Fálkinn - 17.01.1941, Blaðsíða 4

4
F Á L K I N N
Austurríski ríkiserfinginn myrtur.
að morðið væri runnið undan rifjuni
serbneskra stjórnmálaforingja og
setti stjórninni auðmykjandi úrslita-
lcosti, sem ekki var gengið að. Höfðu
Austurríkismenn leitað hófanna um
hjálp hjá Þjóðverjum en Serbar hjá
Hermennirnir kveðja.
Brynreiðaárás á vesturvígstöðvunum.
kemur ný vígvjel til sögunnar, sem
sje -brynreiðarnar, sem Bretar urðu
fyrstir til að taka upp. Frans Jósef
1014 Hinn 28. júní myrti serbneski
löií stúdentinn Princip ríkiserf-
ingja Austurríkis og konu hans, er
þau voru í opinberri heimsókn í Sara
jevo. Austurríkisstjórnin staðliæfði
Frans Jóscp.
Karl I.
Auslurríkiskeisari deyr, en við tekur
Karl keisari. Jussupov fursti og fje-
lagar hans myrða
rússneska munk-
inn Rasputin, sem
með dulrænum
hætti hafði náð
ofurvaldi yfir rúss
nesku keisarafjöl-
skylduni, einkum
drotningunni, sem
taldi hann hjálp-
arvætt af guði
senda' Rasputin.
Zeppelinárás á London.
Flótti Pjeturs Serbakonung3.
um tíma. Varð Pjetur Serbakonungur
að flýja iand sitt og hafði ekki ann-
að farartæki en uxakerru.
A vesturvígstöðvunum gerðu
Þjóðverjar hverja árásina
annari meiri og hugðust að höggva
skörð í víglinur Frakka. Var Vil-
Norðurlandakonungar í Málmey.
Gustafs Sviakonungs, til þess að ráða
ráðum sínum um samvinnu landanna
og tryggja innbyrðis þann ásetning,
að verða hlutlausir af stríðinu livað
sem á dyndi.
101K Árið hófst með látlausum á-
rásum þýskra loftskipa á
hafnarborgir Suðaustur-Englands og
á London, þó að skemdir og mann-
'tjón yrði hverfandi móts við það,
Þjóðverjar á farþegaskipið „Lusitan-
ia“ fyrir vestan trland og fórst þar
yfir 1000 manns, þar á meðal margir
amerikanskir farþegar. Varð þetta til
þess, að Ameríkumenn mistu þolin-
mæðina og fóru í stríðið nokkru síð-
ar. Hergagnaframleiðsla Breta þótti
ganga seint og var kvartað undan
því, að herinn á meginlandinu vant-
aði svo tilfinnanlega skotfæri, að
hann gæti ekki aðhafst. Var Lloyd
George þá gerður hergagnaráðherra.
í Belgíu, sem mikið til var á valdi
Þjóðverja, var enska hjúkrunarkon-
an Edith Cavell liandtekin, sökuð
um njósnir og skotin; hafði hún
lijálpað fjölda hermanna til að flýja
til Frakklands. Mackensen aðalhers-
höfðingi suðurhersins þýska hóf
sókn mikla suður í Serbíu og lagði
mest af landinu undir sig á skömm-
ÚR ÖSKUNNI í ELDINN
Örstntt yfirlit heimsviðburðanna
frá 1914 til þessa dags.
Tuttugu og fimm ánun og einum
mánuði siðar en heimssiyrjöldin 1914
—18 hófst urðu friðslit er boðuðu
stórveldastríð í Evrópu og ný styrj-
öld, er ýmsir nefna heimsstyrjöld,
eins og þá fyrri, dundi yfir. En á
milli þessara hildarleikja hefir i raun
rjettri aldrei orðið friður í Evrópu
eða í heiminum yfirleitt. Á þessu ald-
arfjórðungslímabili hafa allflestar
þjóðir átt i hörðu verslunarstriði en
sumar háð styrjaldir við nágrannana
eða við sjálfar sig. Þó virtist enn
nokkur von um, að sneitt yrði hjá
stórveldastyrjöld fram á haustið 1938,
er samkomulag var gert i Munclien
um ýms deilumál milli Breta og
Frakka annarsvegar og Þjóðverja og
ítala hinsvegar. Allir minnast þess
hve haldskamt þetta samkomulag
varð. Þegar Þjóðverjar lögðu Tjekk-
iu undir sig var í rauninni úti um
alla friðarvon og þegar þeir fóru inn
í Pólland 1. sept. 1939 var friðurinn
úti. Sami enski forsætisráðherrann,
sem gert hafði sáttmálann við Hitler
i Munchen varð til þess að segja lion-
um strið á hendur vegna rofa á
öllum samningum.
Hjer i þessari grein og í nokkrum
næstu blöðum, verður reynt að gefa
ofurlítið yfirlit yfir helstu heimsvið-
burði síðan 1914. Eins og gefur að
skilja þá verður að fara fljótt yfir
Sogu, en þó gerum vjer ráð fyrir að
margir hafi gaman af, að rifja upp
helstu viðburðina á þessum viðburða-
ríkasta aldarfjórðungi hinnar nýrri
mannkynssögu, því að þá getur oft
farið svo, að betur skýrist hvað er
afleiðing orsakar, sem kanske er far-
in að fyrnast og gleymast.-------
Rússum.lSögðu Austurríkismenn stríð-
ið á hendur Serbum þ. 28. júlí og
nú rak liver viðburðurinn annan:
Þjóðverjar hervæddust 1. ágúst og
sögðu Rússum stríð á liendur, en
Frökkum 3. ágúst og óðu inn i Belgíu.
Daginn eftir svöruðu Bretar með því
að segja Þjóðverjum stríð á hendur.
Vopnaviðskiftin komust þegar í al-
gleyming og voru mannskæðar orust-
ur háðar bæði austan Þýskalands og
vestan.
Pius X. Benedikt XV.
Um haustið dó Píus páfi X. og
settist Benedikt páfi XV. á stólinn
eftir hann. í nóvember fóru Tyrkir
í stríðið með miðveldunum, Austur-
ríki og Þýskalandi, og í desember
komu konungar norðurlanda saman
á fund í Málmey, samkvæmt boði
sem gerist í loftárásum nútímans.
— í Masúríufenjunum tókst Hinden-
burg að reka Rússa á flótta; drukn-
uðu þeir svo jmsundum skifti þar í
dýjum og flóðum, en Hindenburg tók
fleiri fanga eftir eina orus'tu, en íbúa-
tölu Islands nemur. — Bandamenn
settu lið á land á Gallipoliskaga í
þeim tilgangi að opna sundin inn í
Svartahaf og ná þannig samgöngmn
við Rússa. Sú herferð fór illa og er
talið að svo hafi orðið fyrir klaufa-
skap og samvinnuleysi milli Frakka
og Breta, sem báðir höfðu sjóher i
sundinu. — í maí um vorið skutu
„Lusitania“ er kafskotin.
Verdun í báli.
hjálmur krónprins, að minsta kosti í
orði, látinn stjórna þessari sókn, sem
einkum beindist að Verdun. — í
Dublin varð alvarleg uppreisn, seni
kend var meðfram undirróðri Þjóð-
verja. Og í maí varð eina mikla sjó-
orustan í heimsstyrjöldinni 1914—18,
orustan við Jótlandssíðu. Mistu bæði
Þjóðverjar og Bretar fjölda manna
og skipa, en þó varð ekki um neinn
úrslitasigur að ræða í þessari orustu.
Kitchener lávarður, frægasi foring-
inn úr nýlenduher Bre'ta, er einkum
hafði getið sjer orðstír í viðureign-
inni við Mahdían í Sudan, fórst við
Hjaltland á leið til Norður-Rússlands.
Er talið, að herskip það er hann var
á, hafi farist á tundurdufli. — Rúm-
enar ganga i lið með vesturveldunum,
en fyrir áramót höfðu Búlgarar gers'i
liðsmenn miðveldanna. Á þessu ári