Náttúrufræðingurinn - 1946, Blaðsíða 35

N ÁTTÚRUFRÆÐIN GURINN
129
Blástjarna (Lomatogonium rotatum Fries).
Við Vígabjargarfoss í Jökulsá, 7. ágúst 1944. Fundin hér á einum stað. Ox í mjög
mosaríkum jarðvegi og svam úði fossins stöðugt yfir vaxtarstaðnum.
Rauðkollur (Knautia arvensis Coult).
Ferjubakki, Öxarfirði, 26. júlí 1944. Fundinn eftir tilvísun Olafs bónda að Ferju-
bakka. Óx á harðvelli innan um þéttan valllendisgróður í brekkuhalli mót suðvestri,
örskammt frá túninu.
Bláklukka (Campanula rotundifolia L.).
Bjarmaland, Öxarfirði, 7. ágúst 1944. Vex í stórum stíl í móabarði i suður frá bæn-
um, og hefir vaxið þar um áratugi. Ekki kunn með vissu frá öðrum stöðum í sveitinni.
Talið er, að einhvern tíma hafi tegundin fundizt nálægt Presthólum í Núpasveit, en
ekki tókst mér að fa'ra sönnur á það.
Gulbrá (Matricaria matricaroides Porter).
Við götutroðninga innan túngirðingar á Skinnastað. Hefur bersýnilega ílenzt hér,
eins og svo víða annars staðar á landi voru.
Frevjubrá (Chrysanthemum leucanthemum L.).
Hafursstaðir, 6. ágúst 1944. Óx í mólendi suðaustan við túnið, á víð og dreif. Var
sýnilega búin að nema land. Hefur efalaust flutzt inn með grasfræi fyrir 15 árum,
því að eftir þann tima liefir engin sáðsléttugræðsla farið þarna fram. A 2 stöðum
öðrum sá ég tegundina á Landi og Skinnastað, en þar óx hún aðeins í gömlum sáð-
sléttum og hafði ekki flutt sig út í óræktarlendi. Gat ég ekki annað séð, en að þessi
tegund sé, að minnsta kosti á Hafursstöðum, orðin fullgildur borgari í hinu íslenzka
gróðurríki. Chrysanthemum leucanthemum, sem hlaut hjá mér skírnarnafnið Freyju-
brá, er talin til sömu ættkvíslar og rainfan eða regnfang, en karfan er með hvítum
tungulaga randkrónum, og eru því blómin nauðalík og á baldursbrá. Blöðin eru heil
og gróftennt. Fjölær planta. Áður fundin annars staðar á landinu á örfáum stöðtim í
sáðsléttum.
Að lokum skal ég geta einnar tegundar utan rannsóknarsvæðisins.
Fuglaertur (Lathyrus pratensis L.).
Guðmundur Magnússon, prófessor, fann fyrstur manna tegund þessa á Norðurlandi
sumarið 1909 að Ási í Kelduhverfi. Fyrirhitti hann þá eitt blómgað einlak við veginn.
En þar sem tegundin hefir ltvorki fyrr né síðar fundizt norðanlands, var ckki ósenni-
legt, að hér hefði um slæðing verið að ræða, enda styrkti fundarstaðurinn þá skoðun.
Var mér því mikið í mun að staldra við hjá Ási á leiðinni austur og fá fulla vissu
fyrir tilveru nefndrar tegundar, og athuga útbreiðslu hennar.
Á leið minni heim að Ási norðan frá 27. júlí gekk ég fram hjá mörgurn lágvöxnum
hirkilundum, og gat þá að líta fuglaerturnar í blóma á víð og drcif, lta’ði innan um
runnana og í grasmóum þar í grennd. í túninu uxu þær einnig. Tjörn ein allstór
liggur í norðaustur frá bænum, og liggja háar brekkur niður að henni, en umhverfis
tjörnina sjálfa er grasbclti igróðursælt rnjög. Þarna óx tegundin einnig á löngu svæði,
sttnnan tjarnarinnar. Mjög er sennilegt, að útbreiðsla hennar hafi verið víðtækari í
9