Fálkinn - 13.08.1938, Blaðsíða 4

4
F Á L K I N N
KEISARAAUÐUR-
Júlíana rikiserfingi.
Þ^gar Karl,. síöasti keisari
Austurríkis og Ungverjalands
nejTddist til að afsala sjer ríki
undir lok heimsstyrjaldarinnar
og varð að flýja land í skyndi
með allan barnahópinn smn,
var það fátt af fjemæti, sem
hann gat haft á burt með sjer.
Allar hallirnar og dýrgripir
þeir, sem þar voru niður komn-
ir, urðu eftir. Hann hafði að-
eins verið keisari stuttan tíma
enda sá hann aldrei neitt telj-
andi af hinum ríkulegu keisara-
launum Austurríkis. Þau voru
greidd hirðmarskálkinum og
heilum hóp ýmsra embættis-
manna við hirðina, sem sáu
svo um kaup á því, sem keis-
arafjölskyldan þarfnaðist. Hinir
dýrmætu krúnugripir voru ekki
eign keisarans persónulega, svo
að ekki gat hann liaft þá á
hurt með sjer. Nánustu vinir
urðu að sjá keisaranum fyrir
farareyri til Sviss, og einkagrip-
ir fjölskyldunnar voru ekki
meiri en svo, að þegar keisar-
inn kom til Madeira ásamt fólki
sínu, hafði liann ekki efni á,
að leigja sig inn á ferðainanna-
gistihúsin, lieldur varð liann að
taka til þakkar að fá að húa í
liúsi uppi i sveit, sem honum
var Ijeð ókeypis. Það var uppi
í fjöllum og þar voru engir
ofnar. Og kgisarinn fjekk
lungnabólgu þarna og dó. Hann
Ijet eftir sig unga ekkju og átta
börn í ómegð og þau liöfðu
ekki einu sinni sveitarsjóðinn
til að flýja til.
Þetta er skuggahliðin á því
úrelta fyrirkomulagi, sem aldrei
hefir verið í ríkara gildi en á
dögum Lúðvíks XIV. er sagði:
„Ríkið, það er jeg sjálfur“. —
Keisarar og konungar af guðs
náð, hinir voldugu einvaldar
gamla tímans, töldu sig svo ná-
tengda sjálfu ríkinu, að þeim
fanst óþarfi að eiga nokkra
sjereign. Þeir áttu að vísu keis-
araleg og konungleg stórhú,
hallir og jarðeignir sem gáfu
af sjer stórkostlegar tekjur, en
þelía var ekki sjereign, sem
hægt var að stinga í vasann,
þegar veldisstóllinn fór að riða
og jörðin að hrenna undir fót-
um þeim.
Þó eru þess mörg dæmi, að
konun^ar liafa verið slyngir
kaupsýslumenn og gerl sjer far
um að græða sjálfum sjer fje
og mata krókinn. Hinir tignari
konungar síðustu aldar fitjuðu
að vísu upp á trýnið þegar þeir
nefndu konungsviðrinið Leo-
pold af Belgíu, sem rak stór-
kostlega kaupsýslu suður í
Pjetur Jugóslavakonungur.
Kongo og græddi ógrynni fjár.
Þegar hann dó arfleiddi hann
belgiska ríkið að Kongo, sem
var einkaeign hans og margra
miljard króna virði, en gerði
dætur sínar arflausar, enda
hafði hann verið i fjandskap
við þær. Önnur þeirra átti lengi
í málaferlum við helgiska ríkið
til þess að fá sjer dæmdan
sómasamlegan lifeyri, en hún
tapaði málinu.
Ýmsir hafa farið að dæmi
Leopolds Belgakonungs. Því að
síðan i lok lians daga hafa
margir þjóðhöfðingjar ekki tal-
ið sig yfir það hafnir, að græða
á kaupsýslu. Konungar eru vel
til þess fallnir, því að jafnan
eru þeir menn til, sem gjarna
vilja koma sjer í mjúkinn lijá
höfðingjunum með því að bjóða
þeim þátttöku í arðvænlegum
fyrirtækjum. Þannig var Ját-
varður VII. dugandi kaupsýsLu-
maður og heppinn. Hann var í
vináttu við kaupsýslukongana
Rotsehildsbræður og var hægt
um vik að fylgjast með horfum
á peningamarkaðinum og nota
rjettu tækifærin.
Alfons Spánarkonungur var
duglegur og svínheppinn kaup-
sýslumaður. Hann lagði sig sjer-
staklega eftir hlutabrjefum olíu
í'jelaganna og varði mestum
hluta tekna sinna til þess að
kaupa olíuhluti. Varð jietta að
sundurþykkju milli hans og
Primo de Rivera, sem heimtaði
að konungur ávaxtaði eignir
sinar í landinu en ekki erlendis.
Þessi deila varð til þess, að
konungur Ijet stjórn Rivera
falla en af því leiddi svo, að
konungur misti sjálfur hásætið
og varð að flýja úr landi. Kom
honum þá vel að eignir hans
voru erlendis en ekki á Spáni.
Alfons lifir góðu lífi á arðin-
um af ameríkönsku olíuhluta-
brjefunum sinum og þarf engu
að kvíða um framtíðina.
Um flesta núverandi þjóð-
höfðingja lieimsins er það að
segja, að þeir eiga svo miklar
einkaeignir, að þeir geta lifað
áhyggjulausu lífi þó þeim verði
spyrnt úr liásætinu og hafa
komið eignunum svo tryggilega
fyrir, að ekki er hætta á að
þær missist, hvað sem stjórnar-
byltingum líður.
Vilhelmina Hollandsdrotning
á kynstrin öll af lilutabrjefum
i hollenskum olíufjelögum og
gúmmíekrum og gefa þau mik-
inn arð. Júlíana einbirni henn-
ar getur því átt áhyggjulausa
daga þó að hún yrði aldrei
drotning, og þó að maðurinn
hennar sje bláfátækur og ekki
líklegur lil þess að verða nokk-
urntíma matvinningur, en sje
„dýr í rekstri“ eins og þeir,
sem una sjer hest við að aka i
bifreið.
Játvarður VIII. var alls ekki
á flæðiskeri staddur þó hann
afsalaði sjer konungdómi enska
heimsveldisins og gerðist her-
togi af Windsor vegna ástar
sinnar á frú Simpson- Hann
lijelt öllum einkaeignum sínum
og liafði þær á burt með sjer
í útlegðina. Að vísu eru það
ekki ótæmandi auðæfi. sem
hann hefir úr að spila, en vork-
unnarlaust má honum þó vera
að komast af með það, sem
liann fær handa á milli. Ensk-
ir hirðmenn segja sumir i gamni
að hertoginn af Windsor hafi
gert góða verslun er hann af-
salaði sjer kórónu Bretlands.
Konungslaunin ensku eru að
vísu 2 miljón sterlingsimnd, en
langmestur hluti þessa fjár fer
í risnu, kaup hirðmanna og við-
hald konungsliallanna, svo að
ekki veitir af. Hallirnar eru
gamlar og afar óhentugir manna
bústaðir og fólksfrekir; t. d.
er talið, að ekki verði komist
af með minna en 400 þjóna í
Buckinghamhöll einni saman.
Og til fataþvotta ganga þar
18.000 sterlingspund á ári.
Það er talið, að sumir kon-
ungar komist ekki hjá því, að
eyða af einkafje sínu til þess
að standast gjöld þau, sem em-
bættinu fylgja. Sama er að segja
um ýmsa sendiherra. Þeir fá
ekki nándarnærri þann risnu-
kostnað endurgoldinn, sem em-
bættinu fylgir, og verður því
EFTIR NINA ARKINA
Fyrrum voru þjóðhöfðingjarnir auðugustu menn heims-
ins og fór það oft saman, að því auðugri sem þegnarnir
voru því auðugri voru konungarnir. Þetta er nú nokkuð
breytt, síðan þjóðhöfðingjarnir hættu að skamta sjfir
laun sjálfir, en þó eru konungalaun miklu ríflegri en laun
forsstanna í lýðveldunum.