Samvinnan - 01.12.1986, Page 50

Doris Lessing — ástríðufullur leitandi
svo alvarlegt hefur „það“ verið, að við borð liggur, að
borgir Bretlands tæmist. Næstum án þess að fólk taki eft-
ir því gufa velsæld og þægindi neysluþjóðfélagsins upp,
og tæknin getur ekki lengur bj argað neinu. Loftið er orð-
ið svo mengað, að handknúin tæki þarf til þess að hreinsa
það. Gripdeildir og vöruskipti blómstra. Unglingahópar
og óaldarflokkar leggja undir sig göturnar, ræna og rupla
og hefja frumstætt flökku- og hirðingjalíf í glæsihótelum
og íbúðarhúsum, en aðrir freista þess að víggirða sig inni
í íbúðum sínum og láta sem minnst á sér bera. Enda-
skipti eru höfð á ýmsum viðteknum venjum, og hegðun
og hugsunarháttur fólks breytist, svo að flest snýr nú
upp, sem áður sneri niður. Þótt reynt sé með ýmsum ráð-
um að koma í veg fyrir upplausn, grípur vonleysið um sig
og breiðist út eftir því sem fleiri flýja borgina, og dýr og
jurtir leggja undir sig hin yfirgefnu svæði. Sú, sem sög-
una segir, rifjar upp, hvaða lífi hún lifði á þessu tímabili
ásamt unglingsstúlkunni Emilíu, sem allt í einu var kom-
ið með til hennar og henni skipað að taka að sér. Gegn-
um einn vegginn í setustofu sinni heyrir hún hljóð og sér
hann leysast upp eða opnast öðru hverju, og þá birtist
henni önnur veröld, nýtt, leyndardómsfullt svið, þar sem
liðinn og ókominn tími renna saman og ýmist er allt í röð
og reglu eða eins og á ruslahaug. Þangað hverfur hún
öðru hverju, því að þessi veröld handan við þilið dregur
hana til sín með ómótstæðilegum krafti. Hún er lokk-
andi og ógnandi í senn, og þar bregður fyrir eins og í
kviksjá ýmsum atvikum, sem Emilía iifði hjá foreldrum
MJÓLKURSAMSALAN
Reykjavík
sínum í bernsku og særðu hana djúpt. Sögukonan reynir
að lýsa því með orðum, hvernig tveir heimar, sem í
fyrstu virtust gjörólíkir, falla með tímanum hvor að öðr-
um - það sem hún kallar „persónulega“ og „ópersónu-
lega“ reynslu, einkalíf og hversdagslíf, sem hún stillir
upp sem andstæðum. Hvort tveggja býr í veröldinni
handan veggjar: kaldur raunveruleiki og ástríðuleysi
„venjulegs“ lífs í Lundúnaíbúð, sem er eins og eftir loft-
árás, og einhvers konar draumkennt leiðsluástand, þar
sem skyggn og upphafin vitund sér sýnir, sem fela í sér
spásögn og eru hafnar yfir tímann. Eftirvænting konunn-
ar og draumar eru bundnir þessum furðuheimi, þar sem
guðdómur kvenleikans virðist ráða ríkjum, og á mörk-
um hans og stofunnar hennar vex sagan frá raunsæislýs-
ingu yfir í dularfullt ævintýri, þar sem undur og stór-
merki gerast. Þegar veggurinn lýkst upp, leitar konan
ákaft að þeim, sem hún er sannfærð um, að eigi þar
heima. Lengi vel ber leit hennar engan árangur, en sögu
þeirra Emilíu vindur fram, og í ljós kemur ótrúlegur að-
lögunarhæfileiki manneskjunnar undir óvæntum og erf-
iðum kringumstæðum. Fósturdóttirin lætur ekki sitt eftir
liggja í lífsbaráttunni, og því er vel lýst, hvernig konurn-
ar tvær hafa gagnkvæm áhrif hvor á aðra í sambúðinni.
Andi Darwins og Freuds svífur yfir vötnunum, en þegar
dregur að sögulokum, er bráðasta hættan liðin hjá og
myrkasta og erfiðasta tímabilinu lokið. Mannkynið ætl-
ar að lifa af, og gefið er í skyn, að eitthvað verði byggt
upp betra en það, sem var. Sagan endar á því, að veggur-
CLEÐILEG
JOL
farsælt og feröaríkt nýtt ár
Pökkum gott samstarf á liönum árum
Samvinnuferdir - Landsýn
50