Samvinnan - 01.12.1986, Page 29

Gömul kona.
myndin um Uppskerubarnið. Svo var síðasta knippið
nefnt. Þegar það var numið burt var talað um að nafla-
strengurinn væri sundur klipptur. Saklaus átti höndin að
vera, sem þetta verk framkvæmdi, og var gjarna falin sjö
ára gömlu barni. - Önnur hugmynd kom þó snemma
fram: Síðasta knippið var ekki barn heldur brúður, ung
mær í blóma lífs. Konu var falið að skerða þetta líf og
tryggja uppskeru og arð. Það verk fól í sér dularmátt.
Konan, sem það vann, hlaut frjómagn og fullnað. Hún
myndi fæða barn á árinu, væri hún áður manni gefin, en
ella myndi hún fyrir næstu uppskeru verða brúður og
hljóta góða gifting. - Báðar þessar hugmyndir um Upp-
skerubarnið og brúðurina viku þó von bráðar fyrir hinni
þriðju, sem virtist drottnandi og er víða enn í dag. Síð-
asta kornbundinið á akrinum er gömul kona, sem senn
lýkur lífi. Mjög skipti þó í tvö horn hugmyndum manna
um uppskerulokin, hinzta handtakið á akrinum. Stund-
um var það talið óheillamerki að fá í hlut síðasta korn-
bundinið og forðaðist þá hver sem gat að verða seinastur
til þess að fella gömlu konuna, því sá hinn sami myndi
óhapp af hljóta. Þó var hitt oftar, að það var talið gæfu-
merki. Var það þá alsiða, að menn földu ófallið korn-
Bundinið borið heim í bæ.
Undirbúningur hátíðar að hausti.
knippi, rótuðu mold yfir og geymdu sér að tryggja bless-
un næsta árs. Var bundin þetta borið í bæ með fagnaðar-
látum og veizla haldin því til heiðurs og þeim, sem lagt
hafði að velli. Komst sá siður á, að hverri kornuppskeru
lauk með hátíð að hausti og efnt til hvers kyns gleði.
Miklum áfanga var náð í störfum heimilisins og skyldi
því fagna og á þann veg hrekja burt tregahugsanir, sem
haustið að öðrum þræði vakti.
• Skapandi máttur í síðasta bundini
En saga síðasta kornbundinisins var ekki þar með öll. Til
þess var ágæti þess og helgi of mikil. Þvert á móti. Er
bundinið var komið heim i bæ, hófst varðveizla þess og
tengdust ýmsir siðir. Sá var einn, að knippið var stundum
gegnvœtt. Skyldi og svo gert til þess að tryggja regn og
grózku næstu uppskeru. Trúðu menn því að regnskúrir
sköpuðust er draup úr stráum síðasta kornbundinisins. -
Þá var knippið oft þyngt með steinum eða reynt að gera
það sem stærst og fyrirferðarmest. Þótti það enn vita á
uppskeruþunga og gróðrarmagn næsta árs. - Svipuð
hugmynd fólst að baki því að setja knippið meðal útsœðis
næsta árs. Svo skyldi frjómagn vaxa, nýtt líf kvikna af lífi
þess. - Hitt var og algengt, að bundinið hinzta var gefið
ungviði fjárstofnsins, folöldum eða kálfum, og þótti vel
séð fyrir lífi þeirra. - Þó var ef til vill enn algengara að
geyma knippið til síðari tíma. Var þá stundum tekið fram
á jólanótt og það kurlað og því stráð yfir jötur. Skyldi þá
hið bezta fóður og kraftmesta gefið. Líka var það til siðs
að geyma knippið til næsta vors og gefa hestum áður en
þeir voru fyrsta sinn spenntir fyrir plóg. Þótti þá betur
sækjast plægingin og öruggara um jarðargróðann. - Allt
ber þetta hinn sama vott, trú manna á þeim mætti, sem
fólginn væri í síðasta kornbundini haustuppskerunnar.
Svipaðar hugmyndir og menn gerðu sér í sambandi við
haustverk á kornakri einkenndu önnur uppskerustörf
haustsins þótt ekki verði rakin hér. Menn hafa frá upp-
hafi hjúpað uppskeruna töfrum enda ljóst að líf þeirra og
hamingja var í veði, ef illa tækist til, en tryggð, ef allt
gekk að óskum. Haustið gat því búið yfir miklum fögn-
uði en jafnframt óvissu. Slík tímamót drógu að sér djúp-
úðgar hugrenningar og kröfðust þess, að leitað væri á vit
29