Náttúrufræðingurinn - 1943, Blaðsíða 28

74
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
með góðum árangri í staðinn fyrir gúmmi. Enn er þess konar efni
ekki fundið.
Þeir munir, sem gerðir eru úr kátsjúki, eru nú orðnir svo fjöl-
breytilegir, að með réttu er liægt að segja, að það fylgi mannin-
um frá vöggu til grafar; hann er ckkj gamall, þegar hann byrjar
að sjúga mjólkina í sig gegn uin túttu úr gúmmíi; til grafar er
hann fluttur i bíl, sem rennur á hjólum úr gúmmíi; og á milli
þessara tveggja merkisatburða í sögu livers manns líður varla sá
dagur, að hann hafi ekki eitlhvað við gúmmí saman að sælda.
Kátsjúk er fyrir löngu orðin pólitísk vörutegund, og stafar það
af þvi, að kátsjúkið er sjaldgæft og ein af brýnustu nauðsynjum
hverrar þjóðar. Höfum við nú á þessum árum orðið vottar að ó-
friði, sem að miklu leyti var liáður vegna kátsjúksins. Ófullnægj-
andi forði af kátsjúki eða vörum úr því eru að verða eitt af mestu
vandræðamálum margra þjóða nú á þessum árum, og er þessi
skortur þeim mun tilfinnanlegri, að ðkkert annað efni getur lcom-
ið í staðinn fyrir það, svo að fullu gagni sé. Kátsjúkið er að því
leyti sérstakt, og er ekki, svo ég niuni, liægt að nefna hliðstæð
dæmi.
En hvernig er þá hægt að fullnægja liinni síauknu eftirspurn
eftir þessu sérstaka og sérkennilega efni?
Upphaflega og meðan notkun kátsjúksins var tiltölulega lítil,
var allt kátsjúk fengið af villtum trjám. Eins og áður er tekið
fram, var það kátsjúk, sem fyrst var prófað til notkunar, fengið
af parakátsjúktrénu, sem vex villt i héruðunum umhverfis fljótið
Amazonas i Suður-Ameriku, og var þörfinni fyrir kátsjúk full-
nægt frá þessum héruðum eingöngu allt fram á siðari hluta 19.
aldar. Hinir lituðu ihúar Brazilíu voru sendir inn í frumskóginn
til að tappa af trjánum. Ekkert var um það hirt, hvort tréð lifði
stutt eða lengi, og ekkert um það hugsað, hvort nýtl tré yxi í stað
þess, sem féll. Það var rekin hin venjulega rányrkja, þegar mis-
jafnir rnenn komast yfir þann möguleika að græða mikið fé; þá
er liugsað um liagnaðinn í dag, en ekkert skeitt um það, hver sé
þörf framtíðarinnar. Trén féllu, og með hverju ári þurfti að fara
lengra inn í frumskóginn til að ná í hina verðmætu vöru. En
frumskógar hitabeltisins eru voðalegir, vatnið er baneitrað, sólin
miskunnarlaus, en færðin um frumskógana er þó kannske óvið-
ráðanlegust. Það varð því alltaf erfiðara og erfiðara að fá nokk-
urn mann til þess að fara hinar hættulegu ferðir inn í frumskóg-
ana, og um siðustu aldamót var ástandið orðið svo slæmt, að
bandaríski konsúllinn í Rio de Janeiro sendi stjórn sinni þá lýs-