Samvinnan - 01.05.1958, Side 25

megin grafar, að eg megi hinumegin eiga víst að verða náðar
hans og sáluhjálpar aðnjótandi, — lofaður og prísaður veri
hann fyrir þá ráðstöfun sína sem og allt annað!
Þegar hér var komið hafði presti aukist tiltakanlega ró og
styrkur. Hélt hann síðan áfram máli sínu á þessa lund:
— Frá blautu barnsbeini eða að minnsta kosti síðan eg fyrst
man til mín. hef eg verið maður með afbrigðum þrætugjarn,
þóttafullur og bráðlyndur. Oðara en orðinu hallaði var eg til-
búinn að bregða brandi, en sjaldan hef eg látið sól hníga til
viðar yfir vakandi úlfúð, og aldrei hef eg hatast við nokkurn
mann. En eg hef gert Ijótt af mér. Verk, sem eg má ekki iðrun-
arlaust til hugsa og sem hrellir mig hvert sinn, er það kemur
mér í hug, vann eg áður eg var vaxinn úr grasi. Við áttum
hund. mesta meinleysisgrey, sem aldrei ýfði sig við nokkra
skepnu. Þá var það eitt sinn, að eg hafði lagt brauðsneið frá
mér á stól. Hana náði seppi í og gerði sér gott af. Fyrir það
reiddist eg honum svo ofsalega, að eg sparkaði í hann af öll-
um mætti, — veinandi veltist hann um koll. Þá stuttu stund,
sem hann átti eftir, lifði hann við harmkvæli. Þarna var um
skynlausa skepnu að ræða, — en raunar varð þetta forboði
meiri tíðinda. — Á námsárum mínum var eg eitt sinn á ferð
í framandi landi. Suður í Hlaupsigum lenti mér af óverulegu
tilefni saman við annan ungan mann, skoraði hann á hólm og
særði á brjósti svo hættulega, að lífi hans varð með naumind-
um bjargað. Fyrir það athæfi eitt hefði eg þegar átt skilið
það, sem nú — óralöngu síðar — er fram komið; enda fellur
hegningin með margföldum þunga á syndugar herðar mínar,
— aldraðs manns, sem er sálusorgari, sendiboði friðarins mikla
— og faðir í ofanálag . . . Það er sú undin, sem sárast svíður,
— það veit Guð almáttugur! . . .
1 kleíanum fundum við fyrir unnustu mína; hún var að búa
um rúm föður síns.
Vaðlaklerkur var stokkinn á fætur. Hann spennti greipar
svo brakaði i öllum liðum á fingrum öldungsins, — gekk um
gólf.
Eg leitaði eftir orðum, sem honum mætti vera huggun í, en
fann engin.
— Fyrir yður, vini mínum er verið hefur — og nú dómara —
skal eg meðganga afbrot, sem enginn vafi virðist leika á að
eg hafi drýgt, enda þótt eg sé mér þess ekki meðvitandi.
Mér hnykkti við að heyra hann orða játningu sína þann
veg, — gat ekki getið mér til, hvort hann væri með öllum
mjalla eða hvað hann væri að fara. Einföld játning og afdrátt-
arlaus hefði verið ólíkt æskilegri, enda varð eg fvrir sárum
vonbrigðum.
Glíma og rímur
(Framh. aj bls. 19)
ingu og semja sig þannig að siðum
annara manna. Ekki tókst að ej'ði-
leggja þessa meginstoð málsins og
skáldin héldu í stuðlana, þótt ljóða-
gerðin breytti um svip að öðru leyti.
Skáld tuttugustu aldar hafa ekki
ort rímur í fornum stíl, enda urðu þær
að breyta um búning vegna hins nýja
aldarháttar, sem hafinn var. En
rímnahættir og hin léttari rímnasnið
eru enn í góðu gildi. Og þó nýtur þessi
fagra list ekki þeirrar virðingar, sem
henni ber, hvorki af þeim, sem yrkja
í þessum stíl né af almenningi.
Það tíðkast mjög að yrkja vísur
við ýms tækifæri og til gamans; menn
reyna braglist sína með því að botna
vísur í skyndi, og margt er gert til að
lífga við vísnagerð. En þetta er vara-
samt og háski fyrir listgildi vísna-
formsins, ef ekki þróast jafnframt
þrautfáguð braglist á sviði stöku og
rímu. Slík braglist verður að lúta
ströngustu kröfum allrar listar; það á
að vera heilög list.
Sú list er kröfuhörð, sem þróazt
hefur með einni þjóð um aldir og mót-
ast af ævikjörum og aldarfari. Þess
vegna má ekki kalla það list, þó að
menn setji saman vísu að réttum lög-
um bragfræðinnar, ef andann vantar;
þess vegna má heldur ekki þola
þjösnaskapinn í glímunni. Við eigum
að miða glímur okkar og rímur við
það, sem bezt verður kosið. I þeim
anda á að kenna ungmennum að
glíma og yrkja.
Sveinbjörn Beinteinsson.
Endurreisn ....
(Framh. af bls. 17)
er skipulag þorpa þeirra, sem áður
varir munu rísa í námunda við þau og
hagkvæm staðsetning nýbýla.
Skólabókasöfnin þarf að hýsa þann
veg, að hægt sé að lána þangað skjöl
og skilríki, svo að vísindamönnum
þeim, er fást við rannsókn máls og
sögu, væri unnt að starfa þar þegar
þeir kysu að búa — að minnsta kosti
um stundarsakir — við friðsæld ís-
lenzkrar náttúru í fögru umhverfi.
Ekki finnst mér ólíklegt, að þeir
yrðu þó nokkuð margir, er byggðu yfir
sig og eyddu ellidögunum í námunda
við biskupsstólana, og gætu þá sumir
haft gagn og skemmtun af að hýsa
ungmenni, en aðrir mundu búa þar
með skólaskyldum börnum sínum eða
skylduliði, lengur eða skemur.
Hugmyndin um skjóta upphefð
hinna fornu biskupssetra beggja er
einhver sú bezta, sem bólað hef-
ur á. Að sýna Hólastað og Skálholti
verðugan sóma ætti meira að segja að
mega gera sér svo til að kostnaðar-
lausu, byggingar þær, er til greina
koma, verða hvort eð er að rísa af
grunni, ef ekki þar, þá annars staðar.
Og hvernig væri að leggja niður eitt
eða tvö sendiráð til framdráttar þarf-
ari stofnunum? Þjóðin mun styðja
þessar aðgerðir og heillavænleg sam-
keppni hefjast um það, hvorir standi
öðrum framar um menningu og mynd-
arskap, Norðlingar eða Sunnanmenn,
en við úr austrinu og vestrinu hafa
gaman og njóta góðs aí.
SAMVINNAN 25