Náttúrufræðingurinn

Volume

Náttúrufræðingurinn - 1985, Page 50

Náttúrufræðingurinn - 1985, Page 50
hvað varðar rannsóknir á útbreiðslu, lífs- háttum og líffræði flestra tegunda hér við land sem ekki eru nýttar. Gildir þetta ekki síður fyrir hinar algengari tegundir sem hinar óalgengari. Þessi staðreynd mun Gunnari Jónssyni ntanna ljósust og síst við hann að sakast í þessum efnum þar sem hann hefur unnið mjög mikið við að fylla upp í áðurnefndar þekkingareyður. Á þetta hlýtur þó að vera minnt við útkomu nýrrar fiskabókar, þar sem tak- ntörk núverandi þekkingar koma hér ber- lega í ljós. Nokkuð oft getur að líta upplýs- ingar eins og þessar: „Um hrygningu er lítið vitað . . „Hrygning fer sennilega fram seinnipart vetrar . . og annað í þeim dúr. j skorti á öðru betra verður höfundur stundum að taka upp gantlar og ónákvæmar upplýsingar eða ágiskanir. Gunnar verður þó ekki vændur um að hann geri ekki hvað hann getur til þess að bæta hér úr. Hann leitar títt á vit erlendra höfunda, en þar er þó stundum komið að tómum kofa, eða þá að upplýsingarnar eiga ekki við hér við land. Eins og öðrum slíkum nútíma uppslátt- arritum fylgir bókinni greiningarlykill, vel og aðgengilega unninn og er af honum mikið gagn og hægðarauki. Greiningarlyk- illinn er um leið ættartala fiskanna, þar sem hverju kvikindi er upp raðað í sinn flokk og sína ætt. Almenningi hættir til að fælast frá þegar minnst er á flokkunar- fræði, en þegar útlitsdráttarmynd hefur verið teiknuð af hverri ætt, verður efnið miklu aðgengilegra en ella. Á höfundur hrós skilið fyrir að leiða menn svo skil- merkilega af stað í átt að innviðunt bókar- innar. Mikill kostur er að hafa erlend nöfn fiskanna sett upp eftir tungum og staf- rófsröð aftast í bókinni. Höfundur segist hafa farið varlega í að rifja upp íslensk aukaheiti á fiskunum, en mörg þeirra stinga samt í augu sem hálfgerðir forngrip- ir eða „staðbundin" skringilegheit. Sýnist mér að betur hefði farið á að sleppa þess- um aukanöfnum nær alveg, eða ritstýra þessum lista mun betur. Hvað varðar lýsingu á fiskunum, þá fet- ar höfundur troðnar slóðir, en allt er hér greinilegar og aðgengilegar upp sett heldur en í gömlu Fiskabókinni. Slíkar lýsingar ásamt með greiningarlyklununt eru að sjálfsögðu meginkjarni í bók sem þessari og virðist mér vel hafa til tekist. Gaman er að sjá algengar, en erfiðar ættir eins og laxsíldaætt og mjóraætt nú loks brotnar kyrfilega til mergjar og útlagðar á aðgengi- legan og greinargóðan hátt. Þessir fiskar hafa lengi verið vandræðabörn íslenskra fiskifræðinga, en ættu nú að vera auðveld- ari viðfangs. í bókinni er útbreiðsla fisk- anna í N-Atlantshafi dyggilega tíunduð, en oft vikið að útbreiðslunni hér við land í mjög stuttu máli og með almennu orða- lagi. Það er staðreynd sem almenningi er varla ljós, að margar tegundir hér við land eru mjög bundnar við landshluta eða svæði og grundvallast þessi mismunandi út- breiðsla mikið á því hvort um er að ræða hlý- eða kaldsjávartegund. í íslenskri fiska- bók sýnist orðið brýnt að gera þessari mis- munandi útbreiðslu nánari skil. Enn á eftir að vinna á kerfisbundinn hátt úr gögnum um útbreiðslu margra fiska hér við land. Höfundur kýs eðlilega að kveða ekki mjög sterkt að orði í þessum efnum svo ekkert sé missagt í fræðunum. Undir titlinum nytsemi eru m. a. settar fram aflatölur helstu nytjafiska. Slíkt er venja í mörgum slíkum bókum og gefur mönnum hugmynd um mikilvægi tegund- anna. Höfundur vill auðsæilega forðast töflur; telur þær líklega fæla lesandann frá eða fara illa með textann. Slíkt er auðvitað sjónarmið út af fyrir sig, en mikilvægi þess hlýtur að fara minnkandi á móti ólæsileika talnaflóðs innan um samtengjandi setningabrot upp á allt að hálfri síðu, eins og aflatölur þorsks. Hér færi betur að skera niður talnasúpuna eða nota töflur eða línurit. Þá er tekið fram ef fiskur er talinn mikilvægur í fæðukeðjunni eða fyrir önnur dýr eða fiska, þó hann sé ekki nýtt- ur. Oft er lítið um þetta vitað og færi þá betur að sleppa nytsemisdálkinum alveg, eins og reyndar oft er gert. Stundum er þessum dálki þó stillt upp með innantóm- um upplýsingum svo textinn verður vand- ræðalegur. Víst hefði bókin orðið fallegri og líflegri með litmyndum, en rétt má vera að skýrleikinn hefði ekki aukist eins og höfundur heldur fram. Tegundamyndirnar 44

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.