Andvari - 01.06.1965, Page 38

36
SVEINN SKORRI HÖSKULDSSON
ANDVARl
Kristur hefur sjálfur sagt, að af ávöxt-
unum eigi að þckkja menn.
Hver frjálslyndur og sjálfstæður mað-
ur verður að krefjast þess að fá í friði að
búa sér til eða taka þá trú eða þá lífs-
skoðun, sem hans eðli stendur næst og
sem er bezt fallin fyrir hann, „til þess
að kærleikurinn geti komið fram". Trúin
er alveg prívat-mál, hún er einstaklings-
ins allra prívatasta mál, og það á enga
opinbera áherzlu að leggja á trúarskoðun
nokkurs manns.“
Aftur svaraði Sameiningin í desem-
berheftinu (V. árg., 10. tbl., 159. bls.)
og hneykslaðist mjög á setningunni:
„Enginn, sem ann sannleika og réttlæti,
getur lagt áherzlu á trúna." (sic). Var
talið, að með þessu fordæmdi Gestur
Krist.
Gestur svaraði í Heimskringlu 15. jan.
1891. Brá hann nú fyrir sig háði og líkti
Sameiningunni við drauginn, sem ekki
vildi nota hníf, kallaði, að Sameiningin
stæði á roðinu og rifi. Síðan segir:
„Það er ekkert efamál, að ef Sam.
ætlar sér að halda þessu fram, þá er úti
urn allt trúarbragðafrelsi hjá íslendingum
vestan hafs. Ef Sam. ætlar að taka sér
dómsvald yfir hverri einustu hálfu setn-
ingu, sem birtist á prenti á íslenzku í
Ameríku og mæla hana með erki-lúthersk-
urn dogmatíkur-kvarða, ja, þá höfum vér
íslendingar í Ameríku fundið það, sem
lúthersku kirkjuna hefur lengi vantað,
páfann, ritstj. Sam. . . .
Persónulega þykir þeim, sem þessa
grein skrifar, mjög þungt að þurfa að
standa í stælu við ritstjóra Sam., og hann
hefði ALDREI byrjað á slíku.“
Þótt Gesti hafi ef til vill fundizt
hann tala fyrir daufum eyrum, hafa skoð-
anir hans fallið vel í geð þeim lesanda
hans vestra, sem telja verður, að hafi
verið þeim flestum víðsýnni. Stephan G.
Stephansson segir í bréfi til Sveins
Björnssonar 9. jan. 1891:
„Tollmálið í Lögb. og verkamanna-
málið í Hkr. eru mitt uppáhald. Náttúr-
lega er ég líka mjög ánægður yfir „verk-
unum og trúnni" hans Gests míns og
fleiri þessum flatt-uppá löðrungum, sem
hann gefur „guðs útvöldu" hér og þar."1)
Bergmál af deilu Gests við séra Jón
Bjarnason má heyra í ýmsum greinum
hans í Heimskringlu um þessar mundir.
Þannig segir hann í greininni Gleðilegt
nýjár 1. jan. 1891,2) þegar hann hefur
óskað Vestur-íslendingum velfarnaðar og
brýnt fyrir þeim að halda í hvívetna til
jafns við þarlandsmenn:
„Og að endingu óskum vér, að þetta
ár megi verða nrerkis-ár í trúar-sögu Vest-
ur-íslendinga, að kristindómurinn fái að
vera kærleikans lífsskoðun, eins og hann
á að vera, en engin ofstækis-hnapphelda,
og að enginn trúarboðs-flysjungur smali
saman alvöruleysis-glönnum og uppgjafa-
skepnum í „söfnuð" bara til þess, að úlf-
húðin og rógburðurinn verði sem mest —
allt undir einhverju kristindóms-flaggi.
Vér óskum, að sannur mannkærleikur,
hverju lífsskoðunar-nafni sem nefnist,
vinni sem oftast sigur og fái sem mestu
góðu til vegar kornið á þessu nýbyrjaða
ári.“
Er Gestur tók einn við ritstjórn Heims-
kringlu 21. jan. 1891, birti hann fyrst
stefnuskrá blaðsins í stjórnmálum og ver-
aldlegum efnum og bætti síðan við:
„Allt þetta skrifa ég fyllilega undir og
skal bæta þvi við, að Heimskringla mun
reyna til að berjast gegn öllu ofurvaldi
í kirkjulegum og pólitískum efnum, en
1) Bréf og ritgerðir I, 25. bls.
2) Ritstjómargrein án höfundarnafns, en ber
einkenni Gests.