Fálkinn - 16.02.1929, Blaðsíða 7

F Á L K I N N
7
_ - , , , ^ , , , _ . . SAliA tiiiK
BOKIN UM LIFIÐ. jóhannesoreötlum
Þjánin-g og aftur þjáning. Alt
lifið óslitin, nístandi þjáning.
Fáeinar, svikular gleðistundir
endrum og eins, líkt og ljós-
deplar í myrkri sjúkrar sjónar,
— aðeins til þess að gera
myrkrið enn svartara og ógur-
legra eftir á.
Árni velti sjer i grænu gras-
inu og var að hugsa um þessa
óbærilegu þjáningu — lifið.
Hann var heimspekinemi í há-
skólanum, en var nú í sumar-
leyfi heima hjá foreldrum sín-
um í sveitinni.
Það var sólskinsbjartur júní-
dagur og hjeraðið hló í nýrri
fegurð og prýði. En heimspek-
ingsefnið veitti því enga eftir-
tekt. Hann sá ekkert annað en
myrkvið í sál sinni, fann ekki
til neins, nema þessarar níst-
andi þjáningar — og altur
þjáningar.
Hann ætlaði bráðum að rita
bók, fyrstu bókina sína og hún
átti að verða um lífið. Hann
ætlaði að vanda sig ákaflega
mikið með þessa bók og verða
frægur fyrir. Hann ætlaði að
sýna fram á það, með átakan-
legri skerpu og frumleika,
hversu tilveran öll væri óendan-
lega vitlaus og viðbjóðsleg. —
Hann ætlaði að sanna það með
þúsundum rökstuddra dæma,
að lífið væri ekkert annað en
endalaus, tilgangslaus þjáning.
Sólin skein, fuglarnir sungu
og Árni hugsaði. Gamlar minn-
ingar ófust inn í nýjar athugan-
ir. Minningar um horfna æsku,
þegar hann Ijek sjer lítill, á-
nægður drengur hjerna í þessari
fallegu brekku. Minningar um
fjörug skólaár, næturgleði, vín-
ilm og heitar varir. Minningar
uin langa drauma, um stóra sigra
og mikla frægð. — En allar
þessar minningar gerðu myrkrið
ennþá svartara, þjáninguna enn-
þá sárari. Bókin hlaut að verða
hreinasta fyrirtak!
Skamt frá brekkunni, sem
Árni lá i, var Jón gamli vinnu-
maður að hlaða grjótgarð. Hann
var hálfsjötugur karl, vinnu-
þjarkur mikill og hygginn vel,
ljettlyndur og ánægður jafnan
með sitt lilutskifti.
Árni var orðinn leiður á ein-
verunni um sinn, og hugsaði
sjer, að fara nú og spjalla við
Jón gamla.
„Seigur ert þú við baslið að
vanda, Jón minn“, sagði hann
og settist á stein rjett hjá gamla
manninum.
„O — ekki held jeg það sje
hægt að segja nú orðið“, svar-
aði Jón og hló við. —- Svo tók
hann upp tóbakshornið sitt, stút-
aði sig rækilega og rjetti síðan
Árna.
„Jæja, nú ætla jeg að fara að
semja bók bráðum, lagsmaður“,
sagði Árni og lyktaði upp úr
horninu.
„Ójá, öldungis rjett. Þú berð
þig að þvi, karlinn. Það held jeg
verði nú engin ómynd. En um
hvað á hún að verða, má jeg
spyrja?“
Og Jón snaraði um leið nýj-
uin steini í garðinn.
„Hún á að verða heimspeki-
legs efnis, — um lífið svona yf-
irleitt, blekkingu þess og tál.
Fyrsti kaflinn á að hljóða urn
ástina, sem kölluð er. Þar ætla
jeg að sýna fram á, hvernig öll
tilveran er leiksoppur stein-
blindrar girndar, sein mennirnir
hafa sæmt þessu hátíðlega nafni.
Sannleikurinn er, að samdráttur
kvenkyns og karlkyns gerist
ekki fyrir neina andlega nauð-
syn. Það er einungis svipa nátt-
úruvaldsins sem rekur á eftir,
miskunnarlaust ofbeldi eðlishvat-
anna, djöfulleg tilraun til við-
halds lífsþjáningunum. Jeg mun
taka kattarástina til dæmis um
frumeðli þessarar andstyggilegu
hvatar, -— hvernig klórað er og
bitist þegar húið er“.
Jón gamli hjelt rólegur áfram
hleðslunni, meðan hinn efnilegi
unglingur ljet dæluna ganga.
„Þetta er svei mjer nýstárlega
athugað hjá þjer, drengur minn.
En um hvað á þá annar kaflinn
að hljóða?“
„Annar kaflinn verður um
þetta, sem mennirnir kalla einu
nafni hugsjónir. Þar ætla jeg að
fletta ofan af allri þessari heil-
ögu hræsni, sem menriirnir eitra
með orð sín og hugsanir. Jeg
ætla að sýna fram á, hvernig
græðgin í mat og inetorð er
hlakkandi undirtónninn i hlaðri
skáldanna, þegar þeir eru sein
allra andríkastir, og í skrifum
stjórnmálagarpanna, þegar þeir
hrópa sem hæst um ættjarðarást
og þjóðarhag. Hugsjónir eru
ekkert annað en grímubúningar,
sem eiga að hylja grimdina í
baráttunni fyrir viðhaldi lífs-
þjáninganna“.
„Þetta verður víst ljómandi
falleg bók hjá þjer, Árni minn“,
skaut Jón gamli inn í, og brosti
vingjarnlega. „Eiga nú kaflarnir
að verða fleiri en þetta?“
„Já, já, en þó er jeg ekki fast-
ráðinn í, hve márgir. Einn á til
dæmis að fjalla um vinnuna,
þetta þrældómsok, sem allur
lýðurinn stynur undir. Þarna
pínast þeir og kveljast, þessir á-
nauðugu verkamenn i víngarði
drottins, fullir af öfund og ilsku.
Þegar þeir hafa atvinnu, heimta
þeir hækkað kaup og styttan
starfstíma. Þegar þeir hafa enga
atvinnu, heimta þeir atvinnu og
aftur atvinnu. Oll vinna er, eins
og ástin, miskunnarlaust ofbeldi
tiJ viðhalds lífsþjáningunum“.
„En hvað þú ert orðinn lærður
maður, Árni minn“, sagði Jón
gamli og hló ánægjulega. „Jeg
held nærri því að þú sjert orð-
inn of lærður, því jeg skil ekki
til hlítar alla þessa þjáninga-
speki þína. En það er nú ekkert
að marka; jeg er hæði gamall og
heimskur og illa að mjer i þess-
um nýju kenningum. Mig lang-
ar samt til að spyrja þig um
fáein atriði, ef jeg mætti“.
Árni kinkaði kolli til sam-
þykks.
„Þú fyrirgefur vonandi, þó
spurningar mínar verði nokkuð
nærgöngular og barnalegar",
hjelt Jón gamli áfram. „Hefir þú
nokkurntíma elskað stúlku í al-
vöru, Árni minn? Og ef svo er,
hefirðu þá nokkurntima nokkru
fórnað fyrir ást þína?“
Árni þagði og roðnaði við.
„Hefirðu þá nokkurntíma
eignast óspilta hugsjón? Og ef
svo er, hefirðu þá nokkurntíma
nokkru fórnað fyrir hugsjón
þína?“
Á'rni þagði enn og lór að virða
Jón gamla nákvæmlega fyrir sjer.
„En hafirðu aldrei elskað nje
eignast hugsjón, sem þú hefir
fært fórnir þínar, þá er ekki von
á öðru, en að vinnan sje þræl-
dómur i augum þínum“.
Árni hafði að vísu heila varn-
arræðu tilbúna í huganum, en
Jón gamli brosti svo góðlátlega
framan í hann og tók svo ánægju-
lega í nefið úr horninu sínu, að
orðin storknuðu á vörum heim-
spekingsins.
„Þú ert líklega ekki svo vitlaus
karl, Jónsi minn“, var það eina
sem Árni gat sagt, um leið og
liann geispaði vandræðalega.
Jón gamli bæði hló og hlóð í
senn. — „Ojæja, varla er nú
hægt að segja að jeg stígi í vit-
ið, enda nær þekking mín skamt.
Jeg liefi orðið að hlaða grjót-
garða um æfina, í stað þess að
læra um kattarást og hugsjóna-
grímur, enda hefir lífsþjánirigin
aldrei náð neinum tökum á mjer.
Við Þuríður mín htifum aldrei
ldórað nje bitið hvort annað;
við höfum haft nógu öðru að
sinna. Hún hefir prjónað lykkj-
urnar sínar og jeg hefi hlaðið
steinunum mínum, til þess að
við gætum hjálpast að því að
koma blessuðum börnurium okk-
ar til manns. Það hefir verið
okkar kærasta hugsjón, og jeg
held jafnvel að hún hafi verið
alveg hræsnislaus. Þú vilt nú
kannske segja, að þetta sje svo
sem engin hugsjón, heldur bara
einn þátturinn i viðhaldi lífs-
þjáninganna. En það er nú svona
samt, Árni minn, að í þessu
dundi vegna krakkanna, höfum
við fundið ósköpin öll af gleði.
Bókin þín verður sjálfsagt Ijóm-
andi gull, en jeg ætla samt ekki
að kaupa hana handa börnun-
um mínum“.
Jón gamli brosti sakleysislega,
eins og hann væri hálfvegis að
henda gaman að þessari löngu
ræðu sinni. Svo hauð hann Árna
i nefið og fór að bisa við nýjan
stein.
Árni horfði hugsandi á þenn-
an liálfsjötuga grjóthleðslumann,
sein glímdi hlæjandi við björgin
vegna Þuríðar sinnar og krakk-
anna.
Eftir nokkra stund lagði hann
fyrsta steininn í garðinn. Næstu
(laga var hann að staðaldri við
hleðsluna með Jóni gamla. Þeim
ltom ágætlega saman. Árni lagði
til heimspekina, en Jón gamli
hláturinn og tóbakið.
Bókin uin lífið varð aldrei til.
Þegar garðinum var lokið voru
allar þjáningarnar gleymdar.
Kettirnir rifust að vísu eftir sem
áður, en Árni gaf því engan
gaum. Hann hafði nógu öðru að
sinna.
CHjocuaooaaoooaocusooooooaoo
Verslið
Edinborg.
0000000000000000000000000
Heimsmet í hjónaböndum.
Frú Francís Miller í Cannecticut
hefir heimsmet i hjónaböndum. Hún
hefir nefnilega átt 16 menn, hefir
hókstaflega „gert i ]>vi“, að giftast.
Og ]>a<5 voru svo sem ekki kornung-
ir, alveg óreyndir menn, sem hcnni
tókst að klófesta. Einmitt reyndir
menn, svona frá 30—45 ára að aldri.
Og allir voru l>eir ríkir. Þegar henni
fór að leiðast eiginmaðurinn, keypti
hún njósnara á hann til ]>ess að vita
hvort hann vœri nú alveg trúr og
dyggur. Ef svo var, ]>á kom hún ]>ví
]>annig fyrir að hjónin voru að rif-
ast svo pjónustufólkið heyrði. Og
síðan heimtaði hún skilnað, „l>ar
sem maðurinn hefði skammað sig í
áheyrn fólksins". Og æfinlega f-jekk
hún skilnaðinn — og skaðabætur að
auk. Ifún auðgaðist þannig við hvern
skilnað — en ]>að er aftur skýringin
á því að henni tókst ætíð að ná í nýj-
an mann. Þvi hún var orðin mjög rik.
Áköf kaffidrykkja.
Það er til gömul saga um karl og
kerlingu uppi í Iíjós, sem drukku til
samans sjötiu bolla af kaffi á dag.
Þeim fjell það vel, það eina sem am-
aði bónda, var að það gutlaði á hon-
um þegar liann gekk of hratt.
Þaö var tæplega hægt að búast við
því, að hjer á íslandi fengjum við að
halda þessu meti. Nú er nefnilega
kominn til sögunnar franskur maður,
Albert Baker að nafni, sem hefir sett
heimsmet í kaffidrykkju, með þvi að
hann á árinu sem leið drakk als 70
þús. holla og þá væna. Á einni klukku-
stund drekkur hann 78 bolla.
Það er sagt um franska rithöfund-
inn Balzac, að hann hafi drukkið
samtals 51 þús. bolla af kaffi um æf-
ina — og það þótti vel að verið. En
svo dó hann líka af kaffieitrun, en
hans met er nú slegið af monsieur
Baker frá París. Það er bara það að
athuga, að lialzac ritaði nokkrar l>æk-
ur milli kaffibollanna, en Baker gerir
ekkert nema slopra i sig kaffinu.
Bretar eru að hyggja loftfar, sem
rúmar 100 farþega og ætla að hal'a
það í reglubundnum ferðum yfir At-
lantshaf. Fyrsta ferðin verður farin
fyrri liluta næsta sumars.