Fálkinn - 13.08.1938, Blaðsíða 3

FÁLKINN
3
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM.
Ritstjórar:
Skúli Skúlason.
Sigurjón Guðjónsson.
Framkv.stjóri: Svavar Hjaltested.
Aðalskrifstofa:
Bankastr. 3, Reykjavík. Sími 2210
Opin virka daga kl. 10-12 og 1-0.
Skrifstofa i Oslo:
Anton Schjötsgade 14.
Blaðið kemur út hvern laugard.
Áskriftarverð er kr. 1,50 á mán.,
kr. 4.50 á ársfj. og 18 kr. árg.
Erlendis 24 kr.
Allar áskriftir greiðist fyrirfram.
Auglýsinffaverð: 20 aura millim.
Herbertsprent.
Skradðaraþaikar.
„Son Þorsteins var Þorkell máni
lögsögumaður, er einn heiðinna
manna best hefir verið siðaðr, at því
er menn vita dænii til. Hann ljet sik
bera í sólargeisla í banasótt sinni.
ok fal sig á hendi þeim guði, er sól-
ina hafði skapat; ....“
Frásagnir sem þessi eru fágætar í
íslendingasögum. Þær liirða sjaldan
að herma frá viðhorfi einstaklings-
ins til náttúrunnar, enda mundi
Landnáma ekki geyma þessar línur,
ef ekki væri uin leið verið að skýra
frá viðhorfi til trúarbragðanna. Þor-
kell máni er heiðinn maður í orði,
en liann tignar þann guðdóm, sem
sólina skóp. Sóíin er það guðdóms-
verk, sem liann metur mest og tign-
ar, sá guð er hana skóp er góður
guð og hans ásjár vill öldungurinn
leita á banasænginni.
Er það nokkur tilviljun, að þess-
um manni er list svo, að „hafði hann
ok lifað svo hreinlega sem þeir
kristnir menn, er best eru siðaðir?"
Er það ekki einmitt ein sönnun
þess af mörgum, að menn verða góð-
ir menn við það að elska sólina, hið
uppbyggjandi máttarafl alls lífs á
jörðinni. Ef Þorkell máni hefði lifað
í dag mundi hann hafa iðkað úti-
verur og brýnt fyrir unglingunum
að njóta sólarinnar sem best, hann
liefði ráðlagt mönnum fjallgöngúr
og skíðaferðir.
Því að ef rjettilega er að farið þá
gerir sólin menn að góðum mönnum.
Hún lyftir og liún kennir mönnum
speki, ef þeim er ekki varnað að
gera sjer grein fyrir hvað hún eigin-
lega er.
Öldum saman kunnu menn ekki
að meta þetta. Menn gleymdu að
sólin var sköpunaraflið og ímynd
guðdómsins á jörðinni og lokuðu
hana úti.Munkarnir iðkuðu guðfræði
í dimmum klausturklefum, híbýlin
voru dinnn og fólkið ráfaði í myrkri.
Og þar þreifst bæði hjátrú og hindur-
vitni og kveikjur drepsótta og sjúk-
dóma. Og mennirnir tóku skepnurn-
ar af jörðinni og lokuðu þær vetrar-
langt inni í daunillum og dimmum
kumböldum, sömu skepnurnar, sem
lifðu björtu næturnar úti á sumrini
Nú er fólkið farið að kunna að
meta sólina betur en áður var. Sól-
in og birtan er viðurkend mesta
lifsaflið í veröldinni — bið alskap-
andi afl. Menn heimta björt húsa-
kynni og mikla útivist. En það er
gaman að minnast þess, að fyrir
þúsund árum var uppi íslendingu'’,
sem elskaði svo sólina, að Iiann Ijet
bera sig i geisla hennar til að deyja.
Fararstjóri var Sigurjón Pjet-
ursson, gjaldkeri K. R.. Lætur
hann hið besta yfir móttökum
þeim, sem flokkurinn fjekk og
eins yfir því hve Færeyingar
sjeu duglegir knattspyrnumenn.
— Það hefir komið til orða, að
Iv. R. hjóði færeyskum knatt-
spyrnumönnum heihi á sumri
komanda.
Sjeð ofan i hraunketil.
Flokkur manna frá K. R. fór
til Færeyja 28. f. m. til þess að
keppa við Færeyinga í knatt-
spyrnu. Hafði flokkufinn 10
daga útivist og kom með Lyru
liingað til Reykjavikur á mánu-
dagskvöldið. Iláði hann þrjá
kappleiki i Færeyjum, Ivo í
Trangisvaag og einn í Þórs-
höfn. Fóru leikar þannig, að
K. R. vann tvo kappleikina, en
tapaði einum.
víða, þar sem hrauri hefir runn-
ið vfir raka jörð, en þeir mynd-
ast við að vatn, sem er í jarð-
veginum, þar sem glóheitt hraun
rennur yf ir, breytist í afar
heita gufu, sem leitar upp í
gegnum hraunið. Streymir guf-
an upp i gegnum hraunleðjuna,
og minnir mjög á hæga suðu
í grautarpotti. Oft er gufan all-
lengi að streyma upp um þessi
op eftir að1 hraunið er liætt að
renna, og myndar þá þessa
hraunkatla, sem eru mjög lík-
ir gígum. Oft er áðeins litil hola
efst, en tiltölulega rúmgott neð-
ai’. Margir hraunkatlar eru með
einkennilegum dropasteini að
innan, af því að gufan liefir
brætt steininn, þannig, að hann
hefir lekið niður og líkist stund-
um ísströnglum af þakskeggi.
I nánd við Reykjavik má sjá
marga hraunkatla rjett hjá al-
faravegi. Þegar Hellislieiðar-
vegur er farínn, skönnnu áður
en komið er að hænum Lög-
bergi. í hrauninu í Aðaldal,
sem vegurinn liggur yfir, þegar
fai'ið er til Húsavikur, er fjöldi
af fögrum hraunkötlum, og er
gat brotið á hlið eins þeirra,
svo að hægt er að ganga inn í
hann, og gela margir verið þar
inni í einu. Hraunketill þessi
er rjett hjá veginum, og nema
bifreiðastjórar áætlunarbifreið-
anna þar fúslega staðar, ef ein-
hvern farþega þeirra langar til
að sjá náttúru-undur þetta.
Það er margt hjer á landi,
sem landsmenn geta skoðað
með lítilli fyrirhöfn, sem er
Hraunketill grasi gróinn i botninn.
fróðlegt og merkilegt, en íbúar
annara landa þurfa að fara i
langferðalög til þess að geta
sjeð. Við hjeldum einu sinni,
íslendingar, að landið okkar
væri fábreytt, en nú vitum við
að hjer er ótæmandi fegurð
og fjölbreytni. En það er okkur
til lítils gagns, ef við revnum
ekki að skoða að minsta kosti
það, sem næst okkur er.
ísland er með mestu eld-
fjallalöndum, og eru hjer marg-
ar tegundir eldgíga. Hjerna rjett
hjá Reykjavik, iná sjá þá í
hundraðatali, en það eru Rauð-
hólar, því þeir eru gamlir eld-
gígar. Hefir hraunið runnið úr
Hraunketill sjeður utan frú.
þeim um næsta nágrennið, en
síðan eftir Elliðaárfarveginum
niður að sjó. Ilafa þarna kom-
ið mörg gos með stuttu nrilli-
bili. En gígarnir eru svona
margir af því að eldgangurinn
upp í gegn um þá hefir altaf
verið að stíflast, en eldleðjan
þá hrotið sjer nýja braut og
nýir gígar þá myndast.
Það hefir verið mikilfengleg
sjón að sjá, þegar eldleðjan
rann árfarveginn, en áin stóð
beint í loft upp, því hún hreytl-
ist í gufumökk þar sem liraunið
rann út í hana, (eða öllu rjettara
þar, sem húri heljaði á glóandi
hraunleðjuna). Hefir þetta ver-
ið mjög svipuð sjón og sjá mátti
á einpi suðurhafseyju fyrir
nokkrum árum, en þar rann
glóandi hraunleðja út í sjó, en
gufumökkur varð svo mikill, að
sjá mátti hann i óra-fjarlægð.
í Rauðhólum má sjá einstaka
lítinn gíg, sem ekki er eldvarp,
heldur svonefndur hraunkeliíl.
Þessir hraunkatlar eru mjög
ÓLAFUR FRIÐRIKSSON:
HRAUNKATLAR
Færej'jafarar K. R.