, hvort þessi lög eru öll frá sama
skeiði.
ALDURJARÐLAGANNA
Það fer ekki hjá því, að sú mynd sem
hér hefur verið dregin upp af jarðlaga-
skipaninni hafi áhrif á hefðbundnar
skoðanir um aldur hinna ýmsu jarðlaga
á höfuðborgarsvæðinu. Hin viðtekna
skoðun, að Elliðavogssetið og mest allt
grágrýtið sé frá næst síðasta hlýskeiði og
Fossvogssetið sé frá síðasta hlýskeiði, er
byggð á veikum rökum og það sem hér
hefur verið dregið fram veikir þau enn.
Aldursákvarðanir þessar eru óbeinar,
því beinar aldursákvarðanir, svo sem
með geislakolsaðferð eða kalíum-argon
aðferð, eru mjög erfiðar og ónákvæmar
á það aldursbil sem hér um ræðir.
Mynd 4 sýnir hvernig má hugsa sér að
innbyrðis röðun og aldur jarðlaganna
sé. Myndin skýrir sig að mestu leyti sjálf.
Elliðavogslögin mynda grunn sem aðrar
myndanir hvila á. Þrjár miklar grá-
grýtisdyngjur, Reykjavik, Mosfellsheiði
og Arnarbæli, setja mestan svip á
myndina, en upp að þeim og ofaná
leggjast setlög, hraun og móbergsfjöll.
Efst í staflanum er harðnað set, jökul-
berg á Lyklafelli og Sandfelli og skelja-
set í Fossvogi.
Ymsum möguleikum til tenginga og
aldursröðunar er haldið opnum á
myndinni, t. d. þeim, að jökulbergið við
Elliðaár sé frá sama tíma og jökul-
bergið í Setbergshamri og móbergs-
myndanirnar í Asfjalli, og jafnvel að
Fossvogssetið sé hluti af þessu lagi. (Það
er þó í meira lagi ótrúlegt). Annar
möguleiki er sá, að tengja saman efra
Elliðaáasetið og Elliðavatnssetið. Þriðji
möguleikinn er að gera Mosfellsheiðar-
grágrýtið og Arnarbælisgrágrýtið að
einni og sömu dyngjusyrpunni o. s. frv.
115