Fálkinn - 14.05.1938, Blaðsíða 7

F.Á.L KINN
jafn biksvartri og hi'áslagalegri
þoku. Það krafðist feiknarlegrar at-
hygli og áreynslu, að stjórna skip-
inu. Á klukkutima fresti skrapp
hann ofan í káetu, tit þess að hressa
sig á heilu, sterku kaffi. Og i hvert
skifti varð honum litið á öskukerið,
og var hvað eftir annað að því kom-
inn, að þrífa það, fara með það upp
og fleygja þvi í sjóinn, en hætti þó
jafnan við það. Dollar gamli hlaut
að hafa haft einliverja sjerstaka á-
stæðu til þess, að velja sjer Oues-
sant fyrir hvilustað, og það var rjett,
að láta að vitja hans í þetta sinn.
Þrisvar sinnum varð að stöðva
„Barndora“ fyrir hádegi þennan
dag, til þess að hleypa öðrum skip-
um framhjá. Loftið ómaði af sífeldu
gauli og grenji. Og þó að kalt væri
í veðri, voru allir skipverjar kóf-
sveittir.
Brytinn kom upp á stjórnarpall
til skipstjórans. Hann kom með
skilaboð frá farþegunum um það,
að þeim leiddist og að þeir bæðu
um leyfi til að halda einskonar
skemtun.
Cowie rak hann burt með óþveg-
inni formælingu. Honum fanst hann
hata fólkið. Þegar skipverjarnir
urðu að þræla svo, að blóðið spratt
undan nöglum þeirra, var það hið
eina áliyggjuefni farþeganna, að
þeim leiddist.
Cowie hafði ætlað að hvila sig
slundarkorn, er fyrsti stýrimaður
kom, niður til hans:
— Við getum ekki áttað okkur á,
hvar þetta skip er, tilkynnti hann.
Þeir heyrðu blástur, utan úr
þokumekkinum. ,,Barndora“ svar-
aði liásuin rómi. — Þá heyrðist
aftur í hiiini eimflautunni.. að
þessu sinni talsvert nær. En ómögu-
legt virtist vera, að átta sig á, hvar
skipið var.
— Hún er á stjórnborða, sagði
fyrsti stýrimaður.
— Nei, á bakborða, sagði stýris-
vörðurinn.
Skipstjórinn lagði enn við hlust-
irnar.
— Beint fram undan, sagði hann.
Skipanirnar hrukku honum af vör-
um, hvellar eins og svipuhögg, og
hið stóra skip var stöðvað.
Hann laut ofan að sjókortinu.
Þeir voru staddir á linu, þar sem
að skipaleiðir skerast og skipaum-
t'erð er álíka mikil og bílaþvargið
við hornið á Hyde Park. Það var
tæplega áhættuminna, að hatda
áfram með hægri ferð, heldur en að
iiggja kyrr.
Hann ætlaði að fara að gefa nýj-
ar skipanir, þegar hann mundi eftir
því, að hann var einmitt á þessum
stað, sem Dollar skipstjóri hafði
ætíast til, að öskunni yrði sökt.
Cowie átti honum ekkert upp að
unna, en nú fanst honum það vera
rangt, að þrjóskast við að fram-
kvæma vilja hins framliðna manns
Skipið lá nú líka kyrf hvort sem
var.
Hann þreif kerið og flýtti sjer
upp á þilfar. Bátsmaður og tveir
„mislitir“ hásetar, voru að bjástra
eitthvað við björgunarbát, blautir
og kaldir.
— Komið þið hingað, .kallaði
skipstjórinn.
Þeir konni hlaupandi til hans og
biðu forvitnir frekari skipana.
Þeim datt í hug, hvort áreynslan
hefði nú gert út af við skipstjórann.
Hvorl hann væri orðinn geggjaður.
Hann stóð þarna með leirker i ann-
ari hendinni og bók í hinni.
— Takið ofan höfuðfötin! skip-
aði hann.
Það var ekki um annað að ræða,
en að hlýða. Þeir tóku ofan höfuð-
fötin með lotningu.
Cowie las hratt, en þó var nokk-
ur liátíðleiki í raddhreimnum:
„Þú, sem skapað hefir hafið og
alt, sem i því er og á, vjer þökkum
þjer fyrir mikilleik þess og feg-
urð.. Kenn oss. . ..
Öðru hvoru köfnuðu heilar setn-
ingar af þessum alvöruorðum í
hávaðanum af eimpípublæstrinum.
Skipstjórinn tafsaði bænina og ljet
kerið síðan fatla í, sjóinn.
Bátsmaðurinn, og þjónn, sem
þarna hafði borið að, litu undrandi
út fyrir borðstokkinn. En hásetarn-
ir tveir, gengu aftur til vinnu sinn-
ar. Þeir voru löngu hættir að brjóta
heilann um athafnir skipstjórans.
Cowie fór aftur upp á stjórnar-
pall og færði það, sem færa þurfti
í dagbókina, út af þessari athöfn.
Á meðan hann var áð því, tók hann
eftir því, að vindblær ljek um vanga
honum. Þetta var blessun. Og liann
heyrði nú líka, að tekið var að
hvína í reiðanum.
HVÍTKLÆDDI matvagnsþjónninn
setti fram tvö há kristalsglös, ítölsk
með ískældum vodka og disk með
zukuskas. Um teið og hann lielti
tærum vökvanum á borðið hrundi
aska úr sígarettunni hans á hvítan
borðdúkinn.
„Jeg get aldrei felt mig við að
þjónar sjeu reykjandi, doktor“,
sagði jeg við sambýlismann minn
í svefnvagninum. „Það er eins og að
sjá rakara raka mann með rakvjel“.
„Auglýsing — svo að útlendingar
sjái hve gersamlega stjórnin hefir
útrýmt stjettagreiningunni“. Maðj-
urinn talaði klaufalega ensku. „En
það sem verra er — stjórnin hefir
líklegt útrýmt fjölskyldu-tilfinning-
unni. Menn og konur lifa aðeins
saman sjer til þæginda og foreldrar
hafa ekki ást á afkvæmum sínum nje
börnin á foreldrunum. Móðurástin
er kæfð“.
„Móðurást og verndartilhneiging
gagnvart afkvæmi verður aldrei
kæfð í brjósti konunnar“, sagði jeg.
Við sátum í matvagni Síberíu-
hraðlestarinnar og vorum á austur-
leið. Þef af rússaleðri, sútuðu með
birkiberki lagði að vitum okkar frá
stigvjelum-rauðliðanna tveggja, sem
sátu við borðið á móti. Gluggarnir
voru alhrímaðir og ýlfrið í storm-
inum yfirgnæfði skröltið i lestinni.
Hást hljóð frá eimblístrinu sagði
okkur að lestin væri við stöð.
„Miðnætti". Doktorinn leit á
klukkuna. „Þetta getur ekki verið
Irkutsk.
Jeg leit út. „Cheremkhovo—- næsta
stöð fyrir vestan. Hvað segið þjer
um að hreyfa fælurna ofurlítið?“
Það var snjókoma úti en mjer var
heitt i loðkápunni og með trefilinn
um hálsinn. Fjöldi fólks liafði safn-
ast saman á stjettinni. Margir her-
menn. Hræddir bændur, sem áttu að
fara í næsta setuliðsbæ til þess að
vinna af sjer herskylduna. Stór-
skornir, khakiklæddir nýliðar, sem
voru heima i leyfinu sinu. Og leyni-
lögreglumennirnir eins og allstaðar
annarsstaðar, i gráum frökkum og
með skammbyssu við hlið.
Jeg gaf bændunum mestar gætur.
Þeir sem ekki rúnmðust i biðsaln-
um höfðu sest á stjettina og studdu
baki upp að veggnum. Heilar fjöl-
skyldur hnöppuðu sig saman til þess
að halda á sjer hita. Þarna biðu
þeir stundum daga og jafnvel vikur
eftir að fá rúm i brautarvögnunum.
sem altaf voru troðnir af fólki og
hjeldu illa áætlun. Sumir hlupu vagn
úr vagni til þess að leita að plássi,
og vissu ekki að i þessari lest voru
— Henni er að Ijetta! sagði fyrsti
stýrimaður. Þjer höfðuð á r’jfettu að
standa, skipstjóri. Litið þjer á!
Beint fyrir stafni, í tæpra hundr-
að metra fjarlægð, lá stört úthafs-
skíp, þvert.
— Ef við hefðum haldið áfram. .
hjelt stýrimaður áfram, en hann lauk
ekki við setninguna. Hann þerraði
svitann af enni sjer og starði á ó-
kunna skipið. Vindurinn var nú að
ná sjer niðri, og feykti þokunni
burtu.
Upprennandi sólin helti geisla-
flóði yfir liafflötinn. Alstaðar voru
skipin, — á bæði borð, fram undan
og að baki En hættan var um garð
gengin.
Cowie skipstjóri sagði ekkert.
Hann var ákaflega þreyttur og fór
aðeins 1. og 2. ftokks vagnar. Lestar-
verðirnir bönduðu þeim frá.
Um leið og stöðvarbjallan hringdi
gekk hópur manna að framanverðri
lestinni. Sex skeggjaðir menn í
hlekkjum, með samanvafin ullarteppi.
Og fjórir menn með brugðnum
byssustingjum á eftir. Og hópur af
sveitafólki elli, karlar, konur og
börn áem. grjetu og kvöddu.
Það glamraði i fóthlekkjunum er
fangarnir bröltu upp í vöruvagninn.
Og verðirnir ráku á eftir þeim og
skipuðu. Um leið og síðasti fanginn
brölti upþ í vagninn heýrðist kona
hljóða. Hún æddi framhjá hermönn-
unum með rauða sjalið flaksandi
um herðarnar og fjögra ára barn á
handleggnum, tók utan um hálsinn
á fanganum og þrýsti vörunum að
skeggjuðum munninuin á honum.
Hún. hjelt í hann meðan hann kysti
barnið og reýndi að sleppa ekki
takinu er hermennirnir hrintu fang-
anum inn i vagninn.
Þeir ýttu lienni frá og hún veifaði
vetlingnum er hann hvarf inn í
vagninn.
Lestarvörðurinn skelti aftur hurð-
inni eftir doktornum og mjer. Lestin
seig hægt af stað. Við fengum nýja
vodkaflösku og kveiktum í löngu
sigarettunUm.
„Þetta eru stjórnmálafangar á leið
til Irkutsk", sagði doktorinn. „Þaðan
eru þer látnir ganga norður að Lena
til þess að vinna þar i gullnámum".
„Þarna sáuð þjer að minsta kosþ
eina fjölskyldu, sem ekki vildi láta
tvístra sjer,“ sagði jeg.
„Það voru bara látalæti." Doktor-
inn hafði jafnan svör á röiðum hönd-
um. Slavar eru svo gefnir fyrir að
láta bera á tilfinningum sínum. 1
gamla daga fengu konur og börn að
fara með föngunum í útlégðina eins
og landnemar. En nú giftist þessi
kona aftur og elur börn á hæli, og
ríkið elur þau upp.“
Doktorinn rausaði í meira en
klukkutíma og svolgraði í sig vodk-
anum en jeg dreypti aðeins á. Flask-
an var tóm og jeg var syfjaður og
mjer leiddist. Jeg afsakaði mig og
fór að hypja mig inn i svefnvagn-
inn.
Lestarvörðurinn stóð í ganginum.
Hann var að þurka lirímið af rúð-
unni með jakkaerminni. Jeg stað-
næmdist, forvitinn. Eftir stutta stund
liafði hann brætt hrímið af bletti á
rúðunni.
Hann gægðist út og benti og pat-
aði og isagði eitthvað á slæmri
þýsku.
Jeg leit út. Utan á vagiiinuhi. fast
niður í káetu sina. Á borðinu lá
blaðið með mvndinni af Dollar.
— Gamli böðull! tautaði Cowie
máttleysislega.
— Gaman þætti mjer að vita,
sagði vjelstjórinn. um leið og hann
setti frá sjer ölkrúsina, — hvers-
vegna þjer kveðjið altaf með fán-
anum, þegar við erum út af Oues-
sant? Þetta er í þriðja skiftið, sem
jeg sje yður gera það, án þess, að
nokkur skip sjeu nálægt, til þess að
taka kveðjunni.
Þeir voru að siala meðfram sól-
björtum Spánarströndum.
— Jeg kveð með fánanum, þar
sem mjer sýnist, og heilsa kunn-
ingjum mínum, þegar mjer þóknast!
svaraði Cowie skipstjóri, skelti öl-
krúsinni á borðið. Th. .4. þýddi.
upp að hurðinni, stóð kona og hjelt
báðum höndum í messing-húnana.
Hún var þakin af snjó.
Lestarvörðurinn kallaði inn í mat-
vagninn. Þeir fóru að eiga við liurð-
ina. Vagnstjórinn kom með olíu-
lrmpa. Síðan tveir þjónar og loks
doktorinn. Vörðurinn gat opnað
hurðina. Við birtuna frá lampanum
sást konan með rauða sjalið og barn-
ið hennar. Hún stóð með glenta fæt-
ur á pallinum. Barninu hafði hún
komið fyrir milli fótanna.
Þeir báru barnið inn í ganginn.
Það var meðvitundarlaust en lifandi.
Svo reyndu þeir að koma móðurinni
inn. En hendúrnar voru stirðnaðar
um húnana. Loks gátu þeir losað
hana og lögðu liana á gólfið. Járn-
brautarmennirnir gerðu krossmark
og bentu á berar hvitar hendurnar.
„Þeir skilja ekki að konan skuti
hafa verið berhent,“ sagði doktor-
inn. „Hún hlýtur að liafa vitað að
það var lífshætta að reyna þetta
berhentur í þessum kulda.
Lestarvörðurinn tók stóra skinn-
vetlinga af höndum barnsins. Og nú
skildu þeir livernig í öllu lá. Undir
þeim vetlingum voru vetlingar barns-
ins með fimm-oddaðri stjörnu prjón-
aðri með rauðu á handarböKjn.
„Barnið er með vetlinga móður
sinnar,“ tautaði brautarvörðurinn.
Þeir fóru að lífga barn'íð við.
Njeru hendur þess og andlil með
vodka. „Barnið lifir,“ sagði vörðurinn
að lokum.
Það heyrðist Iangt væl frá eim-
blístrunni, til merkis um að lestin
væri að koma til Irkutsk. Vörður-
inn dró1 hornið á rauða sjalinu yfir
andlit dánu konunnar. Lestin nam
staðar.
Tveir G.P.U.-menn settu líkbörur
á stjettina. Þar var móðirin lögð.
Barnið var sett hjá henni. Hópur
sveitafólks kom að. Konurnar signdu
sig. Lestarvörðurinn skrifaði skýrslu
með blýant.
Það heyrðst glamra í hlekkjum.
Oliulampar stöðvarinnar vörpuðu
birtu á byssustingi. Svo heyrðisl
óp. Luralegur maður í loðinni úlpu
og með lilekki á fótunum braust út
úr þvögunni og fleygði sjer yfir
börurnar.
Hann þrýsti skeggjuðum munni
að náköldu andlitinu. Breiddi hornið
á sauðskinnsúlpunni yfir barnið.
Undirforingi snjeri sjer að G.P.U.-
manninum. Þeir krupu á hnje við
börúrnar og töluðu við 1 fangann.
„Nei, nei, nei,“ æpti liann og þrýsti
barninu að sjer.
Framh. ú hls. S.
Henry Wales:
Siberíu - hraðlestin