Náttúrufræðingurinn - 1946, Síða 19

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
113
omatorp og Kállstorp, sem eru næstu þorp við það að austan og
vestan, en nú er það einn þeirra sænskra staða, sem þekktastir eru
erlendis. Ástæða þess er sú, að þar hafa í sextíu ár verið reknar jurta-
kynbætur og frærækt með þeim ágætum, að þær hafa verið til fyrir-
myndar um allan heim.
Það voru bændur á Skáni, sem stofnuðu kynbótastöðina í Svalöv
árið 1886, og einn þeirra gaf þessa stóru jörð til að gera alla starf-
sernina sem auðveldasta frá uphafi. Bændur á þessum slóðunr rækt-
uðu aðallega korn og gras, og þeir höfðu tekið eftir því, að innlent
fræ var betra en erlent. Stöðin var í upphafi sett á stofn aðeins til að
rækta slíkt fræ. En að henni voru ráðnir vel lærðir grasafræðingar,
og þeir hófu nær strax kynbætur til að reyna að bæta afköst akur-
yrkjunnar á Skáni. Árangrarnir urðu stórkostlegir. Sænskt bygg, sem
áður var frekar lélegt, varð eitt af beztu byggstofnum veraldarinnar,
og hafrarnir, rúgurinn, rófurnar og túnjurtirnar bættust mjög. En
atliyglisverðast varð þó hveitið. Það var aðeins ræktað lítið af lélegu
hveiti í Svíþjóð, þegar stöðin í Svalöv var sett á stofn, en nú er svo
komið,að Svíar rækta nóg af hveiti fyrir sig, og það hveiti er nær alveg
jafn gott og bezta vorhveiti frá Kanada. Það er enginn el i á því, að ef
jurtakynbótastöðin í Svalöv hefði ekki verið til, myndi fjöldi fólks
hafa dáið úr hungri í Svíþjóð, meðan stríðið skaut loku fyrir allan
innflutning á matvælum yfir höfin.
Kynbótastöðin í Svalöv hefir kostað talsvert fé öll árin síðan hún
var sefct á stofn. Fyrstu 50 árin fékk hún fimm milljónir í stofn- og
rekstursfé, og samanlagt hefir hún kostað um 10 milljónir nú. En
bara kynbæfcurnar á hveiti, rúgi, byggi og höfrurn liafa aukið afköst
jressara jurta svo, að talið er, að þær gefi af sér í óbeinan ágóða um
100 milljónir króna á ári. Og þær hafa igefið að minnsta kosti 1000%
í ágóða hvert einasta ár síðan nm síðustu aldamót í auknum afrakstri
jarðarinnar.
Að sjálfsögðu er Svíþjóð ekki eina landið, sem hefir unnið að
jurtakynbótum, og fá lönd hafa ekki notið þessarar mikilvægu grein-
ar hinnar hagnýttu grasafræði. En þau lönd, sem mest gagn hafa haft
af þessari grein vísindanna að Svíþjóð undanskilinni, eru Kanada
og Bandaníkin, Þýzkaland og Ráðstjórnarríkin. Við sku'lum nefna
nokkur dæmi um sigur jurtakynbótanna ií nokkrum þessara landa.
Kanada er frægt um heim allan fyrir hveitið sitt góða, en sennilega
liefir fáurn dottið í hug, að allt vorhveitið, sem kemur frá Kanada
og Bandaríkjunum, á rót sína að rekja til örfárra korna á einni ein-
ustu jurt. Uppruni þeirrar jurtar er eitt dæmi þess, hvernig jurta-
8