Samvinnan - 01.06.1948, Síða 20

SVIPIR SAMTÍÐARMANNA:
er viðsjáll
og ekki spámaður.
\ TBURÐIRNIR i Palestínu hafa liðið hratt
yfir tjald viðburðanna að undanförnu.Þar
hefur. verið margt unt skýrar myndir og Ijós-
iifandi, en líka margt um óskýrar mvndir og
afskræmdar. Fregnirnar af viðureign Gyð-
inga og Araba hafa verið nokkuð á reiki.
Ein persóna, lítt kunn í Evrópu áður, hefur
mjög dregið að sér athygli manna síðustu
vikurnar. Það hefur komið í ljós, að Abdull-
ah, konungur í Transjórdaníu, hefur til að
bera kænsku og áræði umfram forustumenn
nágranna sinna. Stefna hans í Palestínu-
málinu hefur leitt í ljós, að hann er þeirrar
skoðunar að Bretar hafi verið sannir vinir
Transjórdaníumanna um langa hríð og
hann leitast við að valda þeim ekki erfið-
leikum að nauðsynjalausu. Það hefur lfka
komið í ljós, að Abdullah er ekki í neinu
uppáhaldi hjá þjóðhöfðingjum nágranna-
ríkjanna, þegar frá er skilinn fræntli hans í
íran.
ABDULLA ER 67 ÁRA. Hann tilheyrir
því þeirri kynslóð, sem mat konunga sina að
nokkru eftir því, hversu vel þeir sátu í söðli,
hvernig þeir héldu á byssu og hversu harð-
gerir og duglegir þeir voru á ferðalögum
með mönnum sínum. Abdullah á alla þessa
kosti til að bera í ríkum mæli og miklu
fleiri á mælikvarða liðinnar tíðar. Hann
hefur mikið sjálfstraust, en getur eigi að síð-
ur hlýtt á ráðleggingar annarra af þolin-
mæði, íhugað orð þeirra og síðan tekið sjálf-
stæðar ákvarðanir. Hann kann illa óhlýðni
sinna manna. Enn þann dag í dag liendir
það í Transjórdaníu, að Abdullah söðlar
hest sinn og ríður sem mest hann má til þcss
að taka persónulega í lurginn á einhverjum
héraðshöfðingja, sem hefur þrjóskazt við að
lilýta valdboði hans. Sterkasti þátturinn í
fari hans er þó sá, að hann er laus við óá-
kveðni og sveimhug margra kynbræðra
sinna. Hann er raunsæismaður.
ABDULLAH ER YNGRI SONUR héraðs-
stjórans í Mekka, sem var vinur Arabíu-
Lawrence. Hann hóf stjórnmálaferil sinn
árið 1907, er hann tók sæti á þingi Tyrkja-
veldis. Þegar heimsstyrjöldin brauzt út, var
liann sendimaður föður síns og tengiliður í
milli hans og brez.kra liðsforingja, sem komu
Araba-uppreistinni af stað. Eldri sonurinn,
Feisal, var hermaður, en Abdullah var stjórn-
málamaður. Hann hefur haklið sér við það
hlutverk i þau 25 ár, sem liann hefur setið
við stýrið í Transjórdaníu, fyrst sem Emír
undir brezkri vernd, og síðan 1946 sent kon-
tingur sjálfstæðs ríkis. Sagan um komu hans
til Transjórdaníu lýsir manninum vel, svo
og sambandi hans við Breta. Arið 1921 lagði
hann upp Irá Mckka til þess að hefna þeirr-
ar niðurlægingar. sem Frakkar liöfðu búið
Feisal bróður hans, er þeir settu liann frá
ríki í Damaskus. Hraði var undirstaða áætl-
ana hans. Hin fræga Hedjaz-járnbraut liafði
verið byggð. en ekkert eldsneyti var til í
eimvagnana. Abdullah og menn hans kom-
ust þó frá Medína til Maan með því að
brenna símastaurum og öðru tilt;ekilegu und-
ir kötlunum, á leið sinni. Koma hans til
Transjórdaniu vakti ugg, því að í sama mund
sátu Bretar við samningaborð í Kaíró til
j>ess að leggja málef'ni Miðjarðarhafsland-
anna í öruggar skorður, sem kallað var. Mað-
urinn, sem þar réði málum, hét Winston
Ghurchill. Þcir hittust í Jerúsalem. Hvorum
um sig leizt vel á hinn. Abdullah hvarf til
baka vfir Jórdan og hafði ])á loíað að hæt.ta
stríðinu við F'rakka, en í staðinn hafði hann
útnefningu Bretakonungs til Emírs yfir
Transjórdaníu í vasanum.
GESTUR, SEM KEMUR TIL AMMAN
i dag og finnur konung að máli, sér fyrir
sér léttlyndan, gáíulegan öldung, sem er
reiðubúinn að ræða svo að segja hvaða elni,
sem er. Gamansemi hans er viðbrugðið.
Abdullah er vinur Breta, og brezkir vinir
hans hafa verið hoilum trúir. í þeim hópi
eru þeir Peake, sem stolnaði Arabaherdeild-
ina, og Glubb, sent nú hefur gert hana að.
nýtízku stríðstæki. Abdullah er ekki vinur
Breta aðeins vegna þess, að þeir hafa komið
20
fótunum undir herdeild hans, heldur líka
vegna þess, að þeir bera lotningu íyrir sög-
tinni og fortíðinni. Tradisjónin á ítök í báð-
um. Dýraveiðar, veðhlaup og aðrar „konung-
legar“ skemmtanir eru í uppálialdi. Abdullah
nýtur þess að nota dómgreind sína til veð-
mála á kappreiðum, sérstaklega ef gróðinn
getur létt undir með ráðabruggi um pólitíska
ókyrrð í landamærahéruðum náerannanria.
ÞESS KONAR RÁÐABRUGG, ásamt met-
orðagirnd og útþenslufyrirætlunum, hafa
orðið þess valdandi, að honum er ekki óvina
vant. Ekki hefur j)að bætt úr skák, að lianu
gætir stundum lítt hófs í tilsvörum. Lýðveld-
ismenn í Sýrlandi liata hann fyrir tal hans
um „Stóra-Sýrland", en jtað á að ná yfir Sýr-
land og Transjórdanfu, og auðvitað að lúta
honum. Egyptar eru ekkert hrifnir af jní,
að konungsríki Hashimite-ættarinnar eflist
og vaxi í næsta nágrenni jieirra. Ibn-Saud
hefur andúð á honum (og þessi tilfinning er
gagnkvæm), ekki aðeins vegna útþenslufyrir-
ætlana hans, heldur líka vegna dálítið
ósmekklegra ummæla, sem birtust í æviminn-
ingum, sem Abdullah gaf út fyrir nokkrum
árum. Loks er J)að, að Abdullah er svo mikill
raunsæismaður, að liann er fyrir löngu bú-
inn að sjá, að ekki er liægt að eyðileggja
Síonismann. og þess vegna rekur að })ví, að
Arabar verða að sætta sig við liann í ein-
hverri mynd, en lyrir ])etta líta ýmsir öfga-
menn í liópi Araba á hann sem svikara.
Þótt Abdullah sé þannig engan veginn óum-
deildur leiðtogi Araba í jteirra eigin hópi,
er hann j)ó áreiðanlega sá maðurinn, sem
mestu mun ráða af })eim við samningana
um framtíð Palestínu og sambúð Araba og
Gyðirtga. Er livort tveggja, að landamæri
Transjórdaníu og Palestínu eru löng, og
hann liefur á valdi sínu bezt útbúna lierinn,
sem Arabaríkin liafa fram að tefla um þessar
mundir.
TAKMARK ABDULLAFI mun sennilega
verða það, að færa yfirráð sín til sjávar, lík-
lega viö Gaza, því að aðgangur að sjó
mundi losa liann við nauðsyn þess að
J)iggja erlenda íjárhagsaðstoð til þess að
halda fjármálum ríkisins á réttum kili, þvi
að þá gæti leiga fyrir land undir olíuleiðslur
komið í hennar stað. En það er augljóst, að
nágrannakonungarnir kæra sig ekki um, að
veldi hans verði tryggt með þessum liætti.
Þeir kunna að halda áfram að berjast í Pale-
stínu, en sú barátta verður ekki liáð fyrir
útvíkkun Transjórdaníu. Takmark Sýrlend-
inga og Egypta er að auka ögn við land sitt
og minnka hina löngu landamerkjalíuu Pale-
stínu og Transjórdaníu. Eftir þessu mætti
ætla, að Abdullah og konungdæmi hans sé
það, sem líftryggingarfélög kalla „talsverða
áliættu".
í bók sinni urn sjö stoðir vizkunnar, sagði
Arabíu-Lawrence m. a.; „Eg þóttist viss um,
að Abdullah væri of athugull, og rólegur og
gamansamur, til þess að geta orðið spámað-
ur. Hann mundi gera mest gagn á friðar-
tíma, eftir unninn sigur.“ Þetta mat virðist
vera rétt. Spurningin er nú þessi: Mun liann
standast annað stríð á þessum slóðum, og lifa
það að gera gagn á íriðartíð?