Fálkinn - 30.05.1931, Blaðsíða 7

7ÁLEINN
7
[pF317^""... IE=......
Gamla fiðlan.
Eftir: STANFORD STEPTON
Donald Robson hringdi til mín. Jeg
heyrði a8 hann var gramur.
„Stanford“, sagði hann, „hefir þú
lieyrt talað um konung táranna? Eða
kannske að þú þekkir hann?“
„Hvað ertu að segja maður?“
„Hefurðu heyrt talað um fiðluleik-
ara, sem á gamla Cremonesarfiðlu,
sem er áreiðanlega 50.000 króna virði,
og hefir álpast inn á kaffihús og
gleymt gripnum þar?
„Til þess gæti jeg ekki trúað nein-
um nema Júlíusi Puttkammer---------“.
„Já, það var líka Júlli Putti. Jeg
heyri að þú kannast við manninn.
Og svo mundi hann ekkert eftir fiðl-
unni fyr en eftir þrjá tíma. Datt þá í
liug, að hann liefði gleymt henni
þarna á kaffihúsinu. Það var kaffi-
liús við Löngugötu. Þýtur af stað í
ofboði, svo að hárið og kápuslögin
flagsast hálfa milu aftur af honum.
Kassinn stóð enn i króknum við
næsta glugga fyrir innan dyrnar, en
fiðlan var farin á fjöll og boginn
í þetta. Það er allaf gainan að Peter-
son-Berger. Svo borgaði jeg og fór
heim. Á að giska þremur tímum sið-
ar mundi jeg eftir fiðlunni. Og vit-
anlega snaraðist jeg þangað undir
eins. Það hýrnaði lieldur en ekki yfir
mjer þegar jeg só kassann. Jeg tók
hann upp en fann undir eins að
hann var tómur.... já galtómur“.
„Var liann ekki læstur?“
„Nei, jeg hafði látið setja einfalda
hespu á kassann. Mjer varð það nefni-
lega ó einu sinni að gleyma lyklinum
að kassanum þegar jeg fór í söng-
leikahúsið og varð að brjóta upp
kassann, þvi að það var of seint að
fara heim og sækja lykilinn. Og jeg
vildi ekki eiga það á hættu aftur“.
„Þú hefir vitanlega spurt um það
hjerna, hvort nokkur hafi sjest vera
að fikta við kassann eða hvort nokk-
ur hafi sjest fara hjeðan út með
fiðlu?“
„Náttúrlega! En hjer liefir enginn
orðið slíks var. Það hefir verið troð-
„Finst þjer ekki rjettast, að láta
lögregluna vita.... ef það er þá ekki
orðið of seint? Fiðlan getur vel verið
komin úr landi“.
Donald hristi höfuðið.
„Það lield jeg ekki. Annars langar
Júlla ekki til að blanda lögreglunni
inn i þetta mál, að minsta kosti ekki
á núverandi stigi þess. Við verðum að
doka við og sjá hvað hefst upp úr
heimsóknum þinum hjá veðlánurun-
um!
Jæja, þá var víst ekki annað að
gera. Júlli Putti kom oft til Donalds
og mín til þess að spyrja, hvort við
hefðum komist á nokkurt spor. En
við höfðum ekki getað neitt nema að
auglýsa að gripurinn hefði tapast og
biðja „fróman finnanda“ vinsamleg-
ast, að skila honum til Júliusar Putt-
kammer gegn ríflegum fundarlaunum.
En frómi finnandinn gerði ekki
vart við sig. Eftir hálfan inánuð tók-
um við Donald að gerast áhyggjufull-
ir út af Júlla Putta. Það var eins og
hann væri ekki með öllum mjalla.
Talaði um fiðluna eins og hún væri
einkabarn, sem hann hefði mist, og
sagðist ætla í kirkjugarðinn að skoða
gröfina.
„Stanford“, sagði Donald alvarlega
við mig, „nú verðum við að taka eitt-
livað til bragðs. Taktu nú vel eftir
Júlíusi þegar jeg tala við hann næst.
lika“.
„Nú.... og hvað svo?“
„Nú hefir Júlli Putti sitið hjerna
hjó mjer hágrátandi, svo að Lissie
varð að láta vinnukonuna þurka af
gólfinu þegar hann fór.... Þetta var
ajveg eins og þegar hún gleymir að
skrúfa fyrir vatnskranann....“
„Hversvegna fer liann ekki til lög-
reglunnar?"
„Það veit jeg ekki. Hann hefir beð-
ið mig að taka þetta mál að mjer.
Júlli greyið er allra besta skinn, þó
hann sje slóði, og mjer finst honum
vorkunn. En sannast að segja langar
mig ekki að fara að fóst við þetta.
Jeg er latur núna, skilurðu. Vertu nú
vænn og labbaðu niður á biðstöðina
við Rögnvaldsgötu og hittu Júlla. Jeg
lofaði honum að þú skildir koma
strax“.
Jæja, mjer var víst nauðugur einn
kostur, enda þótt jeg hefði ekki lieyrt
að Donald væri latur, síst þegar um
svona málefni var að ræða. Ef til vill
fanst honum þetta vera of einfalt mál
og hefir hugsað sem svo, að lögreglan
yrði búin að hafa upp á fiðlunni áð-
ur en varði og hann færi að ómaka
sig til ónýtis.
Eða að þetta væri óviðráðanlegt
mál! Hvernig fór mjer að detta þetta
i hug? Mjer fanst þetta undir eins
mundi verða flókið mál. Annað livort
var þjófurinn þannig gerður, að hann
hafði stolið til þess að koma gripn-
um i peninga og þá hefði lögreglan
klófest liann undir eins, því enginn
getur veðsett Cremoneserfiðlu, án
þess að vekja á sjer grun, — eða þá
að þjófurinn var maður sem langaði
til að eignast fiðluna sjálfur, eða þá
ætlaði að koma henni i peninga í ann-
ari heimsálfu, og þó lielst í Ameríku.
Og þá var vandinn meiri við að eiga.
Július Puttkammer þreif í liand-
legginn á mjer þegar við hittumst.
„Þú verður að hjálpa mjer Stan-
ford“, sagði hann. „Við skulum fara
beina leið á kaffi liúsið, og þá skal
jeg sýna þjer livar jeg sat og alt sem
jeg veit, en það er nú reyndar ekki
mikið“. Við: fórum svo þangað. And-
dyri gekk inn i kaffisalinn og voru
tveir gluggar á sama vegg, sinn hvoru
megin dyranna, og í skotunum stóðu
sófar, sinn undir hvorum glugga og
borð fyrir framan.
„Hjerna til hægri við dyrnar sat
jeg“, sagði Júlli. „ Jeg setti fiðlukass-
ann þarna i hornið við gluggann. Svc
fjekk jeg mjer glas og fór að lesa dóm
eftir Peterson-Berger um hljómleik-
ana í fyrradag.... þetta skeði nefni-
lega i gær.... og sökti mjer niður
fult af gestum lijer inni allan seinni
liluta dagsins og þjónustufólkið á
skiljanlega erfitt með að taka eftir
öllu, sem fram fer. Annars skal jeg
taka það fram, að fólkið þarna þekk-
ir mig ekki í sjón, og þjónninn sem
hugsaði um mig hafði ekki einu sinni
tekið eftir, að jeg liafði fiðlukassann
með mjer“.
Jeg spurði þjónuslufólkið spjörun-
um úr, en enginn vissi neitt. Enginn
mundi, hvaða gestir höfðu verið þar
daginn áður.
Jeg vildi auðvitað ekki kasta hönd-
unum til starfsins og þessvegna fór
jeg með Puttkammer til allra veðlán-
ara i bænum, en þar var livergi neitt
að finna, svo að við urðum að láta
okkur nægja að aðvara þá, ef ske
kynni, að fiðlan kæmi fram. Putti
var mjög leiður yfir að þurfa að nota
aðra fiðlu á söngleikahúsinu og jeg
fór að verða hræddur um að við
mundu aldrei komast fyrir þetta
mál.
Jeg ljet þetta i ljósi við Donald,
þegar jeg ltom til hans um kvöldið.
Það er kannske best að ná i hann
strax“.
Við fórum heim til hans en hann
var úti.
„Ef jeg liefi skilið hann rjett, þá
hefir hann farið ó kaffihúsið. Það er
vist það, sem hann kallar kirkju-
garðinn". sagði Donald.
Og svo fórum við á kaffihúsið. Don-
ald átti kollgátuna. Július sat þar í
sama horninu, sem hann hafði setið
í þegar hann gleymdi fiðlunni. En
nú var hann með öðrum svip en áð-
ur. Það leyndi sjer ekki að hann var
fokvondur.
„Hafið þið lieyrt slíkan þorpara-
skap!“ kallaði liann undir eins og
hann kom auga á okkur. „Jeg hafði
vitanlega trygt fiðluna gegn þjófnaði,
en nú er tryggingarfjelagið með vífi-
lengjur. Það segir að jeg megi sjálf-
um mjer um kenna, að fiðlan hafi
tapast, úr þvi að jeg hafi gleymt
lienni á opinberu samkomuhúsi. Þetta
sje alt mínum slóðaskap að kenna,
segja þeir“.
„Og það segja þeir svei mjer satt“
tók Donald fram i. „Hvað hátt hafðir
þú trygt fiðluna?“
„Skitnar fimm þúsund krónur....“
„Jeg hefi ekkert vit á svona þjófn-
aðartryggingum, en sje fiðlan í raun
og veru 50.000 króna virði, þá eru
5.000 krónur býsna ófullnægjandi
skaðabætur, ef maður missir slíkan
grip“.
Július ypti öxlum.
„Hefir nokkur falað fiðluna af
þjer?“ spurði Donald.
Fyrir fjórum árum kom til min
Ameríkani — sænsk-amerikani, sem
hafði komið heim í kynnisför — og
hann bauð mjer tíu þúsund krónur.
Hafið þið heyrt slika frekju.... tiu
þúsund! Það lá við að jeg sparkaði
honum út.... “
„Kannske að hann sje eitthvað við
þetta riðinn", sagði jeg.
„Hefir hann látið nokkuð til sín
heyra síðan“, spurði Donald.
„Ekki vitund. Mjer liefir dottið
hann í hug, í sambandi við þetta mál,
en jeg held varla, að hann geti verið
við það riðinn“.
„Það lield jeg ekki heldur“, tók
Donald fram i.
„Vertu rólegur, Júlli“, sagði jeg,
„kannske þú viljir tala við trygging-
arfjelagið, Donald!"
„Jeg var einmitt að hugsa að biðja
ykkur mn það“, sagði Puttkammer
með áfergju. „Hver veit nema það
gangi betur. Jeg hefi ekki lag á að
liaga orðum minum eins og við á. Að
vísu liggur mjer ekkert á peningun-
um. Jeg fæ kaup í næstu viku og á
til góða fyrir heilt missiri“.
Donald blistraði lógt. Jeg vissi að
það táknaði, að honum hefði dottið
eitthvað i hug.
„Jæja, nú skulum við koma, Stan-
ford“, sagði hann við mig. „Ætlar þú
að verða eftir Júlli?“
„Já, jeg bið hjerna þangað til þið
komið aftur“.
„Það er gott“.
Þegar við komum út úr dyrunum,
sagði jeg við Donald:
„Þú hefir fundið spor!“
„Það er aðeins tilgáta. Nú skulum
við flýta okkur“.
„Á tryggingarskrifstofuna ....?“
„Hvaða erindi eigum við þangað?
Heim til Júlla, auðvitað!"
„Heim til Júlla?“
„Já, einmilt. Flýttu þjer nú!“
„Jeg elti hann án þess að segja
nokkurt orð. Það borgaði sig ekki,
að rökræða við Donald þegar hann
var i þessum ham. Jeg hafði engar
áhyggjur af því hvernig við gætum
komist inn til Júliusar; jeg hafði oft
verið með Donald i þesskonar „inn-
brotum“ og vissi að hann kunni til
við slíkt. En alt i einu staðnæmdist
hann.
„Stanford", þú getur annars farið
til tryggingarfjelagsins, svo að við
höfum eitlhvað að segja Júliusi þegar
við hittum hann aftur. Þú getur verið
kominn á kaffihúsið eftir hálftíma
og svo verðum við samferða inn. Jeg
bíð þín ó horninu austan við húsið.
Og þú bíður mín, ef þú kemur á und-
an mjer“.
Vitanlega hafði vátryggingarfjelag-
ið margar mótbárur á takteinum og
fundust mjer flestar á rökUm biygðar.
Júlla var þetta vorkunn, en hver veit
nema þeir slökuðu lil um síðir. Þetta
sagði jeg Donald þegar við hittustum,
en hann var mjög alvarlegur og sagði
varla nokkurt orð á leiðinni til kaffi-
hússins.
„Heyrðu mig, Július“, sagði Donald,
„jeg kann ekki við mig lijerna inni.
Konan mín er i hreingerningum
heima. Getum við ekki komið heim
til þín?“
„Jeg horfði á Donald. Eftir þvi sem
jeg vissi best voru alls ekki hrein-
gerningar heima hjá honum. En mjer
var ljóst, að eitthvað var á seiði. Júlli
gretti sig en vildi ekki segja nei.
Þegar við vorum sestir heima hjá
Júlíusi sagði Donald formálalaust:
„Komdu nú með fiðluna, Júlíus!"
Framh. á bls. 10.