Samvinnan - 01.01.1958, Blaðsíða 8

VIÐ ÁRAMÓTIN
Erlendur Einarsson, forstjóri, ræðir um
rekstur Sambandsins, fjármál og
framtíðarhorfur
Flestir munu sammála um, að sú
uppbygging, sem átt hefur sér stað á
Islandi undanfarin ár, sé ótrúlega
mikil hjá svo fámennri þjóð. Þótt
menn almennt telji uppbygginguna
nauðsynlega, eru margir sem álíta of
mikið fé hafa verið fest í ýmis konar
byggingum, miðað við getu þjóðar-
búsins. Margir eru á einu máli um, að
hin almenna fjárfesting hafi verið of
mikil og hún hafi átt verulegan þátt í
lúnni miklu dýrtíð og ofþenslu í hag-
kerfi þjóðarinnar. Hins vegar munu
menn sammála um það, að fram-
leiðslufjárfesting hafi verið þjóðinni
mjög gagnleg og nauðsynleg, þar sem
þessi fjárfesting hefur beinlínis stuðl-
að að auknum þjóðartekjum.
Horjur eru á, að unnt verði að hejja útflutning
á framleiðsluvörum Gefjunar og Heklu.
Samvinnuhreyfingin hefur tekið
virkan þátt í uppbj^ggingunni síðast-
liðin ár. I sveitum hafa átt sér stað
miklar framkvæmdir hjá félagsmönn-
um samvinnufélaganna, ræktun hef-
ur verið aukin, búin stækkuð, byggð
hafa verið hús og keyptar hafa verið
vinnuvélar. Ymsir af félagsmönnum
samvinnufélaganna við sjávarsíðuna
hafa og lagt í ýmsar framkvæmdir,
þar á meðal framkvæmdir vegna
sjávarútvegsins. Mjög margt af þessu
hefur gerzt með beinum eða óbeinum
stuðningi kaupfélaganna.
Hin aukna framleiðsla bæði land-
búnaðar- og sjávarafurða hefur kall-
að á stóraukna aðstöðu til vinnslu og
nýtingar á framleiðsluvörunum.
Nauðsynlegt hefur reynzt að byggja
ný slátur- og frystihús, mjólkurbú og
kartöflugeymslur, til þess að unnt
yrði að taka á móti framleiðsluaukn-
ingu landbúnaðarvara. Við sjávarsíð-
una hefur reynzt nauðsynlegt að
byggja ný frystihús, fiskimjölsverk-
smiðjur og fiskvinnslustöðvar ýmis
konar.
Það hefur í mjög ríkum mæli komið
í hlut samvinnufélaganna að sjá um
þessa uppbyggingu. Þessar vinnslu-
stöðvar félaganna hafa kostað mikið
fjármagn og hefur verið mjög baga-
legt, að ekki hefur verið nein lána-
stofnim, sem hingað til hefur getað
veitt stofnlán út á byggingu slátur- og
kjötfrystihúsa. Hið opinbera hefur
eigi að síður viðurkennt nauðsyn þess,
að lán yrðu veitt, með því að veita
ríkisábyrgð út á þessar framkvæmdir
í sama hlutfalli og á sér stað um
vinnslustöðvar fyrir sjávarútveginn.
Erlendur Einarsson, forstjóri.
En ríkisábyrgðin ein hrekkur skammt,
meðan lán eru ófáanleg. Það verður
því eitt af verkefnum samvinnuhreyf-
ingarinnar á árinu 1958 að freista þess
að afla stofnlána út á þá ríkisábyrgð,
sem fyrir hendi er, og létta þannig
þunga byrði, sem hvílir á mörgum
kaupfélögum umhverfis landið.
A árinu 1956 var það eitt hið mark-
verðasta í rekstri Sambandsins, að
umsetning útflutningsdeildar hafði
vaxið mjög mikið á árinu og reynd-
ist 324 milljónir króna. Umsetning
iðnaðardeildar hafði einnig vaxið
verulega á því ári. Þessi aukna um-
setning á innlendum framleiðsluvör-
um gaf til kynna, að þjóðin væri að
uppskera vegna þeirra miklu fram-
kvæmda, sem áður hefur verið rætt
um. Þessi þróun miðar í rétta. átt. Það
er einmitt framleiðsla þjóðarinnar,
sem þarf að aukast til þess að almenn
velmegun geti haldizt og aukizt hjá
fólkinu.
Hin aukna framleiðsla mjólkur-
afurða gerir nú nauðsynlegt, að þess-
ar vörur verði fluttar úr landi. Þar er
við ramman reip að draga vegna mjög
mikillar samkeppni á heimsmarkað-
inum. íslenzkur ostur hefur þó unnið
sér nokkurt álit erlendis á s.l. ári, en
verðið er lágt, miðað við innanlands-
verðið, ef það á að vera sambærilegt
við verð á öðrum erlendum osti.
Á árinu 1957 mun velta innlendra
4 SAMVINNAN