Samvinnan - 01.12.1986, Síða 5

Greiðslukort fyrir félagsmenn
Aáttatíu ára afmæli Samvinnunnar stendur íslensk
samvinnuhreyfing á vegamótum: Erfiðleikar
steðja að henni, og hún hefur orðið fyrir áföllum.
Vagga hreyfingarinnar stendur í sveitum landsins
eins og kunnugt er, og bændur hafa frá upphafi verið
stoð hennar og stytta. Þeir hafa lifað bæði súrt og sætt
um dagana eins og þjóðin öll, en jafnan tekist að leysa
vandamál sín farsællega - oftast með samtakamætti og
samvinnu.
Á stofnári Samvinnunnar, 1907, var til dæmis ekki
bjart framundan hjá íslenskri bændastétt. Sauðasalan til
Englands hafði lagst niður skyndilega, en á henni höfðu
bændur byggt afkomu sína að miklu leyti um langt skeið.
Þá tóku menn höndum saman og byggðu sláturhús
bæði sunnan lands og norðan - og tókst með samstilltu
átaki að rétta hlut sinn.
Nú virðist hins vegar slíkt andstreymi og þrengingar
dynja yfir bændur, að hætta er á að heilar byggðir í
strjálbýlinu fari í eyði næstu árin.
Vonandi tekst að koma í veg fyrir slíkan harmleik; von-
andi leggst bændum eitthvað til nú sem fyrr, svo að úr
rætist betur en á horfist.
Á síðasta kaupfélagsstjórafundi lét hinn nýi forstjóri
Sambandsins, Guðjón B. Ólafsson, svo ummælt, að fé-
lagsmenn kaupfélaganna þyrftu að finna betur en nú er,
hvern hag þeir hafi af því að taka þátt í samvinnustarfinu.
Þetta eru orð að sönnu, og á þessu atriði hlýtur hreyf-
ingin að standa eða falla.
Það er ekkert launungarmál, að þróunin hefur því mið-
ur orðið sú hin síðari ár, að tengslin milli félagsmanna og
fyrirtækja samvinnuhreyfingarinnar hafa minnkað jafnt
og þétt.
Mörgum finnst munurinn á einkafyrirtækjum og sam-
vinnufyrirtækjum harla lítill orðinn í seinni tíð. Ef það er
rétt, þá er ekki að undra þótt einlægir samvinnumenn
þreytist á að vegsama grundvöllinn, sem allt starf þeirra
á að byggjast á. Til hvers er það, ef ekki er hægt að
benda á raunverulegan ávinning af því að vera félags-
maður í kaupfélagi?
En það er ekki við grundvöllinn og hugsjónina að
sakast. Hvort tveggja er jafn traust og það hefur alltaf
verið og sami reginmunurinn á fyrirtækjum einkaaðila
og samvinnumanna. Kaupfélögin eru öllum opin, en þeir
einir geta gerst aðilar að einkafyrirtækjum, sem hafa efni
á að kaupa hlutabréf í þeim dýrum dómum. í einkarekstri
greiða menn atkvæði eftirfjármagni, en í samvinnufélagi
hefur hver maður eitt atkvæði. Og í einkafyrirtækjum
rennur gróðinn óskiptur til fárra eigenda, en kaupfélögin
endurgreiða tekjuafgang sinn til félagsmanna.
Hið síðastnefnda byggist að sjálfsögðu á því, að
eitthvað sé til skiptanna - og verslunin, einkum í dreifbýl-
inu, á erfitt uppdráttar um þessar mundir.
En fylgjast samvinnumenn nægilega vel með tíman-
um? Eru þeir nógu fljótir að tileinka sér nýjungar og
breytingar í verslun og viðskiptaháttum?
Þegar greiðslukortin voru í þann veginn að hefja inn-
reið sína í landið, birtist í Samvinnunni (1. hefti 1984) ít-
arleg grein um plastpeningabyltinguna svokölluðu eftir
Margeir Daníelsson, núverandi framkvæmdastjóra
Samvinnulífeyrissjóðsins. Þar segir meðal annars svo:
„Vel kemur til greina innan ekki mjög langs tíma, að
samvinnuhreyfingin standi sameiginlega að útgáfu fé-
lagsmannakorts, annaðhvort debet- eða kredit-korts,
eða sérstaks heimildarkorts, sem gæfi félagsmönnum
rétt til að versla á sérstökum kjörum eða njóta hagræðis
af tilboðum, sem veitt væru annað slagið.
Slíkt félagsmannakort, sem ég hef kosið að kalla
„Samkort", auðveldar einnig aukin tengsl kaupfélag-
anna við félagsmenn sína í formi upplýsingastreymis.
Sömuleiðis gefur það kost á nákvæmari og skjótvirkari
arðsúthlutun til félagsmanna.
Reynsla sú sem fengist hefur af framangreindu korti í
Svíþjóð verður að teljast nokkur hvatning til íslenskra
samvinnumanna.
Útgáfa félagsmannakorts mun krefjast ítarlegs undir-
búnings og kann í því sambandi að vera nauðsynlegt að
stofna nýtt kortafyrirtæki, „Samkort", með aðild sem
flestra samvinnufyrirtækja. Yrði af stofnun slíks fyrirtæk-
is, teldi ég hentugast að rekstur þess væri í höndum
Samvinnubankans vegna sérhæfingar hans á þessu
sviði.“
Hér er aðeins ein hugmynd af mörgum, sem hugsan-
lega gæti eflt tengslin milli félagsmanna og samvinnu-
fyrirtækjanna. Stærð þeirra og fjölbreyttur rekstur gæti
gert „Samkorf eftirsóknarvert, ef því fylgja hlunnindi og
afsláttur sem um munar.
í von um betri árangur og bjartari tíð á nýju ári sendir
Samvinnan lesendum sínum og velunnurum hugheilar
jólakveðjur með bestu þökk fyrir gott samstarf á liðnum
árum.