Samvinnan - 01.12.1986, Page 52

Doris Lessing — ástríðufullur leitandi
inn opnast einu sinni enn, og sögukonan sér loks þá, sem
hafði falið sig hinum megin við hann. Upp er runnin
stund leyndardómsfullrar ummyndunar, og hin Eina fer
nú fyrir þeim Emilíu, vini hennar og vandræðabörnun-
um hans og leiðir þau á brott.
• Ein atkvæðamesta skáldkona Bretlands
Doris Lessing hefur býsna oft komið lesendum sínum á
óvart, t. d. þegar hún skellti sér út í geimskáldskapinn
fyrir áratug eða svo, því að tvær næstu bækur hennar þar
á undan höfðu síður bent í þá átt en sumar eldri sögur
hennar. En henni er illa við að láta marka hugsun sinni
of þröngan bás. Órólegur hugur hennar stefnir sífellt að
nýjum áfanga, og ímyndunarafl hennar er mikið og
frjótt. Vel getur verið, að þær hugmyndir, sem hún leit-
ast við að tjá í verkum sínum, séu í eðli sínu einfaldar og
ekki ýkja frumlegar í þeim skilningi, að hún hafi fundið
upp púðrið, en ímyndunaraflið auðveldar henni að flétta
þær á sannfærandi hátt inn í frásögnina. Bækur hennar
hafa sprottið af þörf fyrir að tjá og láta reyna á ólíkar
hugmyndir og afstöðu þeirra til veruleikans, og þess
vegna hefur hún oft markað sér breitt svið og mátt greina
þróun í verkum hennar. Þau eru til marks um alvarlega
viðleitni við að skilja nútímamanninn og skilgreina hlut-
skipti hans og samfélag með viðburði og veruleika sam-
tíðarinnar í baksýn. Oft hefur hún kafað svo djúpt, að
erfitt er að fylgja henni eftir; hún er ástríðufullur leit-
andi, sem vill komast að kjarnanum, hvað sem það
kostar. Hervirki sögu og samtíðar og vansæld einstakl-
ingsins standa í orsakasambandi, sem torvelt er að rjúfa,
en hamingjudraumurinn skilur ekki við hann. Þess
vegna kannar hann ný lönd og skilgreinir sífellt sambönd
og samskipti upp á nýtt, meðan jörðin skríður undir ilj-
um hans.
Eins og nú ætti að vera orðið ljóst, er engum blöðum
um það að fletta, að skáldskapur Doris Lessing og ýmis
helstu viðfangsefni hennar eiga sér dj úpar rætur í hennar
eigin reynslu. Kommúnismi hennar á unga aldri og frá-
hvarfið frá honum knúðu hana til þess að endurskoða af-
stöðu sína. Hún fann til einangrunar og útilokunar eftir
uPPgjörið, sem varð henni í fyrstu dýrkeypt reynsla, sem
hún hefði þó varla viljað fara á mis við, en taka verður
fram, að það fráhvarf jafngilti ekki afneitun róttækrar
þjóðfélagsafstöðu, heldur afneitun kreddubundins
skoðanaforræðis og þröngrar túlkunar foringja, sem
þóttust vera óskeikulir. Ekki skipti minna máli, að
skáldkonan ólst upp í Suður-Rhódesíu og var orðin full-
orðin, þegar hún kom til London. Hún var þar útlend-
ingur, sem átti við aðlögunarvandamál að stríða; það var
enginn hægðarleikur að ætla sér að vera frjáls kona og
óháð í þjóðfélagi breskrar hefðar. Án efa er margt af
því, sem gerði hana eina atkvæðamestu skáldkonu
Bretlands, nátengt þeirri lífsreynslu hennar. Það hefur
stuðlað að þjóðfélagslegri skarpskyggni hennar og
áhuga á miðlægum, mannlegum vandamálum og orðið
grundvöllur þeirrar þungvægu, persónulegu innlifunar
og túlkunar, sem gætir í skáldskap hennar.
Þetta er
Heidelberg offset
prentvélin okkar. Mjög
fullkomin vél og hentug
tilprentunar litaverka. En við
prentum líka fleira, bæði stórt og smátt.
Við erum með hönnun, setningu,
filmu- og plötugerð,
prentun og bókband og notum góðar vélar
til þess að hjálpa okkur við að skila
góðu prentverki.
52