Náttúrufræðingurinn - 1985, Blaðsíða 51

eru annars flestar ágætar, þó stöku myndir
séu í einfaldasta lagi. Undirrituðum er
kunnugt um að bókarhöfundur lagði sig í
líma við að útvega tegundamyndir í bókina
og hefur það sjálfsagt ekki alltaf verið létt
verk þegar sjaldgæfar tegundir eiga í hlut.
Á bls. 286 hefur slæðst einhver kjaftfrunsa
á móruna sem lítur út eins og stór blaðra,
en á þar ekki heima.
Að lokum skal minnst á aðrar myndir en
tegundamyndirnar, sem eru að mínum
dómi stærsti agnúinn á annars ágætri bók.
Helst lítur út fyrir að myndum þessum hafi
hálfvegis verið hent inn í bókina í flýti við
lokavinnslu og á útgáfan þar sjálfsagt meiri
sök en höfundur. Má segja að honum sé
nánast gerð vanvirða með því að stilla upp
svo flausturslegu efni við hliðina á öðru
sem tekið hefur áraraðir að vinna. Tölu-
vert er af ljósmyndum í bókinni sem sýnast
frekar vera uppfyllingarefni rnilli kafla,
heldur en að þeim sé ætlað að gefa bókinni
aukið gildi. Obbinn af þessum myndum er
af fiskveiðum og eru þær bæði handahófs-
lega valdar og gæði þeirra takmörkuð eða
léleg. Þá eru nokkrar myndir af fiskurn
einum sér, sumar afleitar eins og myndin
af þorskinunt á bls. 242.
Teikningar og myndir af líffærum og
kort af göngum og hrygningarslóðum eiga
vissulega erindi í bókina og gefa henni
aukið gildi. Gæði þessa efnis eru samt
nokkuð misjöfn. Hið eiginlega efni bókar-
innar hefst með mynd af innyflum þorsks.
Þessi teikning er orðin æði gamalþreytt.
Ég man eftir henni í gömlu dýrafræðinni
ntinni í barnaskóla og hún er í Fiskum
Bjarna Sæntundssonar; ku víst vera dönsk
nítjándualdarframleiðsla. Ætli við fslend-
ingar fáum aldrei að sjá nýrri og betri
ntynd af kviðarholi fisks. Þorskurinn sá
arna á myndinni er annars teiknaður með
svartri rák í stað ljósrar og hefur ntönnum
víst ekki þótt saka í öll þessi ár. I bók
Gunnars hefur orðið sú prentvilla í mynda-
textanum að hrognasekkurinn (hrognin) er
merkt u eins og þvagblaðran, svo fákunn-
andi lesandi veit ekki hvað er hvað. Gaml-
ar myndir af kynfærum tindabykkju úr
Ferðabók þeirra Eggerts Ólafssonar og
Bjarna Pálssonar eru listaverk út af fyrir
sig, en lesendum þessarar bókar til lítils
gagns þrátt fyrir skýringartexta upp á hálfa
blaðsíðu, þar sem merkingar vantar við
hina ýmsu líffærahluta.
Kort yfir hrygningarsvæði og göngur ým-
issa nytjafiska svo sem síldar, loðnu,
þorsks o. fl. segja fleira en mörg orð og er
af þeirn tvímælalaus akkur. Þó má að því
finna, að þessi kort eru auðsæilega hirt úr
ýmsum áttum og tekin upp óbreytt þannig
að þau eru ekki samræmd innbyrðis. Um
göngukort nokkurra tegunda svo sent
steinbíts og skarkola á bls. 354 og 447 má
segja að þar koma að mestu fram endur-
heimtur einstakra fiska og eru ferðalög
þeirra í sumurn tilfellum rniklu fremur und-
antekning en regla. Það kemur fram í texta
að um endurheimtur stöku fiska sé að
ræða, en fáfróður lesandi gæti ályktað af
myndunum, að skarkoli t. d. gengi reglu-
lega í Hvítahafið frá íslandi.
Það er siður sumra ritdómara að tíunda
hverja prent- og kommuvillu sem þeir reka
augun í. Oft er ekki við höfunda að sakast
um slíkt og óþarfi á að minnast nema úr
hófi keyri. Ekki virðist bókin alveg laus við
þessa ágalla frekar en flestar aðrar, en við
fljótlega yfirferð sá ég fátt af slíku.
Um íslenskun á erlendum staðarnöfnum
í bókinni má segja að hún sé í hæsta máta
sérviskuleg og í einstaka tilfellum beinlínis
ruglandi.
Við umfjöllun urn nýja fiskabók þótti
mér við hæfi að skyggnast yfir sviðið í heild
og benda m. a. á að rnargt er enn ógert í
sambandi við rannsóknir á íslensku fiska-
ri'ki, þótt ekki verði bókarhöfundi lagt það
til lasts, nema síður sé. í umsögn sem
þessari vill það og verða svo að tiltínsla á
því sem betur er talið hafa mátt fara fær
meira rúm en hitt sem vel er gert. Slíkt er
eðli ritdóma og haggar ekki þeirri stað-
reynd að hér hefur verið skrifuð mjög þarf-
leg og góð bók, sent eflaust á eftir að verða
biblía lærðra sem leikra í þessunt efnum
um ókomin ár. Gunnar Jónsson á þakkir
skyldar fyrir það eljuverk sent það er að
gera slíka bók að veruleika. Hjá þjóð sem
byggir nær alla afkomu sína á fiski, ætti
bók sem þessi að vera til á hverju heimili,
að ekki sé talað um í hverju fiskiskipi.
Einar Jónsson
45