Náttúrufræðingurinn - 1943, Blaðsíða 9

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
55
um kemur úði eða súld úr skýjum, sem verða til með þessum
hætti.
Oft er það, að þokuskýin ná ekki til jarðar, og stafar það af
því, að neðslu loftlögin eru þurrari en þau efri. Þá er það algengt,
að ský verði til með svipuðu móti og þokurnar við Nýfundna-
land, við það að hlýtt og rakt loft streymir yfir annað kaldara
loftlag. Loftið í hlýja loftstraumnum kólnar þá við snertinguna,
vatnsgufurnar í því þéttast og verða að skýjum. Oft er takmarka-
3. mynd. Mariutásur.
flötur loftlaganna öldumyndaður, og mynda skýin eða skýja-
hnoðrarnir þá raðir með geilum á milli.
Mikilvirkasti kælingarmátinn cr fólginn í uppstreymi loftsins.
Eins og kunnugt er, er loftið eftir því kaldara sem liærra dregur
frá jörðu, að vísu ekki nema upp í um það bil 8—10 km liæð.
Þessi kæling nemur að jafnaði rúmlega % stigi á hverjum 100
metrum. Þegar þurrt loft streymir upp á við, kólnar það meira
en þetta, eða um 1 stig á hverjum 100 metrum. Þegar loftið er
orðið mettað og vatnsgufan tckur að þéttast, verður kælingin
hægari, ekki nema um % stig, og stafar það af því, að þegar vatns-
gufan þéttist, gefur hún frá sér hita, sem uemur 540 hitaeiningum