Samvinnan - 01.04.1958, Side 10

ugri til græðslu en sandarnir í Sellöndum
suður frá Mývatnssveit.
2. Auðnir lægri en 400 m y. fl., sem ým-
ist skorti nægilega kunnleika um, hversu
auðveldar mundu til græðslu, eða kunn-
ugt var, að nokkrir en þó eigi óviðráðan-
legir örðugleikar voru um græðslu á.
3. Auðnir 400—650 m yfir flæðarmáli.
1 sambandi við þessa upptalningu er
rétt að taka fram, að á flestum svæðun-
um er meira eða minna gróið land, enda
nær gróður hér á landi víða hærra en
650 m yfir flæðarmál. Sum þessi svæði
eru gróin allt að því til hálfs og tvö til
þrjú jafnvel meira en það. En á þeim
öllum eru miklar auðnir og samtals
skipta þær auðnir þúsundum km2. Þegar
á allt er litið, mundu nokkurn veginn á-
höld um stærð gróins lands hér á landi
og þeirra auðna, sem framkvæmanlegt
mundi vera að græða.
Þetta mega auðvitað ekki skoðast sem
nein fullnaðarreikningsskil um gróið
land og ógróið hér á landi. Þvílík reikn-
ingsskil verða ekki gerð, fyrr en landið
verður miklu vandlegar mælt til ákvörð-
unar um það, hvernig gróðri þess er kom-
ið. Þær mælingar og þau reikningsskil
þurfum við nauðsynlega að gera. Þær at-
huganir, sem hér hafa verið gerðar eru
aðeins bráðabirgðarúrlausn til þess að
gera sér ofurlitla grein fyrir máli, sem
varðar þjóðina mjög miklu.
Næst er að taka það til athugunar,
hvort það muni svara kostnaði að græða
upp það land, sem nú er auðn, en þó
græðanlegt. Því miður er miklu örðugra
að gera full reikningsskil um þetta efni
en um stærð auðnanna. Það er jafnvel
svo örðugt, að þess er ekki að vænta, að
um það verði nokkurn tíma gerð full
reikningsskil.
En þegar á þetta er litið, er þrennt, sem
fyrst kemur til greina:
1. Hversu mikill háski stendur okkur af
hinu ógróna landi, og hvernig eigum við
að mæta þeim háska?
2. Hversu mikið kostar að breyta auðn-
unum í gróið land?
3. Hvaða gagnsemd getum við haft af
því landi, sem við græðum?
Um fyrsta atriðið er það að segja, að
auðnirnar valda okkur margvíslegum
örðugleikum. Þær torvelda samgöngur,
auka erfiði í fjallaferðum, spilla veðr-
áttu, svo að nokkuð sé talið. En ef rætt
skal um beinan háska af þeim, þá er
hann aðallega fólginn í því, að í þeim er
stöðug uppspretta áfoks og gróðureyðing-
ar. Við hljótum því, eins og nú er komið,
að standa í sífelldu stríði við þær um hið
gróna land, sem við eigum. Við eig-
um að græða Rangárþing svo að segja
allt innan frá Tungná. Og þetta verður
okkur ódýrara en að standa í látlausri
orustu við auðnirnar í hraunbrúninni
ofan við Gunnarsholt og á markaðri línu
þvert yfir Landsveit milli Þjórsár og
Rangár. Hið sama gildir um Haukadals-
(Framh. á bls. 27)
Björn Pálsson, flugmaður:
Flugvélin og sandgræðslan
Um árabil hafa framsýnir dugnaðar-
menn starfað að sandgræðslu og skóg-
rækt og þegar lokið merkilegu verki og
sannað okkur, að þetta er það sem koma
skal. En við verðum að stórauka starf-
semi þessa, því að við þurfum að skila
landinu aftur árlega nokkru af því, sem
tapazt hefur í auðn á liðnum tíma.
Á láglendinu verður auðveldlega komið
við stórvirkum landbúnaðarvélum, og
þar er sjálfsagt að nota þær. En upp um
heiðar og afrétti, og þar sem illt er yfir-
ferðar, verðum við að taka flugvélina í
þjónustu okkar, eins og þær þjóðir aðr-
ar, er tileinkað hafa sér nýjustu tækni.
í Nýja Sjálandi og í Bandaríkjunum
eru nú flognir mörg hundruð þúsund
flugtímar á ári við áburðardreifingu,
sáningu og úðun skordýraeiturs. Eg er
ekki í nokkrum vafa um, að þetta eigum
við Islendingar líka að gera. Við þurfum
að eignast flugvél til að dreifa áburði og
fræi upp um heiðar og afrétti og úða eitri
yfir skógana, þegar maðkur herjar á lim
þeirra.
Við þurfum bæði að græða auðnir
landsins okkar og auka gróður, þar sem
talið er gróið land. En ég vil taka það
fram, að við megum ekki heimta strax
andvirði þess áburðar, er við dreifum, í
kjöti, með því að stórfjölga samtímis bú-
fé og við tökum land til græðslu með
áburði. Við verðum að líta á græðslu-
starfið eins og þegar við gróðursetjum
trjáplöntu. Hún verður að fá að festa
rætur og þroskast, áður en hún skilar
ávexti af starfi okkar.
Þetta verður að athugast vandlega af
hæfum mönnum, og eins þarf það að at-
hugast mjög vel, hvað beitilöndin þola
og hvernig þau standast þá miklu fjölg-
un sauðfjár, sem nú á sér stað hér á
landi.
Margir munu spyrja, hvernig hægt sé
að nota flugvél til að dreifa áburði og sá
fræi, og hvað það kostar.
Skal ég nú skýra frá því í stórum drátt-
um.
Flugvélar, sem notaðar eru til þessara
starfa, eru sérstaklega útbúnar til þess.
Þær mega ekki þurfa stóra flugvelli, og
þær þurfa að geta flogið hægt. Yfirleitt
eru ekki notaðar stórar vélar, og kemur
það að miklu leyti til af því, að þær eru
ekki nema nokkrar mínútur að dreifa
öllum þeim farmi, er þær bera. Skiptir
þá verulegu máli, að ekki taki langan
tíma að fljúga þangað, sem bera skal á.
En stórar flugvélar þurfa stóra flugvelli,
og þeir eru fáir. Þess vegna getur lítil
flugvél afkastað miklu meira, ef hún
getur lent svo til á þeim stað, þar sem
hún á að bera á.
Til þess að allt gangi fljótt og verði
sem ódýrast, þarf að hafa sérstaklega út-
búinn bíl, sem alltaf er tilbúinn með
hæfilegan skammt í áburðargeymslu
flugvélarinnar, og má það ekki taka
nema örfáar mínútur að ferma flugvél-
ina. Síðan er flogið lágt yfir landið, sem
borið er á, og það tekur örstuttan tíma
að losna við farminn. Svo er lent aftur,
og sagan endurtekur sig. Hver ferð með
vélina þarf ekki að taka nema 10 mínút-
ur, og gæti þá vél, sem bæri ca. 750 kg
í ferð, dreift 4.5 tonni á klukkustund, —
og meira, ef hver ferð tekur styttri tíma.
Þessi aðferð að dreifa áburði úr flug-
vél yrði aðallega notuð á landi, sem illt
er yfirferðar með öðrum tækjum, vegna
þess að kostnaður yrði meiri við dreif-
ingu úr flugvél en með dráttarvél og
stórum áburðardreifara á ræktuðu og
sléttu landi.
Flugvélin kostar alltaf 600—800 kr. á
klukkustund, og þarf að vera hægt að
hafa not af henni við annað flug þann
tíma ársins, sem hún er ekki við land-
búnaðarstörf. í Bretlandi hefur verið
framleidd nokkuð heppileg vél (The Ed-
gar Percival E. P. 9), sennilega sú heppi-
legasta, sem til er á markaðinum, til
þessa starfs, enda er hún byggð með
þetta starf fyrir augum, og jafnframt til
(Framh. á bls. 27)
Til þess að græða
upp afréttarlönd-
in, verður að auka
frjómagn jarðar-
innar með áburði
og slík áburðar-
dreifing er ómögu-
leg nema úr flugvél.
10 SAMVINNAN